Fréttablaðið - 26.03.2004, Blaðsíða 12

Tveir dómar sem voru felldir ígær í alvarlegum kynferðisaf-
brotamálum – annar í Héraðsdómi
Reykjavíkur og hinn í Hæstarétti –
sýna að dómarar hafa tekið mið af
andúð almennings á því misræmi
sem verið hefur á milli alvarleika
kynferðisafbrota og þyngdar dóma.
Í báðum tilfellum voru sakamenn-
irnir dæmdir til rúmlega fimm ára
fangelsisvistar. Fyrir fáeinum miss-
erum féllu dómar í sambærilegum
málum sem kváðu á um fáeinna
mánaða fangelsi – og þá jafnvel skil-
orðisbundið að hluta. Þessir eldri
dómar voru viðlíka þungir og í fjár-
svikamálum – jafnvel þar sem til-
tölulega lágar upphæðir voru svikn-
ar út og skaði fórnarlamba óljós.
Skaði þeirra barna sem hafa orðið
fyrir kynferðisafbrotamönnum er
hins vegar augljós, djúpstæður og í
alla staði hryllilegur. Kröfur um
lengingu dóma í kynferðisafbrota-
málum byggðu fyrst og fremst á
þessu misræmi í dómum fremur en
að vera almenn krafa um þyngri
refsingar – krafan snerist því frem-
ur um verðmætamat dómstólanna
en refsigleði.
Þrátt fyrir nokkurn hita í umræð-
um um refsiþyngd er refsing kyn-
ferðisafbrotamanna síður en svo
mikilvægasta verkefni samfélagsins
vegna þessara mála. Nú þegar dóm-
stólar hafa lagfært augljós mistök
sín skapast tækifæri til að ræða
brýnni hliðar þessara mála; hvernig
getur samfélagið hindrað það að
önnur börn og fleiri verði fórnar-
lömb svona níðingsskapar?
Fælingaráhrif þungra dóma eru
umdeilt mál og það er erfitt að
tengja saman þyngd dóma og fjölda
glæpa. En jafnvel þótt fælingar-
áhrifin séu einhver getum við ekki
blekkt okkur með því að þyngri dóm-
ar í þessum málum muni einir og sér
draga úr hættunni á að börn lendi í
höndum kynferðisafbrotamanna.
Lenging dómanna er því lítið annað
en leiðrétting á misræmi í dómskerf-
inu. Þyngri dómar yfir þessum
mönnum bæta ekki líðan þeirra
barna sem þeir misnotuðu. Léttvæg-
ir dómar fyrri ára niðurlægðu sárs-
auka þessara barna. Þynging dóm-
anna að undanförnu dregur úr þess-
ari niðurlægingu en bætir ekki af-
leiðingar glæpsins sjálfs.
Fjöldi kynferðisafbrota gagnvart
börnum er slíkur að stjórnvöld geta
ekki látið hjá líða að grandskoða
þessi mál. Hvað veldur þessum brot-
um? Fer þeim fjölgandi? Þarf að
auka eftirlit með þeim sem starfa
með börnum? Er hægt að lesa úr
málum sem hafa komið upp hvort
börn sem búa við tilgreindar aðstæð-
ur séu í meiri hættu en önnur?
En þótt aðgerðir stjórnvalda séu
mikilvægar er ekki síður þörf á að
við skoðum innri styrk samfélags-
ins. Þjáningar barna sem vara árum
saman eru líka áfellisdómur yfir
samfélagi okkar. Hvernig má það
vera að sárþjáð börn lifi meðal okk-
ar – stundi nám í skólum, eigi sér ná-
granna og vini – án þess að nokur
verði sársauka þeirra var eða telji
hann vera á sína ábyrgð? ■
Mynd- og nafnbirtingar afmeintum sakamönnum í fjöl-
miðlum, ekki síst í DV, eru heitt
umræðuefni á netinu þessa dag-
ana. Sýnist sitt hverjum um
vinnubrögð blaðsins. Sumir hrósa
DV fyrir djarfa blaðamennsku og
þjónustu við lesendur. Aðrir hall-
mæla blaðinu eða fordæma með
sterkum lýsingarorðum.
Ágúst Borgþór Sverrison skrif-
ar á vef blaðamanna www.press.is
og segir: „Eftir lestur fréttar um
ásakanir á hendur körfuknatt-
leiksmanni í DV 23. mars hugsar
maður sem svo: Það getur hver
sem er komið hverjum sem er á
forsíðu DV með því að bera fram
nógu krassandi ásakanir. Það
verður að draga mörkin þrengra,
við ákæru eða handtöku. Ansi
hæpið er að draga mörkin við lög-
reglurannsókn. Hvað segja menn
um þetta?“
Í heilagt stríð við DV
Netverji, sem skrifar á malefn-
in.com undir nafninu Berglind,
vandar DV ekki kveðjurnar: „Ég
get ekki orða bundist...Er komin í
heilagt stríð við DV. Þvílíka sið-
ferðisblindu hef ég vart séð á mín-
um æviferli! Ég er ekki á móti
málfrelsi svo síður sé, en aðferðir
DV öfgamanna er ekki að mínu
skapi... Sem betur fer er ég ekki
ein um þessa skoðun og finnst
mér vera töluverð uppvakning á
meðal landsmanna gagnvart þess-
um ,“ofsafjölmiðli“ með þá sápu-
óperu-skáldskapar-og-siðblindu-
öfgamenn, þá Illuga og Mikael,
við stjórn. En þeir félagar hafa
nýlega fundið sér skemmtilegt
leiktæki í sandkassa sínum og
hafist handa við að draga fram
hvern þann sora sem hægt er að
finna á meðal breyskra einstak-
linga í þeirri von um að græða
smá aur...“
Og Berglind heldur áfram:
„Undanfarnar vikur hefur
maður horfst í augu við ömurleg-
ar forsíður og fyrirsagnir sem
settar eru til þess eins að SELJA
SEM MEST ....Með slíkum birting-
um er um leið verið að rústa fjöl-
skyldulífi margra einstaklinga. ...
Reynt er að gera sem mest úr
fréttinni svo landinn geti að
minnsta kosti tengt sig strax við
einhvern sem þekkir einhvern
sem þekkir viðkomandi glæpa-
mann. Þá fyrst verður svo gaman,
því þá er hægt að smjatta á þessu
til dauðadags!“
Og Berglind segir að lokum:
„Ég vil ekki svoleiðis samfélag og
mótmæli þessari þróun. Mér
finnst hún ekki farsæl lausn við
meðhöndlun sakborninga eða við
að upplýsa glæpi. Við erum svo
heppin að hafa einmitt stofnun
sem sér um slík málefni fyrir okk-
ur en þar vinna einstaklingar sem
vita hvernig meðhöndla skal upp-
lýsingar, hvernig vinna eigi úr
þeim. Þeir hafa menntast til þess
og kallast rannsóknarlögreglu-
menn.“
Les með sömu græðgi og
aðrir
Málverjinn Sparris er ekki
sammála. Hann skrifar: „Get ekki
séð að leki innan lögreglunar sé
vandamál DV.
Held að Berglind sé að fara
nokkru offari í málflutningi sín-
um. Er ekki svolítið gerilsneitt að
kenna boðberanum sífellt um í
stað þess að draga hinn raunveru-
lega sökudólg til ábyrgðar? Það er
þá sem fremja ódæðisvekin“.
Og málverjinn Húsamús bætir
við: „Ég veit ekki hvað mér á eig-
inlega að finnast um DV. Ég sit
hér og hneykslast á því en sjái ég
það í vinnunni þá les ég það með
sömu græðgi og aðrir.“ ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um þyngri
dóma í kynferðisafbrotamálum.
14 26. mars 2004 FÖSTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Steinunn Stefánsdóttir
og Jón Kaldal
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Það hefur verið sýnt framá,sagði hann, að hlutirnir geta
ekki verið öðruvísi en þeir eru,
því þar sem alt er miðað við einn
endi, hlýtur alt um leið að vera
miðað við þann allra besta endi.
Athugið hvernig nef manna hafa
verið gerð fyrir loníetturnar;
enda höfum við líka loníettur.
Það er bersýnilegt að fætur
manna eru til þess gerðir að
vera skóaðir, enda höfum við öll
eitthvað á fótunum..... þar af
leiðir að þeir sem setja að alt sé í
lagi eru hálfvitar; maður á að
segja að alt sé í allrabesta lagi.“
Þannig farast heimiliskennar-
anum Altúngu orð í sögunni af
Birtíngi, en sem kunnugt er að-
hylltist Altúnga háspekisguð-
fræðialheimskenninguna. Þó
Altúnga hafi verið að tala um
heimili húsbónda síns í Vestfalíu,
þá hefði hann allt eins getað verið
að tala um Ísland, því hér er
nefnilega líka allt í „allrabesta
lagi“.
Eðlisgreinda þjóðin
Á Íslandi býr gáfað fólk, og
hefur Ísland mikla sérstöðu með-
al þjóða heims hvað almenna
greind varðar. Þessi mikla sér-
staða birtist í mörgum myndum,
m.a. á sviði mennta og menning-
ar. Í þessum allra besta íslenska
heimi þurfum við ekki að fá
menningu og menntun í eins rík-
um mæli á vegum sérstakra ríkis-
stofnana og annars staðar. Þess
vegna er t.d. hlutfall háskóla-
menntaðra manna nokkru lægra
hér á landi en í nágrannaríkjun-
um. Á meðan þjóðirnar í kringum
okkur tala um upplýsingaþjóð-
félag og nauðsyn aukinnar al-
mennrar menntunar og vilja
senda sífellt fleiri í háskóla, þá
þurfa Íslendingar sem betur fer
ekki að hafa slíkar áhyggjur. Við
erum svo eðlisgreind. Raunar
verður að viðurkennast að þrátt
fyrir að allt sé hér í allra besta
lagi, þá hafa landsfeður þjóðar-
innar á Alþingi þurft að taka á
einu erfiðu vandamáli. Það er
nefnilega allt of mikil og fullkom-
lega óþörf sókn í háskólanám í
landinu miðað við hvað þessi þjóð
er almennt vel gefin. En þar sem
það liggur í hlutarins eðli, að þar
sem allt er í allra besta lagi þar sé
stjórnviska landsfeðranna líka í
allra besta lagi, þá er að sjálf-
sögðu búið að leysa þetta litla
vandamál. Öfugt við aðrar og
ófullkomnari vestrænar þjóðir,
sem standa í því reyna að smala
fólki inn í háskólana, þá hefur ís-
lensk stjórnviska orðið að sjá til
þess að fólk sé almennt ekki að
mennta sig. Þetta hafa menn gert
með ýmsu móti. Stjórnvöld hafa
þannig einungis greitt fyrir hluta
af þeim nemendum sem fyrir ein-
hvern misskilning hafa hópast í
háskólanám. Þá herti besta þing
allra þinga talsvert á fjárhags-
rammanum í fjárlögum í haust til
að tryggja það mikilvæga mark-
mið, að halda fólki frá skólum.
Ekki eins og
þeir....
Nú er í umræðunni viðbótaráætl-
un til að hindra óþarfa innstreymi
nemenda í skóla, en þær hugmyndir
felast í því að leggja á skólagjöld.
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins
hefur enda bent á það í vikunni að
skólagjöld séu einmitt órjúfanlegur
hlekkur orsakar og afleiðingar til að
ná fram besta heimi allra heima.
Þannig segir hann að það veki
„nokkra furðu að fulltrúar stúdenta
útiloki umræður um skólagjöld við
HÍ. Þeir hljóta að vilja fá sem bezta
menntun, ekki bara „ókeypis“
menntun. Hver vill að ástandið í H.Í.
verði eins og í ríkisreknum háskól-
um víða í Vestur Evrópu, t.d. í Bret-
landi og Þýzkalandi, þar sem áhersl-
an hefur verið á að útskrifa sem
flesta fyrir sem allra minnsta pen-
inga?“ Svona tala einungis þeir sem
skilja innsta kjarna háspekisguð-
fræðialheimskenningarinnar. Auð-
vitað vilja Íslendingar ekki vera
eins og vesalings Bretarnir eða
Þjóðverjarnir. Íslendingar vilja, eins
og fram hefur komið, útskrifa sem
fæsta fyrir sem minnsta opinbera
peninga. Í því fólst líka vandinn,
sem Alþingi tók á – að í stað þess að
vera að útskrifa of marga fyrir sem
minnsta peninga á nú að útskrifa
sem fæsta fyrir sem minnsta pen-
inga. Til að tryggja framgang þessa
brýna stefnumáls þyrfti rífleg
skólagjöld. Það versta sem gæti
komið fyrir er að Íslendingar lentu
inni á sömu braut og aðrar vestræn-
ar þjóðir, sem sífellt eru að sífra um
upplýsinga- eða lærdómsþjóðfélög
framtíðarinnar. Meginmarkmiðið
okkar hlýtur þvert á móti að vera að
takmarka aðgang þessarar eðlis-
greindu þjóðar að óþarfa menntun –
og þá verður allt í allra besta lagi.
Sem betur fer eru Alþingi og ríkis-
stjórn staðföst á þeirri braut.
Gömul gáta
Í kvæði eftir Jóhannes úr Kötl-
um segir á einum stað: „ – en gömul
útslitin gáta þó/ úr gleðinni dró:/
Hvað hét hundur karls/ sem í afdöl-
um bjó?“ Ekki verður komist hjá
því að spyrja í þessu sambandi hvað
allt þetta vel gefna fólk í þessu
besta landi allra landa, sem ekki má
fara í háskóla, á að gera? Slá menn
kannski tvær flugur í einu höggi?
Nái annars vegar því meginmark-
miði að halda fólki frá háskólunum
og takist svo í leiðinni að ná því hlið-
armarkmiði að útrýma dulda at-
vinnuleysinu í landinu með því ein-
faldlega að gera það sýnilegt?! ■
■ Af netinu
Óleyst þrátt fyrir þyngri dóma
Engjateigi 5, sími 581 2141
Opið virka daga frá kl. 10.00-18.00, laugardaga frá kl. 10.00-16.00.
NÝ SENDING
PEYSUR, BOLIR,
HÖRBUXUR
DV
Blaðið vekur heitar til-
finningar þessa dagana.
Hlerað á netinu
■ Skiptar skoðanir um nafn- og mynd-
birtingu fjölmiðla meðal netverja.
Heitar deilur um
fjölmiðla og sakamál
BIRGIR
GUÐMUNDS-
SON
■ skrifar um
forustunauðsyn
þess að halda fólki
frá háskólum.
Um daginnog veginn
Allt í allra
besta lagi
Engin skólagjöld!
Engin skólagjöld! Engin skóla-
gjöld! – Þetta hrópaði talsverður
hópur háskólastúdenta að Páli
Skúlasyni háskólarektor fyrir
utan aðalbyggingu skólans í vik-
unni. Hópurinn hafði safnast þar
saman til að leggja áherslu á þá
eindregnu kröfu sína að einhverj-
ir aðrir en stúdentar greiddu fyrir
háskólanám stúdenta. „Engin
skólagjöld!“ var krafan og fer vel
í munni á útifundi. En það er
hægt að orða hlutina með ýmsu
móti. Stúdent sem hrópar á engin
skólagjöld, hann gæti alveg eins
staðið og orgað eitthvað eins og
„Ég heimta hér með að bara ein-
hver, sama hver, annar en ég
borgi menntun mína“ – en sú
krafa er kannski ekki eins þægi-
leg til hrópa, þó vissulega væri
gaman að fylgjast með háskóla-
kórnum flytja hana.
Látið skattgreiðendur í friði!
Hinar einfaldari upphrópanir
hljóma nefnilega oft meinlausar en
sú hugsun sem að baki býr. Það er
allt annað að hrópa „Eflum inn-
lenda dagskrárgerð í sjónvarpi“ en
að segja „Borgið mér og mínum lík-
um af skattfé fyrir að setja saman
þau verk sem við viljum gera og
sýnið það svo í því sjónvarpi sem
allir eru neyddir til að borga til, ef
þeir bara eiga tæki“. Sjómaður sem
prílar upp í mastur og skorar þar á
mávinn og aðra áheyrendur sína að
„standa vörð um sjómannaafslátt-
inn“, hann gæti alveg eins skrifað í
blöðin og hvatt stjórnvöld til að
hækka skatta á alla nema sjó-
menn“, en það myndi kannski ekki
hljóma alveg eins sanngjarnt.
Og af því að útifundarmenn virðast
alltaf geta notað góðar upphrópan-
ir, mætti Vefþjóðviljinn þá stinga
upp á einni. „Látiði skattgreiðendur
í friði!“
VEFÞJÓÐVILINN Á WWW.ANDRIKI.IS
Lýðræðisþróun í Georgíu
Hinn 36 ára gamli forseti Georgíu,
Mikhail Saakashvili, hefur mikið
beitt sér fyrir stjórnunarháttum og
að innleiða vestræn gildi í stjórn-
sýsluna. Mikil og hröð lýðræðisþró-
un hefur átt sér stað í Georgíu frá
Rósarbyltingunni svokölluðu og eru
miklar vonir bundnar við þingkosn-
ingarnar sem fara fram á næstu
dögum. Saakashvili leiddi Rósar-
byltinguna en tilgangur hennar var
að koma þáverandi forseta lands-
ins, Shevardnadze, frá völdum. Íbú-
ar Georgíu binda því miklar vonir
við hinn unga forseta landsins og
að hann beiti sér fyrir lýðræðislegri
stjórnunarháttum þar sem mikil
spilling og fátækt ríkir í Georgíu.
ERLA TRYGGVADÓTTIR Á VEFNUM WWW.TIKIN.IS