Fréttablaðið - 08.06.2004, Blaðsíða 19
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra
hefur nú komist að þeirri snilldar-
legu niðurstöðu að eðlilegt sé að gera
75% kosningaþátttöku að skilyrði
fyrir því að niðurstaða þjóðarat-
kvæðagreiðslu verði bindandi. Hvað
þýðir þetta í raun? Ef við miðum við
kringum 85% þátttöku í þingkosn-
ingum undanfarið, dugar fylgjend-
um fjölmiðlalaganna að fá ríflega
10% fólks til að hunsa kosningarnar
til að gera þær ógildar. Þá skiptir
jafnvel engu þótt meira en helming-
ur allra atkvæðisbærra manna
greiði atkvæði gegn lögunum. Meira
að segja gæti það dugað eitt og sér
að halda atkvæðagreiðsluna um
verslunarmannahelgina – og Björn
Bjarnason er kannski búinn að láta
sér detta það í hug sjálfur.
Á hinn bóginn: Má bjóða ráðherran-
um að endurtaka atkvæðagreiðsluna
á Alþingi og miða þar við þessa 75%
reglu? Þá dygði stjórnarandstöðunni
að breyta um aðferð og sitja heima
til að fella frumvarpið.
Að sjálfsögðu dettur engum heilvita
manni í hug að beita slíkum reglum á
Alþingi. Þar ræður einfaldur meiri-
hluti úrslitum. Hitt skiptir ekki máli
hve margir þingmenn eru fjarstadd-
ir eða skila auðu. Þetta er ósköp ein-
falt og lýðræðislegt.
Með því að setja þrengri reglur
um þjóðaratkvæðagreiðslu en þær
sem gilda á Alþingi, er verið að setja
beint lýðræði skör neðar en fulltrúa-
lýðræði. Þó hef ég aldrei heyrt öðru
haldið fram en að þjóðin sjálf fari
með æðsta vald í lýðræðissamfélagi.
Við búum við þingræði, segja menn.
Og utanríkisráðherra telur það rangt
af forseta Íslands vísa þessum um-
deildu lögum til þjóðarinnar allrar.
Það er vegna þess að hann er þing-
ræðissinni, segir hann. Og hver er þá
kjarni þingræðisins? Jú, á fjögurra
ára fresti er það réttur minn, að
krossa við þann flokk sem ég tel
færastan um að hafa vit fyrir mér
næstu fjögur árin. En allir flokkar
„ganga óbundnir til kosninga“
þannig að ég hef í rauninni enga hug-
mynd um hvaða samsteypustjórn ég
er að kjósa. Því síður hef ég græna
glóru um afstöðu væntanlegs þing-
meirihluta til mála sem alls ekki
voru nefnd í kosningabaráttunni.
Hæstvirtir ráðherrar verða að hafa
mig afsakaðan þótt mig langi stund-
um til að fá að hafa vit fyrir mér
sjálfur – alveg milliliðalaust. Það er
rétt að taka fram að mér finnst að
setja þurfi lög um fjölmiðla. Fjöl-
miðlar hafa mikil áhrif á skoðana-
myndun og þess vegna er ekkert eðli-
legra en að setja einhvers konar
skorður við áróðursvaldi. Ég hef ver-
ið þessarar skoðunar í ríflega 30 ár.
Um slík lög – og reyndar miklu fleiri
lög – mætti þó ríkja talsvert meiri
sátt en raunin er og kannski mætti
hugsa sér einhvers konar almennar
reglur um nægilega mikinn meiri-
hluta að baki þeirra ákvarðana, sem
teknar eru í þágu þjóðarinnar allrar,
til að tala mætti um þjóðarsátt í því
samhengi. Þessi 75prósentahugmynd
Björns gæti sem sagt verið tilraunar-
innar virði, þegar allt kemur til alls.
En slíka tilraunastarfsemi á auðvitað
ekki að byrja á æðsta stigi lýðræðis-
ins, heldur hinu óæðra stigi -– sem
sagt við atkvæðagreiðslur á Alþingi.
■
Við hvetjum lesendur til að senda okkur
línu og segja skoðun sína á fréttum
blaðsins, viðhorfum sem birtast í blaðinu
eða leggja orð í belg um málefni líðandi
stundar. Bréf skulu vera stutt og gagnorð,
50–200 orð að lengd. Ritstjórn áskilur
sér rétt til að stytta aðsent efni.
Vinsamlega sendið efnið í tölvupósti á
netfangið greinar@frettabladid.is.
19ÞRIÐJUDAGUR 8. júní 2004
Misnotkun
Fjölmiðlamálið svokallaða gengur út á það
að valdaklíka Davíðs Oddssonar gerði til-
raun til að misnota ríkisvaldið til að ná sér
niðri á ímynduðum óvinum sínum. Þeir
ætluðu að slá tvær flugur í einu höggi með
framlagningu ritskoðunarlaganna og ná að
þagga í leiðinni niður í eitthvað af gagn-
rýnendunum á landstjórn Sjálfstæðis-
flokksins sem nú hefur setið í rúm 13 ár.
En þeir kalla það reyndar ekki gagnrýni
heldur heilaþvott og árásir. Það er nú allt
álitið sem þeir hafa á þjóðinni að hana
megi heilaþvo og slíkt er ofmatið á sjálfum
sér að telja alla gagnrýni óréttmæta og
hluta af samsæri gegn sér. Geta merkin um
valdþreytu og firringu æðstu ráðamanna
þjóðarinnar orðið mikið skýrari?
Andrés Jónsson á politik.is
Styrkur og staðfesta Reagans
Þó intelligensían á Vesturlöndum muni
auðvitað ekki viðurkenna það fremur en
annað, þá vita menn eins og Lech Walesa
vel hvílíka þýðingu styrkur og staðfesta
Ronalds Reagan Bandaríkjaforseta hafði á
þá þróun mála á níunda áratug síðustu
aldar, sem lauk með því að Austur-Evrópa
fékk frelsi undan kommúnismanum. Alla
forsetatíð Reagans talaði intellígensían á
Vesturlöndum um hann sem stríðsótt fífl,
mann sem varla gæti hugsað heila hugsun.
Vinstrimönnum í Evrópu, einkum í hinum
hefðbundnu kjaftastéttum, þótti heims-
friðnum ekki stafa meiri hætta af öðrum
manni en þessum. Milljónir manna gengu
„friðargöngur“ í Evrópu og kröfðust þess að
dregið yrði stórlega úr vörnum Vestur-Evr-
ópu. Þau mótmæli sem nú fara reglulega
fram í sömu borgum gegn stefnu Banda-
ríkjanna í alþjóðamálum – og oft skipulögð
af sömu mönnum og áður kröfðust ein-
hliða afvopnunar Vesturveldanna – eru
hreint grín hjá því sem fór fram á níunda
áratugnum.
Vefþjóðviljinn á andriki.is
Ráðhúsklíka
Mesta afrek vinstrimeirihlutans í borginni
var unnið á fyrsta kjörtímabilinu. Þá voru
dagvistarmál borgarinnar tekin til rækilegr-
ar endurskoðunar og rýmum fjölgað til
mikilla muna. Okkur vinstrigrænum er það
mál skylt enda var það Árni Þór Sigurðs-
son, forseti borgarstjórnar og oddviti
Reykjavíkurlistans, sem öðrum fremur bar
hitann og þungann af þeirri vinnu. Á öðru
kjörtímabili R-listans gerðist hins vegar lít-
ið og margir eru farnir að óttast að hann sé
ekkert annað en hræðslubandalag flokka
sem er ekki sammála um annað en að
koma í veg fyrir að Sjálfstæðisflokkurinn
komist aftur til valda í borginni. Þar að auki
eru teikn á lofti um það að undanfarin ár
hafi myndast umboðslaus „ráðhúsklíka“
embættismanna sem sé engu betri en klík-
an sem stjórnaði borginni á valdatíma
Sjálfstæðisflokksins.
Sverrir Jakobsson á vg.is/postur
AF NETINU
JÓN DANÍELSSON
UMRÆÐAN
ÞJÓÐARATKVÆÐA-
GREIÐSLAN
Galin hugmynd – eða tilraunarinnar virði?