Morgunblaðið - 15.11.2005, Page 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
GEIR H. Haarde utanríkisráðherra
segist ekki vita annað en að Banda-
ríkjastjórn hafi fullan hug á að efna
varnarsamning Íslands og Banda-
ríkjanna; útfærsluna eigi hins vegar
eftir að finna. Hún myndi vonandi
finnast í þeim varnarviðræðum sem
framundan væru. Þetta kom fram í
umræðum um varnar- og öryggismál
í upphafi þingfundar á Alþingi í gær.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, for-
maður Samfylkingarinnar, var máls-
hefjandi umræðunnar. Hún kallaði
þar eftir nánari skýringum á ummæl-
um Halldórs Ásgrímssonar, forsætis-
ráðherra og formanns Framsóknar-
flokksins, á miðstjórnarfundi
flokksins fyrir helgi. Þar sagði Hall-
dór m.a. að stjórnvöld myndu aldrei
neyða Bandaríkjamenn og herinn til
að vera hér ef þeir vildu það ekki.
Ingibjörg sagði að skilaboðin í ræðu
Halldórs væru óljós og spurði hvort
hann væri að búa þjóðina undir það
að samningar myndu ekki takast við
Bandaríkjamenn eða hvort skila-
boðin væru þau að niðurstaða varn-
arviðræðnanna yrðu á skjön við upp-
hafleg samningsmarkmið ríkisstjórn-
arinnar; um að hér ættu að vera
fjórar orrustuþotur.
Varnarsamningur Íslands og
Bandaríkjanna var gerður árið 1951
og rann bókun, sem gerð var við hann
árið 1996 um framkvæmd samnings,
út árið 2001. Halldór sagði í umræð-
unum í gær að það væri ljóst að við-
ræðurnar um frekari framkvæmd
samningsins hefðu tekið langan tíma.
Hann sagði að ríkisstjórnin teldi að
sýnilegar varnir þyrftu að vera hér á
landi og að hann hefði ítrekað það á
fyrrgreindum fundi framsóknar-
manna. Öryggis- og varnarmál þjóð-
arinnar skiptu máli. „Ég var líka að
lýsa yfir óánægju með það hversu
hægt [varnarviðræðurnar] gangi. Ég
tel að þeir aðilar í Bandaríkjunum,
sem telja ekki nauðsynlegt að hafa
þær varnir sem hér eru núna, hafi
verið alláhrifamiklir í þessu máli. Og
það er engin launung að því að það
eru skiptar skoðanir um þessi mál af
hálfu bandarískra stjórnvalda.“
Vonir um viðunandi farveg
Geir H. Haarde sagði að varnarvið-
ræðurnar gengju hægar og að lengra
væri á milli aðila, heldur en gert hefði
verið ráð fyrir í upphafi. „Við gerum
okkur áfram vonir um að það verði
hægt að koma þessum málum í far-
veg sem er viðunandi fyrir báða að-
ila,“ sagði hann og bætti því við, eins
og áður kom fram, að hann vissi ekki
annað en að Bandaríkjastjórn hefði
fullan hug á því að efna varnarsamn-
inginn; útfærsluna ætti hins vegar
eftir að finna. „Hún mun vonandi
finnast í þeim samningaviðræðum
sem framundan eru.“
Jón Gunnarsson, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, sagði að óvissan um
varnarviðræðurnar væri óþolandi og
að skilaboðin frá íslenskum stjórn-
völdum hefðu aftur og aftur verið
misvísandi. Hann sagði að varnar-
þáttur viðræðnanna væri vissulega
ákaflega mikilvægur en það sama
mætti segja um atvinnuþáttinn, þ.e.
atvinnuhagsmunir íbúa Suðurnesja.
Þar ættu um sjö hundruð manns lifi-
brauð sitt af Varnarliðinu.
Hjálmar Árnason, þingflokksfor-
maður Framsóknarflokksins, sagði
ólíðandi að Bandaríkjamenn skyldu
hafa dregið lappirnar í þessu máli.
Hann sagði að Bandaríkjamenn virt-
ust hafa verið afar tregir í taumi til að
endurnýja samninginn. Hann sagði
ennfremur að óvissunni þyrfti að
eyða – ekki síst vegna atvinnuhags-
muna Suðurnesjabúa. „Ef Banda-
ríkjamenn vilja fara, þá eiga þeir að
sjálfsögðu að segja það beinum orð-
um þannig að hægt sé að bregðast við
og eyða þar með þessari óvissu.“
Magnús Þór Hafsteinsson, þing-
maður Frjálslynda flokksins, kvaðst
hafa glaðst í hjarta sínu þegar hann
heyrði að Halldór hefði sagt á mið-
stjórnarfundinum að Íslendingar
yrðu að treysta betur samband sitt
við Evrópuríki, ef samskiptin við
Bandaríkjamenn myndu veikjast
með einhverjum hætti. Magnús Þór
kvaðst sjálfur hafa viðrað þessa skoð-
un fyrir nokkru. Hann sagði að ná-
grannar okkar í Evrópu hlytu að hafa
ákveðinna hagsmuna að gæta í Norð-
ur-Atlantshafi. Það mætti því hugsa
sér samvinnu við þá á vissum sviðum
varnarmála.
Óþörf hernaðarumsvif
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, sagði m.a. að umrædd um-
mæli Halldórs mætti m.a. skilja á
þann veg að menn hefðu í varnarvið-
ræðunum verið að biðja herinn um að
vera hér á landi, þótt hann vildi það
ekki. Þá sagði Steingrímur að orðin:
„sýnilegar varnir“ væru kurteisleg
orð yfir það að vilja halda í herinn og
fjórar gamlar og óvopnaðar F-15 orr-
ustuþotur. Hann sagði að forsætis-
ráðherra hefði ekki stuðning Vinstri
grænna til þess að halda í herinn
enda væri fáránlegt að reyna að ríg-
halda í fullkomlega óþörf og ástæðu-
laus hernaðarumsvif á Íslandi – án
nokkurs sýnilegs tilgangs.
Siv Friðleifsdóttir, þingmaður
Framsóknarflokksins, kvaðst ekki
skilja hvers vegna Ingibjörg Sólrún
gerði veður út af umræddum um-
mælum Halldórs á flokksstjórnar-
fundi; nær væri að formaður Sam-
fylkingarinnar upplýsti um stefnu
síns flokks í varnarmálum. Sú stefna
væri óljós. Ingibjörg Sólrún sagði
hins vegar í lok umræðunnar, að eng-
in svör hefðu fengist um það hver
skilaboð Halldórs hefði verið á títt-
nefndum fundi. „.Ríkisstjórnin er
með flækjufót í þessu máli; hún nær
ekki niðurstöðu og það er það sem
var í rauninni verið að segja okkur á
þessum miðstjórnarfundi Framsókn-
arflokks um helgina. Hún nær ekki
niðurstöðu í málinu í samræmi við
þau samningsmarkmið sem ríkis-
stjórnin setti sér. Og það þýðir ekki
að koma hér og spyrja Samfylk-
inguna um þessi mál og segja: Það er
mikilvægt að standa saman, þegar
menn hafa ekkert gert til þess að ná
samstöðu í þessu máli, ekki farið í að
skilgreina varnarhagsmunina og ekki
farið í það að ná fólki saman um það
hvernig ætti að standa að málum
gagnvart Bandaríkjamönnum. Þá
þýðir ekki að koma hér og biðja um
samstöðu í málinu.“
Halldór sagði á hinn bóginn að
mikilvægt væri að allir flokkar
skýrðu sína afstöðu í málinu; það
hefði hins vegar komið skýrt fram í
umræðunni að Samfylkingin vildi
ekki gera það. Hann sagði að ríkis-
stjórnin vildi hafa sýnilegar varnir,
en það þýddi að orrustuþoturnar
yrðu hér áfram. „Við teljum að það sé
nauðsynlegt að orrustuþoturnar séu
staðsettar hér á Íslandi.“
Formaður Samfylkingar segir ríkisstjórnina með flækjufót í varnarviðræðum
Ráðherra segir að varnar-
samningurinn verði efndur
Morgunblaðið/Golli
Sigurjón Þórðarson, Frjálslynda flokknum, og Björgvin G. Sigurðsson, Samfylkingu, gantast í þinginu.
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
ÞINGMENN stjórnarandstöðunn-
ar hafa áhyggjur af stöðu opinberu
háskólanna. Kom það fram í um-
ræðu utan dagskrár á Alþingi í
gær. Björgvin G. Sigurðsson, þing-
maður Samfylkingarinnar, var
málshefjandi umræðunnar og sagði
að rekstur opinberu háskólanna
væri í járnum. Þeir mættu skiln-
ingsleysi stjórnvalda. Hann sagði
að þeir stæðu frammi fyrir vondum
kostum; harkalegum niðurskurði
eða fjöldatakmörkunum, fengju
þeir ekki heimildir til að taka upp
skólagjöld eða verulega aukningu
opinberra framlaga. Hann sagði að
Samfylkingin vildi ekki taka upp
skólagjöld né fjöldatakmarkanir og
spurði síðan menntamálaráðherra,
Þorgerði K. Gunnarsdóttur, út í
stefnu sína í þessum efnum.
Ráðherra sagði m.a. að það hefði
verið markviss stefna ríkisstjórnar-
innar að efla og treysta háskóla-
kerfið. Það kæmi m.a. fram í gíf-
urlegri fjölgun háskólanema.
Ráðherra sagði ennfremur að út-
gjöld ríkisins til háskólanna hefðu
farið úr 4,7 milljörðum á árinu 2000
í rúma níu milljarða á árinu 2006.
Síðan sagði hún um skólagjöld:
„Það er ljóst í mínum huga að þeg-
ar og ef hinum opinberu háskólum
verður heimilað að taka upp skóla-
gjöld þá verður lánað til þeirra með
hliðstæðum hætti og nú er gert.“
Þá sagði hún: „Það er einnig skoð-
un mín að skólagjöld komi þá ein-
ungis til greina ef um sé að ræða
hreina viðbót fjármagns til háskól-
anna.“
Kolbrún Halldórsdóttir, þing-
maður Vinstri grænna, sagði m.a.
að í fjárlögunum fengju einkahá-
skólar forgjöf umfram opinberu há-
skólana en Dagný Jónsdóttir, þing-
maður Framsóknarflokks, tók m.a.
fram að upptaka skólagjalda væri
ekki á dagskrá stjórnvalda. Þá
sagði Sigurjón Þórðarson, þing-
maður Frjálslynda flokksins, að
erfitt væri að átta sig á orðaflaumi
menntamálaráðherra; hún talaði
ekki nægilega skýrt. Einar Már
Sigurðarson, þingmaður Samfylk-
ingarinnar, og reyndar fleiri þing-
menn gerðu nýlegar ákvarðanir há-
skólaráðs Háskólans á Akureyri að
umtalsefni, og sagði að þær sýndu í
hnotskurn þann vanda sem opin-
berir háskólar ættu við að glíma.
Þeir hefðu þrjá kosti til að bæta
stöðu sína; í fyrsta lagi að ná fram
auknu fjármagni, í öðru lagi ein-
hvers konar niðurskurð og í þriðja
lagi hærri skólagjöld. Einar sagði
óábyrgt af stjórnvöldum að skilja
skólana eftir í þessum vanda.
Þorgerður sagði hins vegar þeg-
ar hún ræddi HA að þar væri ekki
verið að fækka nemendum til lengri
tíma, heldur fjölga þeim. Fjárfram-
lög til skólans væru aukin. Hún
sagði að á mannamáli þýddi þetta
ekki niðurskurð heldur eflingu
skólans.
Áhyggjur af opinberum háskólum
NÁNAST allir dagskrárgerð-
armenn í Sjónvarpinu hafa
starfað sem verktakar frá
árinu 1997, en þeir sem hafa
verið ráðnir sem launþegar án
undangenginnar auglýsingar
eru Eva María Jónsdóttir,
Eyrún Magnúsdóttir, Jó-
hanna Vilhjálmsdóttir og Þór-
hallur Gunnarsson.
Þetta kemur fram í skrif-
legu svari menntamálaráð-
herra, Þorgerðar K. Gunnars-
dóttur, við fyrirspurn
Sigurjóns Þórðarsonar, þing-
manns Frjálslynda flokksins.
Sigurjón lagði fram skrif-
lega fyrirspurn til ráðherra
fyrr í haust og spurði hversu
margir og hvaða starfsmenn
hefðu verið ráðnir án auglýs-
ingar til Ríkisútvarpsins til
þess að sjá um dagskrárgerð
og fréttatengt efni í sjónvarp-
inu síðastliðin tíu ár.
Laus störf auglýst
Í svarinu kemur fram að
laus störf á fréttastofum Rík-
isútvarpsins séu auglýst og að
útvarpsráð gefi útvarpsstjóra
umsagnir um ráðningu fast-
ráðinna fréttamanna. Ekki
hafi hins vegar verið auglýst
eftir starfsmönnum í þau
störf sem unnin eru í verk-
töku.
Í svarinu segir að skv. lög-
um um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins skuli
laus störf við ríkisstofnanir
auglýst opinberlega. Því er
síðan bætt við að ráðuneytið
muni beina tilmælum til Rík-
isútvarpsins um að stofnunin
fari að þeim lögum.
Ríkisútvarpið
Ekki aug-
lýst eftir
verktökum
ÞINGFUNDUR Alþingis hefst kl.
13.30 í dag og hefst með umræðu ut-
an dagskrár um stöðu jafnréttis-
mála. Að því búnu verða atkvæða-
greiðslur og umræður um einstök
þingmál.
MEIRIHLUTI fjárlaganefndar Al-
þingis leggur til að 33 breytingar
verði gerðar á frumvarpi til fjárauka-
laga fyrir árið 2005, en verði þær
samþykktar aukast útgjöld ríkissjóðs
á þessu ári um rúma 3,2 milljarða.
Þessar breytingartillögur meirihlut-
ans voru lagðar fram á Alþingi í gær.
Meirihlutinn leggur m.a. til að fjár-
heimildir æðstu stjórnar ríkisins
verði auknar um 113 milljónir króna.
Þar af verði fjárheimildir til embætt-
is forseta Íslands auknar um 98 millj-
ónir til að jafna út rekstrarhalla emb-
ættisins. Þar af eru 13,3 milljónir
vegna halla í ár en 84,7 milljónir
vegna uppsafnaðs halla frá fyrri ár-
um. Þá er lagt til að fjárheimildir til
Alþingis verði auknar um fimmtán
milljónir vegna viðhalds Alþingis-
hússins.
Meirihlutinn leggur einnig til
auknar fjárheimildir til ýmissa ráðu-
neyta og verkefna á vegum þeirra.
Meðal annars er gerð tillaga um rúm-
ar 290 milljónir til heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins og um
rúmar hundrað milljónir til félags-
málaráðuneytisins, svo dæmi séu
nefnd.
Fjárlaganefnd
gerir breytingar á
fjáraukalögum 2005
98 milljónir
til forseta-
embættisins