Morgunblaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Úr verinu á morgun
Síldarfrysting
á Hornafirði
ÚR VERINU
nokkuð í þeim ósköpum sem eiga sér
nú stað í íslensku efnahagslífi og
enginn virtist hafa séð fyrir.
Breytingar á stýrivöxtum Seðla-
banka, m.a. til þess að slá á verð-
bólgu, eins og er yfirlýstur tilgangur
bankans er að vísu viðurkennt hags-
tjórnartæki um allan heim.
En hér á Íslandi ríkja hins vegar
aðstæður sem eru að mörgu leyti
mjög frábrugðnar þeim sem gilda
annars staðar í margfalt stærri hag-
kerfum.
Aðstæður hér eru svo sérstakar að
vaxtahækkanir Seðlabanka Íslands
hafa hér öfug áhrif við það sem þeim
er ætlað.
Þær hafa ekki minnkað eftirspurn
heldur þvert á móti a.m.k hingað til
aukið hana. Gengið hefur hækkað
upp úr öllu valdi, gjaldeyrisinnflæði
er meira en nokkru sinni fyrr og við
erum að slá met í viðskiptahalla og
skuldasöfnun. Og það er eðlilegt að á
hugann leiti áleitnar spurningar.
Þarf ekki að borga allt þetta fé til
baka í erlendum gjaldeyri, og það
stórar fjárhæðir, jafnvel fyrr enn síð-
ar? Og verður þá allur sá gjaldeyrir
til reiðu? Hvaðan á að taka hann eða
á þá bara að halda áfram að slá er-
lend lán? Við Íslendingar erum nú
þegar orðnir heimsmethafar í
„SJÁVARÚTVEGURINN býr nú
við afleit rekstrarskilyrði vegna þess
að gengi krónunnar er alltof hátt.
Sama gildir auðvitað um önnur ís-
lensk fyrirtæki sem fá tekjur sínar í
erlendri mynt eða keppa við innflutt-
ar vörur. Þrátt fyrir miklar framfarir
og framlegðaraukningu í sjávarút-
vegi er alveg ljóst að núverandi
gengi er algjörlega óbærilegt til
lengdar fyrir bæði útgerð og fisk-
vinnslu,“ sagði Óskar Þór Karlsson,
formaður Samtaka fiskvinnslu án út-
gerðar, á aðalfundi samtakanna um
helgina.
Óskar ræddi síðan um vaxtahækk-
anir seðlabankans og sagði svo:
„Ég kemst ekki hjá því að víkja að-
eins að því sem mestu veldur, sem
eru hinar miklu vaxtahækkanir
Seðlabankans með tilheyrandi mikl-
um vaxtamun gagnvart útlöndum og
síðan aðgerðarleysi stjórnvalda
gagnvart því að bregðast við.
Þessar vaxtahækkanir bankans
eru umdeilanlegar svo ekki sé meira
sagt. Að minnsta kosti eru þær gagn-
rýndar hart af öllum talsmönnum út-
flutningsfyrirtækja og þær sæta vax-
andi gagnrýni málsmetandi manna
víða í þjóðfélaginu.
Það verður að segjast eins og er að
það er í rauninni erfitt að botna
skuldasöfnun og svigrúmið til frekari
skuldsetningar hlýtur að vera orðið
þröngt.
Hvar endar þetta? Allt þetta fjár-
magn, stórfelldur viðskiptahalli og
þensla, ásamt miklum hækkunum á
húsnæði sem mælist til hækkunar í
neysluvísitölunni veldur því síðan að
hér mælist verðbólga þrátt fyrir að
gengi krónunnar hafi styrkst um
16% á einu ári og var gengið þó of
hátt áður! Það ætti þvert á móti að
ríkja hér verðhjöðnun ef allt væri
með felldu og reyndar er hún að
nokkru til staðar.“
Óskar hélt áfram að ræða geng-
ismálin og sagði:
„En hvaða vit er í því að gera sjáv-
arútveginn, útflutningsgreinar og
raunar meira og minna alla lands-
byggðina að fórnarlambi þessara að-
stæðna sem ríkja hér, aðallega á SV
horninu og rangra viðbragða Seðla-
bankans við þeim, sem bregst við
þensluverðbólgu og eignahækkunum
með því að handstýra genginu upp í
hæstu hæðir með vaxtahækkunum.
Þetta er ekkert annað en hrein-
ræktuð falsgengisstefna, sem bank-
inn rekur og hún ógnar fjármálaleg-
um stöðugleika og þrengir svo mjög
að fyrirtækjum, að mörg þeirra hafa
nú þegar lagt upp laupana og þau
fyrirtæki flýja úr landi sem það
mögulega geta.
Og við spyrjum hvað um hlutverk
stjórnvalda sem láta þetta ganga
fram að því er virðist afskiptalaust?
Hafa þau enga stjórn á efnahags-
málum lengur? Bera þau ekki
ábyrgð? Auðvitað er slíkri spurningu
svarað játandi, auðvitað bera stjórn-
völd mesta ábyrgð og þau hafa ýmsa
möguleika til þess að bregðast við.
Spurningin er sú til hvaða aðgerða
þau hyggjast grípa og þeirri spurn-
ingu hljótum við að beina til hæst-
virts sjávarútvegsráðherra.
Því eftir því sem þetta ástand varir
lengur eykst stöðug hættan á því að
allur almenningur þurfi að lokum að
súpa harkalega seyðið af þessu í
verulegu bakslagi og rýrnum kaup-
máttar.
Auðvitað leiðréttist gengi krón-
unnar að lokum, en það hefur nú þeg-
ar orðið mikill skaði og hann verður
miklu meiri, haldi fram sem horfir.
Og það tekur sinn tíma að vinna upp
slíkan skaða og hann verður aldrei að
fullu bættur.
En það gæti tekið ennþá lengri
tíma að byggja upp að nýju það nauð-
synlega trúnaðartraust, sem brestur
við slíkar aðstæður, en þarf auðvitað
að ríkja milli stjórnvalda og atvinnu-
fyrirtækjanna í landinu.
Við hljótum því að gera þá kröfu til
stjórnvalda að þau taki á þessum
málum af ábyrgð og festu, en fljóti
ekki sofandi að feigðarósi,“ sagði
Óskar Þór Karlsson.
Núverandi
gengi algjörlega
óbærilegt
Formaður SFÁÚ segir vaxtahækk-
anir Seðlabankans hafa öfug áhrif
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fundir Óskar Þór Karlsson flytur erindi sitt á aðalfundi SFÁÚ. Hann er ósáttur við hátt gengi krónunnar.
FYRIRSJÁANLEG sókn Samfylk-
ingar og Sjálfstæðisflokks inn á
miðjuna í íslenskum stjórnmálum
gæti allt eins styrkt Frjálslynda
flokkinn eins og tekið frá honum
fylgi að mati Guðjóns A. Kristjáns-
sonar, formanns Frjálslynda flokks-
ins.
Í ræðu sinni á flokksstjórnar-
fundi um helgina sagði Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir, formaður Sam-
fylkingarinnar, að flokkurinn þyrfti
að sækja inn á miðjuna, og að bar-
áttan fram að kosningum myndi
verða milli tveggja stærstu meg-
infylkinganna í íslenskum stjórn-
málum, Samfylkingar og Sjálfstæð-
isflokks.
„Miðað við það sem ég heyrði af
þessu […] setur hún málið þannig
upp að baráttan sé á milli Sjálf-
stæðisflokksins og Samfylkingar-
innar. Fólk geti þá valið milli frjáls-
hyggjunnar, eins og hún kallaði það,
eða miðjunnar. Ég lít nú svo á að
Samfylkingin sé ekki ein á miðj-
unni, Frjálslyndi flokkurinn er
hægrisinnaður miðjuflokkur svo ég
myndi telja að fólkið hefði ekki bara
bara val á milli
Sjálfstæðisflokks
og Samfylking-
ar,“ segir Guð-
jón.
Hörð sókn inn
á miðjuna
Hann segir
stöðuna þá að
hefðbundin
vinsti-hægri-skil-
greining á íslenskum stjórnmála-
flokkum passi fremur illa við suma
af flokkunum, óumdeilt sé að
Vinstrihreyfingin – grænt framboð
sé lengst til vinstri og líklega sé
Sjálfstæðisflokkurinn lengst til
hægri, en línurnar séu langt frá því
skýrar hjá Framsóknarflokki, Sam-
fylkingu og Frjálslynda flokknum.
Guðjón segir að svo geti virst
sem harður slagur verði á miðjunni
í næstu kosningum. Það sé þó ekki
endilega merki um að erfitt sé
framundan hjá smærri flokkum á
miðju stjórnmálanna, Frjálslyndum
og Framsókn. „Auðvitað fögnum við
því ef fleiri sækja inn á það sem við
köllum milda hægri stefnu með
áherslu á velferðarmál. […] Við get-
um alveg sagt sem svo að það sé
vegna okkar að menn telji eitthvert
færi á sókn á þessum miðum, og þá
frekar þörf á því að efla Frjálslynda
flokkinn til að fá enn frekari sókn á
þau viðhorf sem við höfum viljað
standa fyrir.“
Ekki samleið með
Sjálfstæðisflokki
Hann segir sókn stóru flokkanna
inn á miðjuna ekki endilega breyta
neinu varðandi hugsanlega aðild
Frjálslynda flokksins að ríkisstjórn
eftir næstu kosningar. Byggðamál
og sjávarútvegsmál séu meðal
helstu baráttumála Frjálslyndra, og
þar virðist sem þeir eigi ekki sam-
leið með Sjálfstæðisflokknum. „Það
er frekar ólíklegt eins og þeir hafa
sett fram sína stefnu, að keyra stíf-
ar og stífar inn í hið harða kvóta-
kerfi, þar sem einstaklingurinn er
lokaður úti. Hvar eiga einstaklingar
að komast inn í sjávarútveginn í
dag? Hvar eiga þeir að fá fjár-
magn?“
Guðjón A. Kristjánsson, formaður Frjálslynda flokksins
Samfylkingin er ekki
einn flokka á miðjunni
Guðjón A.
Kristjánsson
VEFMIÐLUN ehf., sem rekur
nokkur af stærri vefsvæðum
landsins, hefur ákveðið að halda
áfram öllum netþjónum sínum hér-
lendis, þrátt fyrir flótta tæknifyr-
irtækja með netþjóna sína til út-
landa að undanförnu. Það er mat
stjórnar félagsins að standa beri
vörð um þekkingu og færni hér-
lendis og gefa íslenskum netverj-
um áfram þann kost að skoða ís-
lenskar vefsíður án sérstaks gjalds
vegna niðurhals frá útlöndum, seg-
ir í frétt frá fyrirtækinu.
Stjórn félagsins ítrekar hins
vegar andstöðu sína við íhlutun
ríkisins í
rekstri sæstrengja og annarra
gagnaveitna. „Afskipti ríkisins af
fjármögnun og rekstri Farice sæ-
strengsins hefur haft ráðandi áhrif
á mikilvægar ákvarðanir sem hafa
leitt til vandræðagangs fyrirtæk-
isins í Skotlandi. Illa ígrunduð
sparnaðarsjónarmið við lagningu
landlínunnar hafa verið
helsti orsakavaldur sam-
bandsslita að undanförnu. Stjórn
Vefmiðlunar hvetur því þau fyr-
irtæki sem sérhæfa sig í samteng-
ingu stórra netkerfa að kanna
hvort ekki megi svara augljósri
eftirspurn markaðarins eftir stöð-
ugum og góðum tengingum við
umheiminn,“ segir í tilkynningu
frá fyrirtækinu.
Vefmiðlun færir ekki vefþjóna sína