Morgunblaðið - 15.12.2005, Qupperneq 44

44 FIMMTUDAGUR 15. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Steinunn Haf-stað fæddist í
Vík í Staðarhreppi í
Skagafirði 19. jan-
úar 1919. Hún lést á
Sólvangi 8. desem-
ber síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Árni Hafstað bóndi í
Vík, f. 23. maí 1883 á
Hafsteinsstöðum, d.
22. júní 1969, og
Ingibjörg Sigurðar-
dóttir, f. 16. júlí 1893
í Valadal, d. 4. okt.
1932. Systkini Stein-
unnar eru: Árni, f. 2. feb. 1915, lát-
inn; Sigurður, f. 27. júlí 1916, lát-
inn; Páll, f. 8. des. 1917, látinn;
Haukur, f. 23. des. 1920; Erla, f. 6.
des. 1921, látin; Halldór, f. 21. maí
1924; Margrét Sigríður, f. 14. maí
1925, dó á öðru ári; Sigríður Mar-
grét, f. 19. jan. 1927; Guðbjörg, f.
25. júní 1928, látin; og Valgerður, f.
1. júní 1930.
Steinunn giftist 23. des. 1955
Jóni Guðmundssyni yfirlögreglu-
þjóni, f. 21. okt. 1905 í Hafnarfirði,
d. 19. maí 1962. Heimili þeirra var í
Arnarhrauni 40. Sonur þeirra er
Guðmundur Jónsson, f. 29. júlí
1956. Kona hans Sigrid Foss, f. 20.
jan. 1954. Börn þeirra eru Laufey,
f. 4. okt. 1985, Steinunn Ruth, f. 14.
des. 1987, Þór, f. 13. okt. 1990, og
Jón Foss, f. 10. jan.
1997.
Steinunn vann ým-
is störf, má þar telja
Hótel Björninn í
Hafnarfirði, hjá Guð-
rúnu Eiríksdóttur,
sjúkrahús í Glasgow,
Vivex veitingahús
Kaupmannahöfn,
símamær á Land-
símanum, ráðskona
hjá Kaupfélaginu
Þór á Hellu og hjá
Ásólfi bónda á
Ásólfsstöðum þar
sem var vinsæll sumardvalarstað-
ur. Eftir það varð ekki aftur snúið
frá veitingarekstrinum og nam
hún hótelfræði í Lewis Hotel Tra-
ining School í Washington á árun-
um 1945 til 1947. Eftir að hún kom
heim frá námi varð hún hótelstjóri
á ýmsum stöðum, fyrst á Hótel
KEA á Akureyri, Stúdentagarðin-
um í Reykjavík, Varmalandi í
Borgarfirði, Hótel Borgarnesi,
Kvennaskólanum Blönduósi, Hól-
um í Hjaltadal, Hótel Selfossi, og
síðast á Hótel Þóristúni en þar rak
hún sitt eigið hótel um árabil. Eftir
þetta flutti hún að nýju í Arnar-
hraun 40 í Hafnarfirði.
Útför Steinunnar verður gerð
frá Hafnarfjarðarkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Í dag þegar ég kveð tengdamóður
mína, hana Steinunni, er mér þakk-
læti efst í huga.
Ákveðin, sterk og alltaf, alltaf tilbú-
in til að hjálpa og aðstoða ef þörf var á.
Hennar mottó var: Þú getur allt
sem þú vilt. Og hún gerði það. Hún fór
sínar leiðir og fékk að starfa við það
sem henni fannst mest gaman, hót-
elrekstur. Vinnugleðin var ótrúleg.
Hún var að frá morgni til kvölds,
óþreytandi í sínu starfi.
Hún hafði gaman af að spila og þá
helst bridge. Þegar hún bjó á Selfossi
hittust hún og vinahópurinn reglulega
til að spila. Ég var svo heppin að vera
kölluð til þegar spilafélaganir voru í
fríi eða veikir. Flensutímabilið var
gósentíð fyrir mig.
Barnabörnin hennar nutu þess að
vera með henni. Hún spilaði við þau,
sagði þeim sögur og kenndi þeim
sönglög. Hún gaf þeim það sem mestu
máli skiptir, tíma og ást. Þau sakna nú
ömmu kóngs eins og yngsta barna-
barnið kallar hana.
Þótt þú sért farin, Steinunn, ert þú
samt hér með okkur í hafsjó af góðum
minningum.
Ég þakka þér samfylgdina.
Steinunn.
Elsku amma mín, ég kveð þig með
tár í augum en á þó allar minning-
arnar um þig. Ég og Steinunn Ruth
sóttum mikið til þín og gistum oft um
helgar. Þá var tekið vel á móti okkur.
Ég fékk lifrarpylsu sem er eitt af því
besta sem ég fæ og Steinunn Ruth
fékk vellinginn sinn. Svo spiluðum við
saman og á kvöldin sagðir þú okkur
sögur um hana Fóu feykirófu. Mikið
sakna ég þess. Það var alltaf gott að
koma til þín. Þú varst svo hlý og nota-
leg. Svo varst þú alveg meistarakokk-
ur og maturinn þinn alveg himneskur.
Mér finnst líka alveg magnað hversu
dugleg og viljug þú varst. Þegar þú
varst ung að aldri tókst þú við móð-
urhlutverkinu með hjálp föðursystur
þinnar og ömmu. Það hefur verið al-
veg heljarinnar vinna. Þú varst
hörkukona og fyrirmynd mín. Ég
sakna þín mikið en veit að þú ert kom-
in á betri stað.
Guð geymi þig, amma mín.
Laufey.
Í dag kveðja ættingjar og vinir
Steinunni Hafstað.
Ég man ljóslega þegar ég sá hana
fyrst, þá var ég skólastelpa á Akur-
eyri og ég og vinkona mín gengum inn
úr vetrarkuldanum inn í salinn á Hót-
el KEA og fengum okkur kaffi og
rjómaköku. Þetta var ekki vanalegt
og algjör lúxus í okkar augum. Þá
hafði ég talsvert heyrt talað um nýja
hótelstjórann, unga fallega konu sem
hafði lært hótelrekstur í Ameríku. Á
þessari konu vissi ég líka nokkur deili
því ég hafði verið með tveim systrum
hennar í bekk í Ingimarsskólanum í
Reykjavík. Hún var ættuð frá Vík í
Skagafirði. Allt í einu gekk hún inn í
salinn, heilsaði til beggja handa en
hvarf svo inn um dyr á hinum enda
salarins. Þetta var glæsileg kona sem
bar mikla persónu.
Margir hafa kynnst Steinunni sem
hótelstýru, en hún hefur séð um hót-
elrekstur nokkuð víða. Alls staðar hef-
ur hún sett sinn persónulega og
smekklega svip á þau hótel sem hún
hefur séð um eða rekið. Má þar nefna
m.a. sumarhótelin í Húsmæðraskól-
anum Varmalandi og Kvennaskólan-
um á Blönduósi og Hótel Borgarnes.
Síðast átti hún Hótel Þóristún á Sel-
fossi og rak það í allmörg ár.
Sjálf átti ég því láni að fagna að
tengjast henni fjölskylduböndum
þegar ég giftist yngsta bróður henn-
ar, Halldóri, árið 1958.
Systkinin í Vík, þau sem upp kom-
ust, voru tíu talsins, fimm bræður og
fimm systur og var Steinunn sú fjórða
í aldursröðinni, en elst þeirra systra.
Ingibjörg móðir þeirra lést árið 1932,
þá aðeins 39 ára. Þá var Steinunn á 14.
aldursári, en yngsta barnið, Valgerð-
ur, aðeins tveggja ára. Árni hélt fast
utan um barnahópinn sinn með hjálp
fjölskyldu sinnar. Þar má helst nefna
systur hans Valgerði og Bjarna eig-
inmann hennar, sem fluttu úr Reykja-
vík norður í Vík, þar sem Valgerður sá
um heimilið í hálft annað ár og Sigríði,
hina systurina, en hjá henni og manni
hennar Pétri Snæland dvöldu sjö
systkinanna við nám í Flensborg í
Hafnarfirði. Móðuramman, Ingibjörg
Halldórsdóttir, lá heldur ekki á liði
sínu, en snemma tók Steinunn mikla
ábyrgð á heimilishaldi og uppeldi
yngri systkina.
Einkenni allra Víkursystkinanna
finnst mér vera einstök samheldni
þeirra, sönggleði og áhugi á ljóðum og
vísum. Steinunn vitnaði stundum í
skemmtilegu kvöldvökurnar í Vík
þegar kveðist var á, sungið og lesið
upp, en jafnamt unnið af kappi við tó-
skap. Þar fengu börnin gott veganesti
til framtíðar.
Þegar Steinunn rak Sumarhótelið á
Varmalandi kynntist hún einum gesta
sinna, Jóni Guðmundssyni yfirlög-
regluþjóni í Hafnarfirði, en hann var
þá ekkjumaður. Jón var glæsimenni
og góður og traustur maður. Þau gift-
ust árið 1955 og eignuðust soninn
Guðmund. Steinunn fluttist til Jóns í
Hafnarfjörðinn þar sem þau eignuð-
ust fallegt heimili í nýju húsi. En ham-
ingja þeirra entist ekki lengi, því Jón
lést í maí 1962 eftir stutta, en erfiða
sjúkdómslegu.
Síðust árin hefur Steinunn dvalið á
Sólvangi og látið vel af sér þrátt fyrir
þrengslin, en henni hefur alltaf þótt
gott að hafa fólk í kring um sig. Sól-
argeislinn hennar, hann Guðmundur,
hefur komið til hennar flesta daga á
leiðinni úr vinnunni.
Í haust þegar ég heimsótti Stein-
unni ásamt Halldóri manni mínum lá
hún fyrir. „Hvað ert þú nú að hugsa,
Nunna mín?“ spyr hann. „Ég er að
láta tímann líða með því að heimsækja
bæina á Langholtinu í huganum,“
svaraði hún. Atvik gærdagsins voru
þurrkuð burtu úr minninu og senni-
lega einnig það, sem gerst hafði að
morgni þessa líðandi dags, en enn
mundi hún nöfnin á nágrannabæjum
bernskustöðvanna og enn mundi hún
vísur sem hún hafði lært í föðurhús-
um. Hugurinn var heima í Vík.
Elsku Guðmundur og Sigrid. Fjöl-
skyldan frá Útvík sendir ykkur og
börnunum innilegar samúðarkveðjur.
Solveig Arnórsdóttir.
Nunna frænka var alltaf mín stóra
fyrirmynd í lífinu, ekki bara vegna
þess að ég hét í höfuðið á henni heldur
ekki síður vegna þess að hún var stór
persónuleiki og mikil kjarnorkukona.
Hún var elsta systir móður minnar og
þurfti snemma að bera ábyrgð á hús-
móðurstörfum heima í Vík eftir að
móðir hennar lést þegar hún var 14
ára gömul. Eftir að hún lauk gagn-
fræðanámi í Flensborg og fór að vinna
fyrir sér í Reykjavík hélt hún heimili
fyrir yngri systur sínar þegar þær
komu einnig suður til skólanáms. Æv-
intýralöngunin dró Nunnu unga til út-
landa – hún fór bæði til Skotlands og
Danmerkur og seinna, eftir að seinni
heimsstyrjöldin hófst, fór hún til Am-
eríku og menntaði sig í hótelfræðum.
Nunna var mjög sjálfstæð mann-
eskja og varð fyrst kvenna hótelstjóri
á Íslandi. Hún var komin hátt á fer-
tugsaldur og búin að reka nokkur hót-
el þegar hún hitti stóru ástina í lífi
sínu, hann „Jón bónda minn“, eins og
hún kallaði hann gjarnan og fluttist til
hans í Hafnarfjörð. Það var mikið áfall
þegar Jón féll frá eftir allt of fá en
hamingjurík ár í hjónabandinu og
einkasonurinn Guðmundur bara sex
ára gamall. En Nunna var ekki sú
manngerð að leggjast í sorg eða sút
heldur hélt hún áfram sínu striki í hót-
elbransanum og að búa syni sínum
góða tilveru.
Það var alltaf stíll yfir frænku
minni, glæsileg föt, stór breið belti,
hálsfestar og klingjandi armbönd á sí-
vinnandi höndum og svo allir flottu
hattarnir sem hún bar. Það fylgdi
henni alltaf ákveðinn hressleiki og
kraftur og þess vegna var svo
skemmtilegt að fá hana og Gvönd í
heimsókn á Tjörn. Þá var mikið spilað,
spjallað og hlegið og ilmandi Hellas
sígarettulyktin leið um allt húsið. Alla
mína barnæsku tengdi ég sígarettu-
lykt við þessa léttu og skemmtilegu
stemmningu þannig að þegar reyk-
ingamaður kom í heimsókn og sígar-
ettulyktin lá í loftinu varð uppvaskið í
eldhúsinu (sem var nánast óendan-
legt) eitthvað svo miklu viðráðan-
legra.
En Nunna var ekki bara skemmti-
lega og hressa frænkan, hún var
óspör á að leiðbeina og uppfræða
unga fólkið í kringum sig, hvort sem
um var að ræða heimsbókmenntir eða
hótelstörf. Við frænkurnar í fjölskyld-
unni nutum þess að fá að vinna hjá
henni á hótelunum sem hún rak og
þegar ég var orðin nógu gömul til þess
að fá sumarvinnu var hún komin á
Hótel Selfoss og jafnframt farin að
reka sitt eigið gistiheimili við Þórist-
ún. Hún gerði miklar kröfur til
„stúlknanna sinna“ alveg eins og hún
gerði miklar kröfur til sjálfrar sín.
Mörgum fannst hún kannski fullharð-
ur húsbóndi en sú harka mýktist upp
af manneskjuheitunum og húmorn-
um. Ég man til dæmis eftir atviki að
loknum annasömum sunnudegi í veit-
ingasalnum og uppgjörið úr peninga-
kassanum stemmdi ekki. Þegar hún
hafði skammað mig rækilega brast ég
í grát, þreytt og úrvinda eftir erfiðan
dag. Þá sneri hún umsvifalaust við
blaðinu, tók mig í fangið og huggaði
mig. Auðvitað ætlaði hún ekki græta
mig heldur bara kenna mér réttu
vinnubrögðin við uppgjörið.
Annað dæmi um manneskjulegheit
Nunnu og það sem ég vil kalla víðsýni
og fordómaleysi var afstaða hennar til
unga fólksins. Síðasta sumarið sem ég
vann hjá henni á Selfossi réð hún jafn-
framt fjórar vinkonur mínar og skóla-
systur úr MA til starfa á hótelinu.
Þetta var á þeim árum sem hljóm-
sveitin Mánar frá Selfossi var sem
vinsælust og spilaði á sveitaböllum,
ýmist á Borg, Flúðum, Aratungu eða
Árnesi um hverja helgi. Við stunduð-
um þessi sveitböll grimmt og mættum
oft lítið sofnar og frekar illa fyrirkall-
aðar á vaktina daginn eftir. Aldrei
minnist ég þess að hún hafi amast út í
þetta eða gefið til kynna að við skyld-
um hægja á okkur í skemmtanalífinu.
Að leiðarlokum vil ég þakka Nunnu
frænku fyrir allt sem hún var mér um
leið og við Þröstur og börnin sendum
Guðmundi, Siggu og ömmubörnunum
innilegustu samúðarkveðjur okkar við
fráfall Nunnu.
Steinunn Hjartardóttir.
Ólundin, sá illi gestur,
aldrei hafði frið
ef þíns hláturs hrossabrestur
heyrðist kveða við.
Svo kvað Jón Helgason eitt sinn um
vinkonu sína Steinunni Hafstað. Það
var alltaf líf og fjör í kringum hana.
Systkinin tíu frá Vík voru náin. Það
átti við um móður mína og Nunnu og
þær voru tíðir gestir hvor hjá annarri.
Þessum skemmtilegu hrossabrestum
varð ég því snemma kunnugur.
Nunna sagði frá og hló dátt að sögum
annarra. Í bernsku kallaði ég hana
Tóu, annars var hún alltaf kölluð
Nunna.
Hún var sterka og stóra systirin, og
orðið „sterka“ má undirstirka. Þegar
móðirin dó frá mörgum og ungum
börnum voru viðbrögð Nunnu þau að
flýta sér eins og hún mögulega gat að
verða fullorðin. Fimmtán ára tók hún
við forráðum innanstokks í Vík og
hafði þau tvö næstu árin og gekk þá
yngri systrum sínum í móður stað, og
gegndi því hlutverki jafnvel áfram úr
fjarlægð. Hún ætlaði sér alltaf að
„verða eitthvað“ og 18 ára sigldi hún
til Skotlands að læra hjúkrun. En það
reyndist ekki vera rétta „köllunin“.
Eftir á að hyggja taldi hún að húsmóð-
urstarfið á gestrisnu sveitaheimili
hefði einhvern veginn ýtt sér rökrétt-
um skrefum út í hlutverk gestgjafans.
Hún var kjarkmikil, félagslynd og
stjórnsöm og gestamóttaka átti við
hana. Starfið hóf hún fyrir alvöru 1944
þegar hún stjórnaði mötuneyti Kaup-
félags Rangæinga á Hellu. Við fyrsta
tækifæri eftir stríðið flaug hún með
herflutningavél til Wasington, í skóla í
hótelfræðum.
Eftir þetta stundaði Steinunn Haf-
stað nær samfelldan hótelrekstur,
smærri eða stærri. Mér er nær að
halda að hún hafi verið hreinn braut-
ryðjandi á Íslandi í rekstri sumarhót-
ela, í heimavistarskólum sem hún tók
á leigu. Hótelrekstur var þá vanþró-
uð, erfið og óstöðug atvinnugrein í
landinu og Steinunn Hafstað flutti
rekstur sinn oft úr einum stað í annan.
Hún mátti ekkert vera að því að gifta
sig og varðist vel, allt þar til hún var
orðin 36 ára en þá var hún sigruð af
ástinni. Þegar hún gifti sig þá varaði
hún Jón mann sinn við og sagðist
varla treysta sér til að fórna „köllun“
sinni mjög lengi. Jón tók því sem bet-
ur fór af mestu karlmennsku. Eftir
tvö ár í hjónabandi var hún aftur farin
að reka sumarhótel með Gvönd son
sinn á höndum eða hnjótandi kringum
sig. Þetta lífsviðhorf hennar og orkan
ódrepandi sem því tilheyrði kom sér
vel þegar hún skömmu síðar missti
ástkæran eiginmann og mátti bjarga
sér sem einstæð móðir. Steinunn Haf-
stað haslaði sér völl í sex eða sjö
sýslum í röð, og rak sitt hótel alltaf af
ráðdeild og myndarskap.
Það eru fjögur ár síðan Nunna kom
norður í síðustu ferð. Líkaminn orð-
inn lítilfjörlegur. Hún kom í Tjörn
milli jóla og nýárs og ætlaði svo í
Skagafjörð fyrir áramótin enda hefur
móðir mín þann fasta sið að vera þar
hjá bræðrum þeirra um áramót. Nú
var tíðin óstöðug og spáin mjög vond.
Útvarpið sagði að Öxnadalsheiði væri
alveg að verða ófær. „Þá er okkur
ekki til setu boðið,“ sögðu þær systur
hvor við aðra, settust upp í einfaldan
Hyundai-bíl og geystust af stað. Þær
voru hróðugar þegar sagt var að þær
hefðu verið einn síðasti bíllinn sem
sloppið hefði yfir heiðina í það sinnið.
Nunnu þótti ferð sín norður miklu
betri fyrir vikið og hló dátt. Kjark-
urinn gat ekki bilað. Þannig var
Nunna.
Þórarinn Hjartarson.
Steinunn móðursystir mín hefur
kvatt þetta jarðlíf eftir nokkur veik-
indi og skilur eftir sig stórt skarð.
Æviferill hennar var litríkur og
glæsilegur. Hún fór ung sínar eigin
leiðir, sigldi út í heim og menntaði sig.
Sjálfstæði var sterkur þráður í henni
alla tíð. Eftir að hún kom heim fór hún
í hótelrekstur sem varð hennar ævi-
starf. Það var hennar líf og yndi að
taka á móti gestum, hún var fæddur
gestgjafi.
Frá unga aldri dvaldi ég hjá henni á
ýmsum hótelum, ýmist ein eða með
mömmu og bræðrum mínum. Borg-
arnes, Varmaland, Blönduós, Hólar
og Selfoss eru nokkrir staðir sem
tengjast henni í mínum huga. Ég vann
um tíma hjá henni og var það góður
skóli. Miklar kröfur gerðar, enda
markvisst unnið að því að gera mig að
hótelstýru. Samband hennar og Erlu
móður minnar var alla tíð mjög náið
og fannst mér ég oft vera dóttir þeirra
beggja.
Það var alltaf upplífgandi að vera
nálægt Nunnu og sönn skemmtun.
Hún var grallari í sér og hafði gaman
af alls kyns orðatiltækjum og orða-
leikjum. Sagðist hún hafa þurft að
geta strítt bræðrum sínum sem vildu
vera nákvæmir í málfari. Eins og
systkinin öll hafði hún unun af góðum
skáldskap og gat auðveldlega hrifið
aðra með sér ef eitthvað stórkostlegt
rak á fjörur hennar.
Alltaf þótti mér stæll yfir Nunnu,
bæði í klæðnaði og framkomu. Hún
var frjálsleg og hress. Armböndin sjö
sem hún bar í mörg ár voru einskonar
einkennismerki. Auðvelt var að stað-
setja hana í stórum húsum því það
hringlaði svo skemmtilega í þeim. Það
var gaman að vera nálægt þegar þær
systur komu saman tvær eða fleiri.
Það brást sjaldnast, að farið væri að
skiptast á flíkum, máta, skoða og
býtta, svona eins konar skiptimarkað-
ur. „Verði þér að sigurfati,“ sagði
Nunna í hvert sinn sem hún gaf mér
flík.
Oft naut ég oft góðs af gestrisni
hennar og hvatningu á skólaárunum.
Helgarnar hjá Nunnu á Hótel Þór-
istúni voru sannkallaðir dekurdagar
og minningarnar um sögurnar, hlát-
urinn og öll skemmtilegheitin munu
ylja mér um ókomin ár. Blessuð sé
minning hennar.
Anna Sigríður.
Í dag göngum við síðasta spölinn
með Nunnu föðursystur okkar. Með
henni er gengin markverð kona fyrir
margra hluta sakir en fyrst og fremst
var hún þó stórfrænka okkar og fyr-
irmynd í svo mörgu. Þegar við vorum
krakkar heima í Vík var það alltaf til-
hlökkunarefni þegar von var á henni í
heimsókn. Hún var konan sem stjórn-
aði sínu eigin hóteli og var sveipuð æv-
intýraljóma. Hún var glæsileg og hló
svo smitandi hlátri að enginn fékk við
neitt ráðið. Hún var full af lífskrafti og
hafði yfirbragð heimskonunnar og
henni fylgdi ferskur framandi gustur.
Þó var eins og hún væri ætíð komin
heim þegar hún kom á sitt bernsku-
heimili, til föður síns og bræðra.
Æskuár hennar í Vík og uppeldi
hafa vafalaust mótað viðhorf hennar
og breytni í mörgu. Ingibjörg amma
dó ung frá tíu börnum og var Nunna,
elsta systirin, þá einungis 12 ára göm-
ul. Segja má að hún hafi gengið yngri
systkinum sínum í móðurstað og lagði
sitt af mörkum til að halda heimilinu
saman. Miklir kærleikar hafa ætíð
verið með þeim systkinum og sam-
band þeirra einkenndist af einlægri
vináttu og hlýju, sem vonandi hefur
orðið okkur afkomendum þeirra til
eftirbreytni.
Við systkinin í Vík, börn Hauks og
Áslaugar, áttum því láni að fagna að
dvelja hjá Nunnu þegar við vorum
unglingar send suður í gagnfræða-
skóla. Nunna var ánægð með að geta
fetað í fótspor Sigríðar föðursystur
sinnar sem tók einnig á móti henni og
systkinum hennar þegar þau voru
STEINUNN
HAFSTAÐ