Morgunblaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Tashkent. AFP. | Fimmtán menn
sem harðlínustjórnin í Mið-Asíu-
ríkinu Úsbekistan hafði sakað um
að ráðgera íslamska byltingu í
landinu voru í gær dæmdir til
langrar fangelsisvistar. Vestræn
mannréttindasamtök og stjórnar-
andstaðan í landinu segja réttar-
haldið og dómana hneyksli.
Fimm mannanna voru dæmdir í
20 ára fangelsi. Einn fékk 18 ára
dóm, þrír 17 ára, tveir 16 ára og
fjórir menn munu þurfa að verja
14 árum innan fangelsismúra.
Mennirnir voru allir fundnir sek-
ir um „tilraun til byltingar í því
skyni að koma á íslömsku ríki“.
Mennirnir voru einnig ákærðir fyr-
ir morð og hryðjuverk.
Mennirnir lýstu allir yfir sekt í
málinu og fóru einhverjir þeirra
fram á að vera teknir af lífi. Sak-
sóknari í málinu fór á hinn bóginn
ekki fram á dauðarefsingu.
Vestræn mannréttindasamtök
hafa líkt réttarhaldinu yfir mönn-
unum við réttarfarið í Sovétríkj-
unum í valdatíð einræðisherrans
Jósefs Stalíns.
Mennirnir voru handteknir eftir
mótmæli almennings í borginni
Andijan í maímánuði sem beindust
gegn stjórnvöldum. Uppreisninni
lauk með fjöldamorði stjórnarhers-
ins á óbreyttum borgurum sem líkt
hefur verið við atburðina á Torgi
hins himneska friðar í Peking árið
1989. Stjórnvöld í Úsbekistan
halda því hins vegar fram að upp-
reisnin hafi í raun verið tilraun ísl-
amskra öfgamanna til að ræna
völdum í landinu. Ekki er vitað
hversu margir voru myrtir í Andij-
an en talið er að þar ræði um
nokkur hundruð manna. Stjórn-
völd segja 187 hafa týnt lífi og hafi
flestir þeirra verið „hryðjuverka-
menn“.
Segja mannréttindasamtökin
Human Rights Watch að í stað
þess að leita þá uppi sem ábyrgð
beri á fjöldamorðinu á óbreyttum
borgurum leitist stjórnvöld við að
fela ábyrgð sína. Þá hafa mann-
réttindasérfræðingar á vegum
Sameinuðu þjóðanna sagt allt
benda til þess að mennirnir sem
sakfelldir voru í gær hafi sætt
pyntingum.
Stjórnvöld í Úsbekistan áttu ná-
ið samstarf við Bandaríkjamenn og
Rússa áður en fjöldamorðið var
framið í Andijan. Breyting hefur
nú orðið þar á og hafa Bandaríkja-
menn fordæmt blóðbaðið og krafist
óháðrar rannsóknar. Bandaríkja-
menn ráku um skeið herstöð í Ús-
bekistan en því samstarfi riftu Ús-
bekar sökum gagnrýni Banda-
ríkjamanna. Rússar og Úsbekar
undirrituð á hinn bóginn í gær
samning um samstarf á sviði ör-
yggis- og varnarmála þar sem m.a.
er kveðið á um að árás á eitt ríkið
skuli teljast árás á þau bæði.
Dæmdir fyr-
ir uppreisn-
ina í Andijan
Réttarfari í Úsbekistan líkt við
Sovétríkin í tíð Jósefs Stalíns
Reuters
Sakborningarnir sem dæmdir voru fyrir tilraun til valdaráns í Andijan í maí fyrir rétti í Tashkent í gær.
Sydney. AFP. | Vera kann að hryðju-
verkamenn sem handteknir voru í
Ástralíu í liðinni viku hafi m.a. lagt á
ráðin um árás á kjarnorkuver í Sydn-
ey-borg.
Þetta kemur fram í gögnum um
umfangsmestu hryðjuverkavarn-
araðgerð í sögu Ástralíu, sem birt
voru í gær en alls voru 18 múslímar
handteknir í Sydney og Melbourne í
liðinni viku grunaðir um að hafa uppi
áform um hryðjuverk.
Þrír mannanna voru stöðvaðir og
yfirheyrðir í grennd við Lucas
Heights-kjarnakljúfinn í desember
en þar fara fram rannsóknir og til-
raunir á sviði kjarnorkutækni.
Í gögnunum sem héraðsdómur í
Sydney birti er gerð grein fyrir ákær-
unum á hendur átta mönnum. Lög-
menn þeirra segja þá saklausa, engin
sönnunargögn hafi verið lögð fram og
ákæran sé af pólitískum rótum runn-
in. Stjórnvöld í Ástralíu vinna að því
að herða hryðjuverkalöggjöf í landinu
og deilt er um ágæti þeirra áforma.
Mennirnir áttu torfærumótorhjól
og sögðu lögreglu að þeir hefðu verið
í grennd við kjarnakljúfinn til að
prófa hjólið. Við yfirheyrslur bar
mönnunum þó ekki saman. Við rann-
sókn kom í ljós að lás á einu hliðanna
á girðingunni umhverfis kjarn-
orkuverið hafði verið brotinn upp ný-
lega, segir í lögregluskýrslu.
Lögregla segir mennina 18 sem
handteknir voru tilheyra hryðju-
verkasamtökum er hafi aðsetur í
Ástralíu og leggi á ráðin um stór-
fellda árás. Í skýrslunni er því haldið
fram að íslamskur klerkur, Abdul
Nacer Benbrika, sem einnig gengur
undir nafninu Abu Bakr, sé leiðtogi
hryðjuverkahópsins. Hann var einnig
handtekinn í liðinni viku. Er því hald-
ið fram að klerkurinn hafi hvatt fylg-
ismenn sína til að fremja hryðjuverk í
landinu í nafni „hins heilaga stríðs“.
Þá segir ennfremur í gögnum þeim
sem lögregla birti í gær að mennirnir
hafi hlotið hryðjuverkaþjálfun, sem
fram hafi farið í áströlsku eyðimörk-
inni. Sex hinna handteknu hafi geng-
ist undir slíka þjálfun fyrr í ár. Þá hafi
hópurinn unnið að því hörðum hönd-
um að komast yfir efni til sprengju-
gerðar og ráðið yfir umtalsverðum
birgðum.
Kjarnakljúfur
skotmark hryðju-
verkamanna?
Dur í Írak. AFP. | Bandarískir og
íraskir hermenn hafa hert leit að
Izzat Ibrahim al-Duri, nánasta sam-
starfsmanni Saddams Husseins,
fyrrum forseta. Fregn þess efnis að
al-Duri væri allur hefur verið borin
til baka.
Izzat Ibrahim al-Duri er talinn
helsti skipuleggjandi hryðjuverka
og árása gegn erlenda innrásarlið-
inu í Írak. Hann var næstráðandi
Saddams forseta og skipulagði
margvísleg grimmdarverk í stjórn-
artíð hans. Hann hefur verið á flótta
frá því að stjórn Saddams féll í apr-
ílmánuði árið 2003. Því hefur lengi
verið haldið fram að al-Duri eigi við
erfið veikindi að glíma og hefur
nokkra furðu vakið að innrásarlið-
inu hafi ekki tekist að finna hann.
Herlið leitaði al-Duris í gær í
heimabæ hans, Dur. Að sögn tals-
manna herliðs Íraka og Bandaríkja-
manna tóku um 600 hermenn þátt í
aðgerðinni.
Leitin var ákveðin eftir að stjórn
bandaríska innrásarliðsins hafði lýst
yfir efasemdum um að fregnir þess
efnis að al-Duri væri allur væru
réttar. Í yfirlýsingu, sem barst frá
Baath-flokknum í liðinni viku, sagði
að al-Duri hefði gengið á fund feðra
sinna. Hvítblæði hefði lagt hann í
gröfina. Baath-flokkurinn var valda-
flokkurinn í Írak er Saddam forseti
réð þar ríkjum en starfsemi hans
hefur nú verið bönnuð.
Á sunnudag birtist hins vegar á
vefsíðu einni, sem tengist Baath-
flokknum, yfirlýsing þar sem fréttin
um andlát al-Duri var dregin til
baka.
Bandaríkjamenn hafa heitið
hverjum þeim tíu milljónum dollara,
um 600 milljónum króna, sem veitt
getur upplýsingar, sem leiða til
handtöku al-Duris. Hið sama fær
hver sá, sem vísað getur á gröf
hans.
Í yfirlýsingu, sem barst frá
Bandaríkjaher, segir að talið sé að
al-Duri hafi enn aðgang að fjármun-
um, sem honum hafi tekist að flytja
til Sýrlands. Þessa fjármuni nýti
hann til að halda uppi baráttu gegn
innrásarliðinu.
Reuters
Izzat Ibrahim al-Duri afhendir Saddam Hussein orðu árið 1999 í Bagdad.
Segja al-Duri
enn á lífi
París. AFP. | Franska ríkisstjórnin
ákvað í gær að fara þess á leit við
þing landsins að gildistími neyðar-
laga vegna óeirða í fátækrahverfum
stórborga verði framlengdur um
þrjá mánuði.
Þingið mun fjalla um frumvarp
stjórnarinnar í dag, þriðjudag, og
þykir fullvíst að það verði samþykkt.
Stjórnvöld halda því fram að neyð-
arlögin, sem sett voru fyrir viku, hafi
skilað tilætluðum árangri. Sam-
kvæmt lögunum, sem eru árinu 1955,
geta yfirvöld í borgum bannað
fjöldasamkomur og lagt á útgöngu-
bann. Dregið hefur úr óeirðum í fá-
tækrahverfum franskra borga á
undanliðnum dögum og eru stjórn-
völd vongóð um
að sú þróun haldi
áfram.
Jacques Chirac
forseti lagði á það
áherslu á fundi
ríkisstjórnarinnar
í gær að fram-
lengingin væri
tímabundin og að
áfram yrði ráð
fyrir því gert að ákvæðum laganna
yrði einungis beitt í þeim tilfellum
þar sem það væri bráðnauðsynlegt.
Stjórnarfrumvarpið sem lagt
verður fyrir þingið miðast við að lög-
in verði framlengd frá 21. þessa
mánaðar og gildi því til 21. febrúar.
Neyðarlög fram-
lengd í Frakklandi
Jacques Chirac
Kabúl. AFP. | Þrír óbreyttir
borgarar og þýskur hermaður
týndu lífi í sprengjutilræðum í
Kabúl, höfuðborg Afganistans,
í gær.
Þjóðverjinn, sem sinnti frið-
argæslu, var ásamt fleirum í
bifreið, sem tilheyrir alþjóðlega
öryggisliðinu í Afganistan,
(ISAF). Bifreiðinni hafði verið
lagt við skrifstofu Sameinuðu
þjóðanna í austurhluta Kabúl
við aðalveginn til borgarinnar
Jalalabad þegar Toyota-bifreið
var ekið á bíl friðargæslulið-
anna. Ökumaður Toyota-bif-
reiðarinnar sprengdi síðan bíl-
inn í loft upp. Þýski
friðargæsluliðinn týndi lífi
ásamt óbreyttum borgara.
Tveir þýskir friðargæsluliðar
og tveir óbreyttir borgarar
særðust í árásinni.
Síðar í gær týndu afgönsk
móðir og barn hennar lífi í
sprengjutilræði nærri þeim
stað þar sem fyrri árásin var
gerð.
Nokkrar sjálfsmorðsárásir
hafa verið gerðar í Afganistan í
ár, þar af tvær í Kabúl. Ekki er
vitað hverjir báru ábyrgð á
árásunum í gær en talibanar,
sem réðu landinu þar til stjórn
þeirra var steypt af stóli eftir
hryðjuverkin í Bandaríkjunum
haustið 2001, kváðust hafa ver-
ið að verki í fyrri tilræðum í
höfuðborginni.
14 íslenskir friðargæsluliðar
eru nú að störfum í Afganistan.
Íslensku friðargæsluliðarnir
eru hluti af svonefndum upp-
byggingar- og endurreisnar-
sveitum á vegum alþjóðlega ör-
yggisliðsins í Afganistan. Þeir
eru einkum við störf í norður-
og vesturhluta landsins.
Þýskur
hermaður
drepinn
í Kabúl
Óljóst hvort
talibanar stóðu
fyrir árásinni