Fréttablaðið - 10.12.2004, Blaðsíða 34

Stúlkurnar og stærðfræðin
Íslenskar stelpur standa sig vel í stærð-
fræði. Þær eru betri en strákarnir. Og all-
ir eru voða hissa. Rétt eins og um nýung
sé að ræða. Þeir sem hafa fylgst með
skólamálum vita hins vegar að stelpur
hafa lengi staðið sig betur í öllum grein-
um samræmdra prófa. Skólasagan segir
okkur líka að í fyrsta barnaskólanum í
Reykjavík sem stofnaður var fyrir alda-
mótin 1900 hafi stelpurnar staðið sig
betur. Samt voru karlar að kenna á þeim
tíma, en það hefur borið á því í umræð-
unni að ástæða þess að stelpur standi
sig betur sé sú að konur hafi tekið kenn-
arastéttina yfir.
Ég er lengi búin að tala og skrifa um
þessi mál. Á sínum tíma fékk ég sam-
þykkta þingsályktunartillögu um að
staða drengja í grunnskólum yrði skoð-
uð m.a. með tilliti til lakari námsárangurs
þeirra, hve stórs hluta sérkennslunnar
þeir nytu o.s.frv. Einnig fannst mér
ástæða til að staða stúlkna yrði skoðuð
með tilliti til þess að rannsóknir sýndu
lakari sjálfsmynd þeirra við lok grunn-
skóla, hvað sem öllum einkunnum leið.
En það er ekki nóg að fá tillögu sam-
þykkta þegar ráðherrann kýs að hundsa
samþykkt Alþingis eins og Björn Bjarna-
son gerði í þessu tilfelli. Nefndin var jú
skipuð en síðan ekki söguna meir. Og
enn eru menn hissa og undrandi þegar
sömu niðurstöður birtast og jafnan áður;
stelpurnar fá betri einkunnir.
Ég tók eftir því að menntmálaráðherra
sagði þegar niðurstöður PISA lágu fyrir
að e.t.v. væri hér verkefni fyrir jafnréttis-
baráttuna. Ég er sammála því. Og nú er
bara að sjá hvort Þorgerður Katrín sýnir
þessum málum meiri raunverulegan
áhuga en fyrirrennari hennar gerði.
Svanfríður Jónasdóttir á jafnadar-
menn.is/svanfridur
Jahérna, nú fékk fáránleikinn full-
nægingu! Þegar Danir lesa í Berl-
ingske Tidene að pizzasali frá Ís-
landi, Birgir Þór Bieltvedt, hafi
fengið 1,5 milljarða að láni „út á
andlitið á sér“, til kaupa á fjórð-
ungshlut í taprekstri Magasin,
hljóta þeir að hafa lagt ölið frá sér.
Nok, det ser man! „Íslendingar
svona breyttir – í framan“. Það er
vissulega fagnaðarefni ef Birgir
Þór treystir sér til þess að snúa
taprekstri í hagnað á þessari gríð-
arlegu skemmtilegu dönsku kaup-
höll. En við hljótum að staldra við
eftir lesturinn í Berlingske.
Meðan fyrirtæki á Íslandi fá
ekki nægilegt lánsfé til þess að
byggja upp starfsemi sína hér og
verða gjaldþrota í hundraða tali
fær pizzasali lán „út á andlitið á
sér“ til þess að kaupa hálf gjald-
þrota rekstur á Strikinu. Honum
tókst, að eigin sögn, að ná tali af
Jóni Ásgeiri. Til hamingju Birgir!
Fólk missir andlitið fyrir minna.
Er ekki vert að íslenskar fjár-
málastofnanir fari í alvarlega end-
urskoðun og „bankaleyndin“ fái
lagaramma sem er trúverðugur?
Er til of mikils mælst að almenn-
ingur fái að sjá sannleikann um út-
rásaræðið og alla þessa „andlits-
díla“ í viðskiptalífinu í nafni Ís-
lendinga og íslenskra bankastofn-
ana? Bankarnir eiga t.d. sameigin-
lega innheimtufyrirtækið Intrum
og ákveða þannig sameiginlega
dráttarvexti. Má það? Þeir hafa
sameiginlegt aðgengi að skuldum
fyrirtækja og einstaklinga og hafa
ákveðið afkomu einstaklinga eftir
sérhagsmunum og í samráði. Er
það gott í litlu landi? Bankaleyndin
er engin þegar einstaklingar eiga í
hlut. Hver er ábyrgð útfara – af-
sakið – útlána-stjóra bankanna
gagnvart lántaka, fjölskyldu lán-
taka, hluthöfum bankanna, öðrum
viðskiptavinum sem og lífeyris-
sjóðseigendum? Má lána fyrirtæki
og um leið veðsetja heimili fjöl-
skyldunnar? Er þar ef til vill brotið
á rétti barna, heimavinnandi fólki
jafnvel? Þeir sem greiða í ríkis-
sjóði og lífeyrissjóði hljóta að eiga
þá en það eru því miður þessir pen-
ingar sem hafa meðal annars skap-
að ójöfnuðinn og fákeppnina sem
hér ríkir þegar nokkrir auðmenn
gengu, er virðist, frjálst í þá á við-
kvæmum tíma viðskiptasögunnar.
Ákveðnir menn gerðu mistök.
Verðaukning og mat íslenskra
hlutabréfa er það hæsta í heimi
(oft vegna „uppsafnaðs hagnaðar“
en ekki rekstrarhagnaðar), verslað
er með margföld fjárlögin erlendis
og sérfræðingar bankanna boða
aukna verðbólgu – vegna hækkunn-
ar á áfengi! Enn er verið að hengja
fjármálaráðherra fyrir banka-
stjóra eða hvernig sem þetta var
nú aftur. Sjálfir drekka sérfræð-
ingarnir sjaldan hér heima enda
flestir fluttir af landi. Hér er ekki
þægilegt að búa lengur. Er geggj-
unin ekki bara allsráðandi og sann-
ast ekki enn að fáránleikinn er
systir heimskunnar. Að vísu tala
þeir mikið um öfundsýki og nei-
kvæðni okkar sem þorum að gagn-
rýna starfshættina. Gæti verið að
sannleikanum sé hver sárreiðastur.
Menn geta líka blindast í öllu gull-
inu. Andlit pizzasalans. Halda
bankamenn að fólk skilji ekki
hvernig þeir eru að eignast allt
með því að taka veð í hlutabréfum
þeirra sem fronta kaupin? Birgir
Þór sagði það sjálfur. Kaup Íslend-
inga á erlendum fyrirtækjum eru
örugglega oftar en ekki góð en
sennilega finnst Dönum kaup Birg-
is Þórs Bieltvedt á Magasin út á
andlitið á sér einn mesti við-
skiptadíll sögunnar. Svona vinnu-
brögð eru hins vegar ekki einka-
mál bankanna meðan þeir starfa
undir íslenskum lögum. Svo er
þeim velkomið að flytja sig annað
þar sem þeir þekkja vel til og
lagaumhverfið er annað, já eða
jafnvel ekkert.
Árið 2000 þegar America Online
og Time Warner sameinuðust og
tilkynnt var að þar með væri „við-
skiptadíll sögunnar“ að veruleika
fóru samningar fram í bakher-
bergjum. Samningurinn skók fjöl-
miðlaheiminn sem og áhyggjufulla
lýðræðissinna. Að vísu komst ris-
inn í fjölmiðla á nýjan leik
nokkrum árum seinna þar sem
fjárfestar töpuðu billjónum dollara
vegna blekkingarinnar. Samruninn
er sagður í dag hafa verið mestu
mistök í sögu fyrirtækis í heimin-
um. Það sem einkenndi samruna
fjölmiðlarisanna eða „þjófnaðinn“
á Time eins og sagt er í dag var
bakherbergja-leynimakk og hnífs-
stungur valdasjúkra og gráðugra
manna.
Það skyldi þó ekki vera að Ís-
lendingar hafi eignast Magasin í
græðgiskasti í bakherbergi og
jafnvel einhver stunginn í leiðinni?
Þá gætu Danir tekið gleði sína að
nýju. Þeir segðu jafnvel „Íslend-
ingar hafa ekkert breyst og jafnvel
forsetinn, sú mikla stríðshetja,
fórnaði dönsku brúðkaupi til þess
að koma í veg fyrir að sett væru
lög um eignarhald á fjölmiðlum. Ís-
lendingar skilja ekki reglur,“ segja
Danir og kíma. Það er vissulega
auðveldara að missa andlitið í við-
skiptalífinu en að fá lán út á það.
Bankar fela sig á bak við þá stað-
reynd að þeir eru ekki mennskir;
bera ekki ábyrgð. En þegar vel
gengur eru mennirnir sem þeim
stjórna þjóðhetjur – fyrirgefiði
drengir, alþjóðahetjur sem og þeir
sem þá fronta með andliti sínu. ■
10. desember 2004 FÖSTUDAGUR34
Hundrað prósent
lán út á andlitið
Ég er eitthvað svo undrandi en
samt ekki. Ég furða mig samt á
þeim viðhorfum sem ég mæti
hér og þar í garð þess starfs sem
ég vinn. Sem reyndar birtist ekki
í því að það sé sagt við mig per-
sónulega hversu vafasamur
kennari ég hljóti nú að vera. En
það hljóta að vera skilaboðin sem
mér eru send þegar talað er um
að vinnustaðurinn minn sé um-
deildur og sumum finnst hann
jafnvel viðsjárverður og meira
að segja skrípalegur! Slík við-
horf eru reyndar mjög oft birt
með þessum hætti – þekki það
annars staðar frá svo ég er svo
sem alveg í æfingu í að takast á
við slíkt og einmitt þess vegna
ákveð ég að segja frá með þess-
um hætti. Ég kýs að trúa því að
það græði alltaf einhverjir á
upplýstri umræðu. Ég velti sem
sagt fyrir mér hvernig svo megi
vera að almennt telji skólafólk
kynjablöndun vera kynjunum
svo eiginlega að aldrei komi til
tals að kynin geti hugsanlega
haft afdrifarík áhrif á birtingar-
form líðan hvors kynsins um sig
innan um hitt. Í allri umræðunni
um einstaklingsmiðað nám virð-
ist engum detta það einu sinni í
hug að t.d. áhrif stelpna á stráka
eða stráka á stelpur geti spilað
einhvern þátt í því hvernig stelp-
um og strákum er að farnast á
skólagöngunni sinni. Engum eða
afar fáum virðist koma það til
hugar að hér geti verið um afar
þýðingarmikinn áhrifavald á
námsframvindu barna yfirleitt
að ræða. Þ.e. hvort þau fái notið
sín á eigin forsendum án nokk-
urs áreitis sem t.d. annað kynið
getur skapað hinu. Afar merki-
legt finnst mér, að svo skuli vera
þegar öllum virðist ljóst að þeg-
ar stelpur og strákar verða kon-
ur og karlar virðast kynin sífellt
eiga í átökum sín á milli sem oft-
ar en ekki virðist vera afar erfitt
að leysa svo vel megi vera. Ein-
faldar birtingarmyndir þessu til
útskýringar; ekki veit ég hvað
boðið er upp á mörg mismunandi
námskeið og fyrirlestra ætlaða
fullorðnum um það hvernig
hvort kynið um sig megi efla
sjálft sig gagnvart hinu kyninu.
Eins er það almennt viðurkennt
að karlar taki sér meira pláss á
vinnumarkaðinum en konur.
Karlar hafa völdin í sínum hönd-
um á vinnumarkaðinum, það eru
karlar sem eru þessir „aðal“
sama hvert litið er. Hvort sem
við lítum til áhrifamikilla starfa
eins og að stjórna landinu eða til
þess mikilvæga starfs að stjórna
grunnskóla. Læra börn ekki það
sem fyrir þeim er haft? Ekki ger-
ist það á einni nóttu að konur eigi
undir högg að sækja í samfélag-
inu. Hvers vegna má viðurkenna
stórlegan mun á eðli kynjanna
þegar stelpur eru orðnar konur
og strákar orðnir karlmenn en
ekki þegar stelpur eru stelpur og
strákar strákar og mikilvægasta
mótunarskeiðið í félagslegri
færni fer fram? Þegar allur
grunnundirbúningur fyrir lífið á
sér stað er það algjört tabú að
ræða um kynjamun sem hefur
jafnvel það í för með sér að gert
er út um jöfn tækifæri þeirra til
árangurs í námi.
Mér er að verða þetta full-
komlega óskiljanlegt hvernig
margir ráðamenn menntamála
og annað skólafólk virðast af
fullri alvöru óttast það að hugs-
anlega megi ná einhverjum
áþreifanlegum árangri í al-
mennu jafnrétti kynjanna með
alvöru aðgerðum. Að aðstæður,
þar sem hvoru kyninu um sig er
sinnt eftir þörfum hvers einstak-
lings þannig að árangur í ein-
staklingsmiðuðu námi geti jafn-
vel mælst afgerandi, eru hrein-
lega hunsaðar og flokkaðar sem
eitthvert fyrirbæri sem best er
að forðast sem heitan eldinn.
Getur verið að þekkingarleysi á
slíkum aðstæðum orsaki þennan
ótta fyrst og fremst? Er ekki orð-
ið tímabært að framafólk í
menntamálum geri svolítið átak
og kynni sér betur það sem er að
gerast í menntun barna, kynnist
svolítið því starfi sem unnið er
utan þess hefðbundna ramma
sem flestir eru að horfast í augu
við að sé ekki að virka sem
skyldi? Og öðlist þannig frekari
sýn á hvernig mismunandi að-
gerðir skila sér í jákvæðni,
metnaði, vellíðan og ekki síst
frábærum árangri nemenda? En
það hlýtur að vera markmiðið
þegar allt kemur til alls. Það
verður enginn hengdur fyrir að
viðurkenna þekkingarleysi sitt
en hugsanlega gætu stelpur og
strákar úti um borg og bý – ung-
viði þessa lands – stórgrætt á
slíku átaki.
Höfundur er drengjakennari
við Barnaskóla Hjallastefnunnar.
JÓNÍNA BENEDIKTSDÓTTIR
UMRÆÐAN
KAUPIN Á
MAGASIN
SARA DÖGG JÓNSDÓTTIR
KENNARI
UMRÆÐAN
HJALLASTEFNAN
Ég kýs að trúa því
að það græði alltaf
einhverjir á upplýstri um-
ræðu.
,,
Sennilega finnst
Dönum kaup Birgis
Þórs Bieltvedt á Magasin út
á andlitið á sér einn mesti
viðskiptadíll sögunnar.
,,
AF NETINU
Tímaritið Birta - frítt fyrir þig
• Ungskáldin leggja orð í belg
• Gamlir glamúrkjólar
• Öðruvísi jólatré
• Ceciliu Ahem vantar áhugamál
• Bíómyndir vikunnar
• Sjónvarpsdagskráin
• Persónuleikapróf
• Stjörnuspá og margt fleira
ÚTBREIDDASTA TÍMARIT LANDSINS
48síðna jólablaðfylgir Birtaí dag
Nám og kynjamunur
34-55 (34-35) umræða 9.12.2004 14.02 Page 2