Tíminn - 20.04.1975, Side 37

Sunnudagur 20. april 1975.
TÍMINN
37
ÞAR SEAA
JÖRÐIN
ER KLÆDD
ÍSBRYNJU
eftir Vladimir Kovalevskij
hjó APN
Frá uppistöðulóni við vatnsaflsstöðina við Vilufljót.
Þegar fyrstu demantarnir frá
Jakiítiu komu á heimsmarkað-
inn, olli það miklum áhyggjum i
Pretoriu, demanta-höfuðborg-
inni i Suður-Afriku. En einn af
forstjórum Alheims-demanta-
sölusambandsins, Charles
Tulliver, róaði félaga sina.
„Hafið ekki áhyggjur. Rússar
verða okkur engir keppinaut-
ar”, sagði hann á blaðamanna-
fundi. „Þeir geta ekki skipulagt
demantsnám i nægilega rikum
mæli. Hvar eiga þeir að fá raf-
orku i freðmýrinni i Jakútiu?
Vegna hins eilifa frosts, sem
liggur þar i jörðu, er ómögulegt
að reisa þar mannvirki eins og
stór raforkuver.”
Þetta varmæltáþeim timum,
þegar sérfræðingar frá frost-
rannsóknastofnuninni i Jakútsk
áttu viðræður við verkfræðinga,
sem höfðu unnið að byggingu
vatnsorkuversins við Vilufljót
við heimsskautsbauginn. Frá
árinu 1970 hefur raforkuverið
við Vilu séð demantsvinnslum i
Jakútiu fyrir raforku. Nú hafa
verið byggð nokkur raforkuver i
viðbót á þvi svæði, þar sem eilift
frost er i jörðu.og gerðar hafa
verið áætlanir um byggingu
nokkurra.
Það var heitur sumardagur,
en ég undraðist ekki, þó að ég
væri látinn fara i ullarpeysu og
setja á mig loðhúf. Rannsóknar-
stofa frostrannsóknastofnunar-
innar i Jakútsk, sem ég er að
fara að skoða, er nefnilega i
námu á frostasvæði.
Stigi liggur niður i jörðina.
Veggirnir eru eins og lagkaka.
Milli dökkra malarlaga liggja
glær fsalög. Við Jakútsk er
þykkt „kökunnar” um 300 metr-
ar. En til eru staðir, þar sem
frostið nær 500 metra niður i
jörðu.
t Siberiu hafa fundizt nokkrir
mammútsskrokkar frosnir i
jörðu, sem varðveitzt hafa þar
um aldir.
Það var á þriðja tug aldarinn-
ar, sem upp risu fyrstu rann-
sóknastofurnar, sem rannsök-
uðu frost i jörðu, en þá var farið
að nema land nyrzt i Siberiu i
auknum mæli.
Nú eru byggð heil hverfi há-
hýsa og stór iðnaðarfyrirtæki i
borgum i Norður-Siberiu. Þegar
gengið er um götur i Jakútsk,
sést, að öll húsin standa á stein-
steyptum súlum. Milli grunns-
ins og jarðvegsins er rúm, sem
vindar geta leikið um. Sovézkir
vfsindamenn, frostfræðingar,
gerðu áætlun að slikum bygg-
ingum, og það kom i ljós, að
frostið er mjög góður grunnur
fyrir allar byggingar, en það
þarf aðeins að kúnna skil á þvi.
1 frostarannsóknastofnuninni
hafa verið fundnar upp ýmsar
aðferðir og hannaður tækjaút-
búnaður til að gera tilraunir
með eftirlikingar af frostað-
stæðunum. Þegar hi'nar auðugu
gaslindir i Norður-Siberiu voru
uppgötvaðar, kom til þess verk-
efnis að leggja gasleiðslur. Þeg-
ar hafa verið teknar i notkun
gasleiðslur á Taimir-skaga og i
Jakútiu.
Sovézkir frostfræðingar hafa
stöðugt og náið samband við
Visindamenn i Kanada og
Bandarikjunum, sem eiga við
sömu vandamál að striða. Þess-
ir sérfræðingar hafa þingað oft-
ar en einu sinni i Jakútsk.
Það kemur oft fyrir, að sér-
fræðingar frá löndum, þar sem
rikir miklu mildara loftslag en i
Jakútiu, koma til frostrann-
sóknastofnunarinnar. Eitt sinn
kom vegaverkfræðingur frá
Paris og vann við stofnunina i
nokkra mánuði. Það mætti
spyrja* hvers vegna? t Frakk-
landi eru frostin miklu vægari,
en i Slberiu. En samt sem áður
fara 200-300 milljónir franka i
viðgerðir á vegum, sem hafa
eyðilagzt vegna frosta Og hvers
vegna að bfða skaða, ef hægt er
að komast hjá honum. Ákveðið
var að setja á stofn frostrann-
sóknastofnun i Paris og sendur
maður til Jakútsk til að kynna
sér vinnuaðferðir og öðlast
reynslu.
Á sumrin er fátt starfsfólk i
frostrannsóknastofnuninni.
Mestur hluti þess er einhvers-
staðar i leiðangri. Starfsfólkið
er á þeim stöðum, þar sem áætl-
að er að leggja gas- og oliu-
leiðslur, við ár, þar sem i náinni
framtið munu risa borgir og
þorp, þar sem unnið verður úr
náttúruauðævum
«#«5íí**5.'i;>i
11 ■ jjjllt 3 8 * lí ■ 1 KRHRIIR mm m m TT. - . ' &ii Siii km **'« V?

Mikil mannvirki eru i kring um vatnsaflsstöövarnar.
NYLON hjólbarðarnir japönsku
fóst hjó okkur.
Allar stærðir ó fólksbíla, jeppa og vörubíli
Sendum gegn póstkröfu um allt land.
Verkstæðið opið alla daga
fró kl. 7.30 til kl. 22.00.
SKIPHOLTI 35, REYKJAVÍK, SÍMI 31055
MHH
PARK-REMAX
ÍMÍÉ
rafmagnshlutir í BEDFORD MORRIS TRADER VAUXHALL LAND ROVER GIPSY CORTINA FERGUSON ‘js.LLLtUíUÍUÍ
LlLLLIÍílbLLl LLL'
Suðurlandsbraut 20 * Sími 8-66-33
® Shodr iíols
5-MANNA, FJÖGURRA DYRA. VÉL 62 HESTÖFL.
BENSlNEYÐSLA 8.5 LlTRAR Á 100 KM.
FJÖGURRA HRAÐA ALSAMHÆFÐUR GÍRKASSI.
GÓLFSKIPTING. VIÐBRAGÐ 18.5 SEK. I 100 KM. Á KLST.
VERÐ MEÐ SÖLUSKATTI KR. 619.000,00
VERÐ TIL ÖRYRKJA KR. 449.000,00
TÉKKNESKA BIFREIÐAUMBOÐIÐ Á ÍSLANDIH/E