Tíminn - 04.03.1973, Síða 28

(iiiftni Jóiisson i hrjóstsykursdeitrlinni. liefur unnift vift sælgæti og efna-
gerftir sifian árift 1 !(27. Iljá Vikingi i rúman áratug.
SÆI.GÆTISGERÐ er mjög
göinul iftja. Kornegyptar
gerftu konfekt sitt úr ávöxtum,
imetum og hunangi og þaft var
auflvitaö afiallinn, sem var
neytandinn. Korn-Grikkir og
Kómverjar gerftu allskonar
sa'lga'ti og konfekt, sem þeir
gæddu sér á i eftirrétti i við-
liafnarmiklu veizluhaidi sinu,
og Alexander mikli kom nteft
kandis-stangir úr leiðangri
sinum til Indiands, en þaðan
er enska orðið „candy” runn-
ið, en það þýðir einfaldlega
ka n d is.
Kyrstu raunverulegu sæl-
gætisgcrðarmennirinir voru
ly f ja gerðarm enn, eða
lyfsalar, sem notuðu sætindi
og bragðefni til að sjúklingar
gætu kontið niður ýmsum
bragðvondum, en nauðsyn-
legum lyfjum.
Sælgætisverksmiðjur tóku
til starfa i Kvrópu á siðari
hluta sextándu aldar, og i iok
nitjándui aldar voru evrópskir
sæigætisgerðarmenn búnir að
gera sælgætið að þýðingar-
mikium iðnaði og viðskiptin
voru blómleg.
1 nýja heiminum var sömu
siigu að segja. Arið 1850 skiptu
sælga'tisverksmiðjur hundr-
uðiini i Randarikjunum og
hundraðárum siðar voru 1.000
sælgætisverksmiðjur starf-
andi þar og þar unnu 00.000
nianns.
Súkkulagði liarst til Kvrópu
með spænskum lundkönnuð-
um, sem lærðu að laga súkku-
lagði af Aztec-Indiánunum i
Mexikó.
Arið 1057 var fyrsta súkkti-
laðibúðin opnuð i I.iiiidon og
hinn nýi drykkur varð fljót-
lega eins vinsæll og te eða
kalfi.
Kkki er mikið talað um sæl-
ga'ti i liúsum fornmanna, enda
skapið kannski eftir þvi. Sæl-
gæti liefur vafalaust horizt
snemma til íslands. eins og
annað. L’m sælgætisverk-
smiðju/eru liins vegar ekki að
ræða i venjulegum skilningi
fyrr en 1012, en M. Th. S.
Rlöndahl stofnar Rrjóstsykur-
aði Iram á seinustu ár.
i árslok 1042 eru 10 sælgætis-
verksmiðjur hér á landi og er
framleiðsla þeirra árið áður,
sem hér greinir:
:i verksmiðjur. Allar i
Reykjavik íramleiddu 155
lonn af súkkulagði.
Kjórar verksmiðjur fram-
leiddu 40 toiin af karamellum.
Þrjár verksmiðjur frant-
ieiddu 40.0 tonn af konfekti og
sjö verksmiðjur framleiddu 06
tonn af brjóstsykri.
keppni. Aðalvörur til hráefnis eru
lágt tollaðar, en hins vegar er hár
innflutningstollur á ýmsum
hjálparefnum, sem ekki eru aðal-
efni, en verður samt að nota i rik-
um mæli. En innlendar rekstrar-
vörur eru hinsvegar dýrari en er-
lendar. Þannig greiðum við 188.30
kr. fyrir kiló af mjólkurdufti, sem
mikið er notað af i sælgætisiðnað-
inum. En verksmiðjuverð i Bret-
landi, eða heimsmarkaðsverð, er
hinsvegar aðeins 80.00 kr.
Osta og Smjörsalan flutti 1972
út um 300 lestir af mjólkurdufti og
var verðið, ef ég man rétt um
80.00 krónur kilóið. Það er þvi
hugsanlegt —, tæknilegur mögu-
leiki — skulum við heldur segja,
að úr isienzku mjólkurdufti, sem
kostar 80 krónur, sé hægt að
framleiða sælgæti erlendis og
senda það hingað upp lil sam-
keppni við islenzk fyrirtæki, sem
verða að kaupa mjólkurduft á
188,30 kr. til sinnar framleiðslu.
Sama er að segja um smjör. Það
kaupum við á venjulegu heild-
söluverði, sem er langt ofan við
heimsmarkaðsverð. Innflutning-
ur á landbúnaðarvörum er bann-
aður með lögum og verðmyndun i
islenzkum landbúnaði getur þvi
verið afdrifarik fyrir samkeppn-
isaöstöðu okkar, þegar frammi
sækir.
5. kiló á
Sælgæti er i flokki innlendra
tollvörutegunda. Við greiðum kr.
45.60 á hvert kiló, eða um 15%
innlenda tolla á allt, nema kex og
suðusúkkulaði. Arsneyzlan er um
5 kg. á mann af ^úkkulaði.
Við borðuðum mnlent sælgæti,
sem hér greinir árið 1971:
Suðusúkkulaði
Atsúkkulaði
Brjóstsykur
Kon lekt
147.3 tonn
230.8 tonn
145.7 tonn
250.3 tonn
Karamellur 139.0 tonn
Lakkris 232:3 tonn
Þótt þetta virðist nú vera tals-
vert magn, og svo ekki siður ef
innflutningurinn er lagður við
þetta magn, erum við hinsvegar
ekki hema hálfdrættingar við
flestar þjóðir i sælgætisáti. Is-
lendingar borða sem svarar 5 kg.
á mann af súkkulagði á ári, en t.d.
Sivsslendingar borða 12 kg.
Bandarikjamenn borðuðu 16 pund
á mann á ári, sem telja verður
að Islendingar séu hófsmenn á
sælgæti
Verksmiðjan og
starfsliðið
Sælgætisgerðin Vikingur var
fyrst til húsa að Grettisgötu 60.
Siðan fluttist hún i Suðurgötu 3,
svo var hún tii húsa i mörg ár á
Vesturgötu 20, en siðan hefur
starfsemin verið til húsa að
Vatnsstig 11.
Hjá okkur starfa milli 40 og 50
Haukur Pálsson. verkstjóri I vinnslusalnum i Víkingi. Stúlkurnar vinna við húðun
manns. Um 40 manns i verk-
smiðjunni að staðaldri og 5 á
skriístofu.
Margt af þessu fólki hefur
starfað hjá okkur i áratugi. Anna
Sveinsdóttir verkstjóri hefur til
dæmis staríað hjá verksmiðjunni
siðan áriö 1932. Ragnar Guö-
mundsson gjaldkeri i yfir 30 ár og
svona mætti lengi telja. Flest
fólkið hefur mikla starfsreynslu.
hefur unnið að iðnaði i áratugi,
ýmist hjá okkur, eða öðrum
framleiðendum. Þetta er hinn
trausti bakhjarl i iðnaði, hvar
sem er i heiminum, sem sé starfs-
reynslan, segir Pétur Kjartans-
son að lokum.
Timinn tók allmargar myndir
af starfseminni og birtast þær
með greininni.
JG.
Eygló Benediktsdóttir með Víkingskaramellur.