Fréttablaðið - 27.03.2004, Blaðsíða 14

Þær standa í ströngu, stelpurnarsem eru í forystu stúdenta við
Háskóla Íslands. Enda í mörg horn
að líta, hagsmunabarátta stúdenta
er víðfeðm og nær til stórra og
smárra mála. Aðalmálið þessa dag-
ana er skólagjöldin en þeim var
mótmælt af hörku í byrjun viku,
bæði á fjölmennum útifundi stúd-
enta og eins með löngum undir-
skriftalistum.
Nýtt stúdentaráð tók við völd-
um fyrr í mánuðinum og er Jar-
þrúður Ásmundsdóttir formaður
þess. Framkvæmdastjóri er Erla
Ósk Ásgeirsdóttir, og formaður
Vöku, sem vann sigur í síðustu
kosningum, er Ingunn Guðbrands-
dóttir. Konur hafa ekki áður verið
jafn áberandi og framarlega í stúd-
entapólitíkinni og telja stöllurnar
að þessi staðreynd geti orðið öðr-
um konum í skólanum hvatning.
„Það er greinilegt að það er
kvennabylgja í gangi,“ segja þær,
ánægðar með stöðuna.
Skólagjöld hrekja
marga frá námi
Í hugum Erlu, Ingunnar og Jar-
þrúðar leikur enginn vafi á órétt-
mæti og göllum skólagjalda: „Við
teljum að jafnrétti til náms sé í
hættu ef skólagjöld eru lögð á
nemendur,“ segir Erla og fullyrðir
að fjöldi fólks gæti ekki stundað
nám við skólann ef gjalda væri
krafist. Jarþrúður tekur undir og
nefnir rannsóknir frá Bretlandi
máli sínu til stuðnings: „Í þeim
kom fram að það voru einstæðar
mæður sem fyrstar hrökkluðust úr
námi og í þeim fjölbreytta hópi
sem stundar nám við HÍ eru sann-
arlega fjölmargar einstæðar mæð-
ur.“
Þær segja andstöðuna við skóla-
gjöld vera algjöra og almenna
meðal nemenda, og vitna til undir-
skriftanna og fundarins á mánu-
dag. En skiptir upphæð þessara
meintu gjalda ekki máli, er sama
hvort þau eru 50 þúsund krónur
eða milljón? „Fjárhæðin skiptir
ekki máli,“ segir Jarþrúður, „ekki
nokkru máli“.
Eins og áður sagði telja þær lög-
unum um jafnrétti til náms stefnt í
voða með skólagjöldum. Eru þær
fullvissar um að margir myndu
hætta námi ef gjöldin yrðu lögð á?
„Ég er viss um að margir myndu
þurfa frá að hverfa,“ segir Erla.
„Og ekki bara einstæðar mæður
heldur líka fólk utan af landi sem
þarf að greiða talsvert fyrir fram-
færslu.“
Óvíst með þeirra menntun
En hvað með þær sjálfar, væru
þær ekki við nám í Háskóla Ís-
lands ef skólagjalda væri krafist?
„Ég væri í námi,“ segir Jarþrúður.
„Viðkvæðið er alltaf að stúdentar
reddi sér, þeir séu vanir því. En ég
hefði þurft að taka auka námslán.“
Erla segir að byrjunin hjá sér
hefði orðið mjög erfið: „Maður fær
ekki námslán fyrr en eftir að hafa
skilað ákveðnum einingafjölda.
Það hefði verið mjög erfitt að
punga út, t.d. hundrað þúsund
krónum, í byrjun náms ofan á
uppihald og annan kostnað.“
Ingunn segir óvíst með sig. „Ég
var í tölvunarfræði en skipti yfir í
sálfræði,“ segir hún. „Það er alltaf
talað um að fólk með háskólapróf
fái svo góð laun að það eigi auðvelt
með að borga námslánin. Með BA-
próf í sálfræði upp á vasann fæ ég
ekki mjög há laun. Ég hugsa að ég
hefði frekar hætt námi en að
skipta um fag ef skólagjöld væru
við lýði.“
Ríkið á að standa við sitt
Þær leggja áherslu á að þeim
finnist fáránlegt að skólagjöldum
sé ætlað að leysa fjárhagsvanda
Háskólans, sérstaklega þegar litið
er til þess að ríkið hefur ekki efnt
samning sinn við skólann. „Samn-
ingur HÍ og ríkisins gerir ráð fyrir
að ríkið greiði fyrir alla virka nem-
endur skólans. Það er hins vegar
ekki gert þannig að nemendum
hefur fjölgað en fjárframlögin eru
óbreytt,“ segja þær.
Auðvelt er að gagnrýna órétt-
læti en oft vantar tillögur að úrbót-
um. Forysta stúdenta lætur ekki
taka sig í bólinu í þeim efnum:
„Það má beita nokkrum ráðum til
að leysa þennan fjárhagsvanda.
Fyrsta málið er að ríkið efni samn-
inginn um framlög vegna hvers
virks nemanda. Hagræða má í
kennslu með ýmsum hætti, t.d er
hægt að virkja mastersnema til
kennslu og samræma stundatöflur
svo að verðmætar stofur standi
ekki auðar. Og að endingu má
nefna að fella á niður einkaleyfis-
gjald Happdrættis Háskólans en
það nemur 115 milljónum á ári.“
Ýmislegt að
Skólagjöld eru ekki einu málin
sem brenna á stúdentaforystunni
og benda Erla, Ingunn og Jarþrúð-
ur meðal annars á að sjálfa kennsl-
una megi bæta, t.d. með gæðaeftir-
litskerfi þar sem fylgst yrði grannt
með frammistöðu kennara. „Pró-
fessorarnir eru mjög misjafnir og
sumum þeirra færi betur að sinna
bara rannsóknum og láta öðrum
kennsluna eftir,“ segja þær.
Lánasjóðurinn er eilíft þrætu-
epli og helstu baráttumálin á
þeim vettvangi lúta að fram-
færslunni en lánþegum er gert að
lifa af 77.500 krónum á mánuði.
„Það þarf að hækka framfærsl-
una og eins að refsa fólki ekki
jafn harkalega fyrir að vinna,“
segir Ingunn en hafi námsmaður
yfir 300 þúsund krónur í árstekj-
ur skerðast framfærslulán hans.
Húsnæðismál Háskólans hafa
löngum þótt í nokkrum ólestri en
miklar úrbætur fengust þegar
Náttúrufræðihúsið í Vatnsmýrinni
var tekið í notkun. Þangað færðist
kennsla úr sjö húsum.
Ingunn segir að nú ríði á að
bæta vinnuaðstöðu stúdenta, les-
rými og slíkt.
En það er ekki allt slæmt í Há-
skólanum og stöllurnar hrósa með-
al annars tölvuvæðingunni sem
orðið hefur í kennslunni. Þó benda
þær á að víða eigi stúdentar í vand-
ræðum með að stinga fartölvunum
sínum í samband en tölvutenging-
arnar sjálfar séu góðar.
Langar að hafa áhrif á
umhverfið
Það krefst tíma og orku að
sinna félagsstörfum við Háskóla
Íslands og enginn hellir sér út í
slíkt nema búa yfir hugsjónum og
ástríðu á bættum hag nemenda.
Hvað rekur stöllurnar áfram í sín-
um störfum? „Ég hef gífurlegan
áhuga á að hafa áhrif á umhverfi
mitt og reyna að bæta það,“ segir
Ingunn. „Þetta gefur manni líka
færi á að kynnast fólki í öllum
skólanum og er auðvitað góð
reynsla fyrir lífið.“
Jarþrúður segist ekki síst hafa
gengið í Vöku vegna þess baráttu-
hugar sem hún merkti meðal
félagsmanna. „Þau höfðu tapað
kosningum í 11 ár í röð en létu
aldrei deigan síga. En auðvitað
langar mig að hafa áhrif innan Há-
skólans. Stúdentaráð er fyrst og
fremst þrýstiafl og mig langar að
beita kröftum mínum til góðra
verka.“ Spurð hvort hún sé að
þessu af tómri fórnfýsi fyrir sam-
nemendur segir hún svo ekki vera:
„Það er í raun ekki hægt að hugsa
sér meira spennandi starf þannig
að ég er frekar í þessu af sjálfs-
elsku,“ segir hún og hlær.
Erla Ósk segist hafa sinnt trún-
aðarstörfum fyrir félag stjórn-
málafræðinema og þar hafi hún
kynnst fólki úr stúdentapólitíkinni
og eitt leitt af öðru. „Svo er ég bara
félagsmálafrík,“ segir hún. „Ég
hef ýmsar hugmyndir um mitt
nánasta umhverfi, hverju ég vil
breyta og þar fram eftir götum og
hér hef ég tækifæri til þess.“ Hún
segir mikilvægt að stúdentar láti
sig eigin mál varða en fljóti ekki
bara áfram og ætlist til að aðrir
geri það sem gera þarf.
Vaka er ekki angi af Sjálf-
stæðisflokknum
Margir stjórnmálamenn hafa
byrjað sitt félags- og stjórnmála-
vafstur í Háskólapólitíkinni og
Vaka og Röskva hafa stundum ver-
ið sagðar uppeldisstöðvar stjórn-
málaflokkanna. Erla, Ingunn og
Jarþrúður líta ekki þannig á og
segjast raunar leggja sig fram við
að draga úr þessum tengslum. „Við
erum að reyna að losa okkur við
þennan stimpil, Vaka er hags-
munafélag stúdenta og innan okk-
ar raða er fólk sem kýs alla
flokka,“ segja þær en taka fram að
þeim finnist fullkomlega eðlilegt
að fólk leiðist út í þjóðmálin eftir
að hafa starfað í háskólapólitíkinni
enda vilji það móta umhverfi sitt
og vinna að hagsmunum ákveðinna
hópa. Þær geta þó lítt sagt til um
hvort þær sækist eftir þing-
mennsku eða ámóta í framtíðinni.
bjorn@frettabladid.is
ERLA ÓSK
ÁSGEIRS-
DÓTTIR
f. 1977
Framkvæmda-
stjóri Stúdenta-
ráðs.
Stúdent frá Fjöl-
brautaskóla Vest-
urlands,
er í stjórnmálafræði og stefnir að út-
skrift í sumar.
INGUNN
GUÐ-
BRANDS-
DÓTTIR
f. 1978
Formaður Vöku.
Stúdent frá
Menntaskólanum
í Reykjavík,
er í sálfræði og
stefnir að útskrift um næstu áramót.
JARÞRÚÐUR
ÁSMUNDS-
DÓTTIR
f. 1976
Formaður Stúd-
entaráðs.
Stúdent frá Fjöl-
brautaskólanum í
Breiðholti,
er í viðskipta-
fræði og stefnir að útskrift í haust.
26 27. mars 2004 LAUGARDAGUR
BERJAST GEGN SKÓLAGJÖLDUM
Þau tíðindi hafa orðið í stúdentapólitíkinni að nú er þar einungis kvenfólk í forystu. Ingunn er formaður Vöku, sem er með meirihluta í Stúdentaráði, Erla Ósk er framkvæmdastjóri ráðsins og Jarþrúður er formaður. Eitt fyrsta
verkefnið var að mótmæla kröftuglega áformum um að leggja á skólagjöld við Háskóla Íslands.
• Háskóli Íslands var stofnaður 1911
• Skráðir nemendur nú eru 9117 og
eru 5675 þeirra konur og 3429 karlar
• Flestir eru í Félagsvísindadeild, fæstir
í Tannlæknadeild
• 427 kennarar eru við skólann - 302
karlar og 125 konur
• Velta skólans árið 2002 var um 5,5
milljarðar króna
• 300 milljóna króna halli varð á
rekstrinum það ár.
Ný stjórn tók við í Stúdentaráði fyrr í mánuðinum, þar sem kvenfólk er alfarið í forystu. Áformum um skóla-
gjöld í Háskóla Íslands var kröftuglega mótmælt af stúdentum, undir forystu Stúdentaráðs, í liðinni viku.
Stelpurnar í
stúdentaforystunni
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
AL
LI