Fréttablaðið - 08.06.2005, Síða 36

Ferðaþjónusta er sá iðnaður á Íslandi sem er
í hvað örustum vexti. Yfir 12 þúsund Íslend-
ingar hafa verulegan hluta tekna sinna af
ferðaþjónustu og hlutur greinarinn-
ar í þjóðarframleiðslu er áætlaður
fimm prósent.
Gjaldeyristekjur af erlendum
ferðamönnum hafa tífaldast síðan
1985, eru í dag tæpir 40 milljarðar
króna og í fyrra komu rúmlega 362
þúsund ferðamenn til landsins, sem
gerir 120 ferðamenn á hverja 100
íbúa í landinu.
Þetta hlutfall er með því hæsta
sem gerist en þó standa lönd á borð
við Sviss og Írland betur. Það verður
þó ekki horft framhjá því að ágæt
útkoma okkar Íslendinga skrifast að
stærstum hluta á höfðatölu.
Raunar er það svo að meðal Evr-
ópuþjóða heimsækja einungis færri
Albaníu. Aðeins 0,7 prósent þeirra
ferðamanna sem koma til Norður-
Evrópu, stoppa á Íslandi. Ljóst er að
betur má ef duga skal, það er ef
sjálfgefið þykir að fjölgun ferða-
manna sé markmið.
FJÓRIR LYKILMARKAÐIR
Mikilvægustu markaðirnir eru þeir
sem næstir eru landfræði- og sam-
göngulega. Það eru Norðurlöndin,
Bretland, Bandaríkin og meginland
Evrópu. Frá þessum svæðum koma
nærri 90 prósent ferðamanna. Ár-
sæll Harðarson, forstöðumaður
markaðssviðs Ferðamálaráðs, segir
að litið sé til Asíu sem framtíðar-
markaðar. Talsvert hefur verið af
ferðamönnum frá Japan og Taívan
en Ársæll rennir hýru auga til Kína,
þar sem vöxtur hefur verið gríðar-
legur eins og mönnum er kunnugt:
„Við bindum vonir við að Asía verði
einhvern daginn fimmti lykilmark-
aðurinn,“ segir hann.
Í þessum löndum er unnið mikið
kynningarstarf. Kynningarskrif-
stofum hefur verið komið á fót,
sums staðar sjálfstæðum en annars
staðar í samvinnu við Norðurlöndin,
vefsíðum er haldið úti, bæklingar
gefnir út á yfir tíu tungumálum og
sífellt er unnið að því að fá fleiri að-
ila til að bjóða upp á Íslandsferðir:
„Þetta snýst bara um að koma vör-
unni í hillurnar, þar sem þær eru
sýnilegar kúnnanum“.
Erlendir blaðamenn hafa verið
duglegir að fjalla um Ísland og er
mikið gert til að ýta undir slík skrif. Ársæll
segir jákvæða umfjöllun blaðamanns jafnast
á við margar auglýsingar.
HVERJIR ERU BESTIR?
Erfitt er að fullyrða hvaðan „bestu“ ferða-
mennirnir koma. Það fer að miklu leyti eftir
þeirri mælistiku sem beitt er. Ef spurt er um
fjölda fólks koma flestir frá Bret-
landi, en sé Skandinavía tekin sem
heild koma flestir þaðan. Þjóðverjar
eru fyrirferðarmiklir yfir sumartím-
ann, þeir koma þá flestir og dvelja
lengst. Bandaríkjamenn og Japanir
eyða síðan mestu fé á mann en Bret-
ar og Bandaríkjamenn koma nokkuð
jafnt yfir allt árið.
Þar komum við einmitt að einu
stærsta vandamáli ferðaþjónustu á
Íslandi: Ferðaþjónustan er árstíða-
bundin atvinnugrein. Allt til ársins
1999 komu fleiri ferðamenn yfir
sumarmánuðina þrjá en alla hina
mánuðina samanlagt. Þetta veldur
því að yfir vetrartímann eru gisti-
rými og aðrar fjárfestingar sem ráð-
ist hefur verið í vannýtt. Eitt af þeim verk-
efnum sem íslensk ferðaþjónusta stendur
frammi fyrir er að búa til söluvöru utan há-
annatíma.
Þetta hefur gengið betur í höfuðborginni
en úti á landi. Til Reykjavíkur kemur fólk á
ráðstefnur yfir vetrartímann, auk þess sem
ýmsar uppákomur á borð við Food and Fun
auka streymi ferðamanna til borgarinnar.
Einnig hefur tekist að markaðssetja Reykja-
vík sem spennandi borg meðal ungs fólks,
sem kemur til að njóta hins rómaða næturlífs
borgarinnar.
Þennan árangur þakka menn umfram allt
öflugri markaðssetningu og stórbættri að-
stöðu, til að mynda nýjum og endurbættum
hótelum, og heilsulindum á borð við Bláa lón-
ið sem hafi aðdráttarafl allan ársins hring.
Á landsbyggðinni er aðra sögu að segja.
Þar skortir kúnna yfir vetrartímann, og þjón-
usta er ekki fyrir hendi. Á sumrin gengur
skólafólk í mörg störf og því má segja að
bæði sé skortur á framboði og eftirspurn úti
á landi yfir vetrartímann.
STAÐA FERÐAÞJÓNUSTUNNAR
Vilhjálmur Bjarnason hjá Hagstofu Ís-
lands hefur bent á það að velgengni í ferða-
þjónustu á Íslandi sé mæld í fjölda ferða-
manna, hlutfalli af landsframleiðslu og hlut-
deild í gjaldeyristekjum. Það sé engu líkara
en arðsemi sé bannorð.
Þær þrjár atvinnugreinar sem standi undir
70 prósentum ferðaþjónustu í landinu; flug-,
hótel- og veitingahúsarekstur, standi allar
völtum fótum.
Vissulega hefur afkoma í flugrekstri batn-
að síðan 2002 en afkoma af hótel- og veitinga-
húsarekstri er neikvæð. Vilhjálmur nefnir
enn fremur sem dæmi að hvalaskoðunariðn-
aðurinn, sem eigi að vera einn helsti vaxta-
broddur í ferðaþjónustu á Íslandi, hafi á ár-
unum 1999 til 2002 skilað tæplega 87 milljóna
króna tapi.
Ástæðan fyrir þessari stöðu er sú að að-
ganga að rekstri innan geirans er of auðveld,
MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 2005 MARKAÐURINN12
Ú T T E K T
Menn greinir á um raunverulega stöðu ferðaþjónustu á Íslandi. Ísland virðist vaxa í mörgum flokkum: sífellt
landið, gjaldeyristekjur aukast ár frá ári og hlutdeild ferðaþjónustu í landsframleiðslu hækkar. Gagnrýnendu
ranga, arðsemi sé bannorð í ferðaþjónustu og geirinn standi ekki undir sér. Jón Skaftason fjallar um ferðaþj
Aldrei alvöru atvinn
Færri í
byrjun árs
Ferðamönnum til landsins
fækkaði um 5,6 prósent fyrstu
fimm mánuði ársins. Er háu
gengi krónunnar kennt um.
Ferðamönnum frá Svíþjóð
og Noregi hefur fækkað mest.
Ferðamönnum frá Bandaríkj-
unum, Danmörku og Þýska-
landi fjölgar þó um eitt til þrjú
prósent.
Ferða-
þjónustan
í tölum
Skilgreining Hagstofunnar
á ferðaþjónustu:
90% tekna af gististöðum
30% veitingahúsareksturs
58% samgangna á landi
4,5% samgangna á sjó og vatnaleiðum
80% flugsamgangna
100% tekna af ferðaskrifstofum og
skipuleggjendum
58% bílaleigu,
18% blandaðrar smásölu
4,5% annarrar smásölu
18% gjafavöru- og sportvöruverslunar
12% tómstunda-, menningar- og
íþróttastarfsemi.
Punktar um ferðaþjónustuna:
• Árið 2004 komu 362.200 ferðamenn til
landsins.
• Gjaldeyristekjur af erlendum ferða-
mönnum námu tæpum 40 milljörðum
króna. Samtök ferðaþjónustunnar
hafa sett það á stefnuskrána að tvö-
falda þessa upphæð fyrir árið 2012.
• Hlutur ferðaþjónustu í þjóðarfram-
leiðslu var áætlaður fimm prósent.
• Árið 2004 voru 30 ferðaskrifstofur
starfandi á Íslandi og 67 ferðaskipu-
leggjendur.
• Alls voru tæplega ein og hálf milljón
gistinátta á hótelum og gistiheimilum
árið 2004. Útlendingar eyddu hér 1,1
milljón nátta. Þjóðverjar dvöldu
lengst, þá Bretar og Bandaríkjamenn.
• Árið 2004 höfðu 70 skemmtiferðaskip
viðkomu á Íslandi. Í ár er áætlað að
þau verði 73.
• 81.600 manns fóru í hvalaskoðun á
síðasta ári.
FERÐAMAÐUR Í REYKJAVÍK Í fyrra komu rúmlega 362 þúsund ferðamenn til landsins. Um 90 prósent þeirra komu frá
Bretlandi, Bandaríkjunum, Norðurlöndunum og meginlandi Evrópu.
ÖFLUGT MARKAÐSSTARF ERLENDIS Menn gera sér vonir um að Asía verði að lokum fimmti lykilmarkaður íslenskrar
ferðaþjónustu.
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/S
te
fá
n
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/T
ei
tu
r