Fréttablaðið - 08.06.2005, Qupperneq 37

fólk getur hafið rekstur og fær jafnvel til
þess styrk frá hinu opinbera án þess að fjár-
mögnun eða markaðssetning sé tryggð: „Svo
fara menn alltaf fram á meiri opinber af-
skipti,“ segir Vilhjálmur. Hann heldur því
fram að eftir því sem ríkisafskipti aukist
versni afkoman. Styrkirnir valdi því bara að
þeir sem þeirra njóti nagi undan þeim sem þó
reyni að standa á eigin fótum: „Haldi þetta
svona áfram verður ferðaþjónusta ávallt rek-
in á sultarkjörum. Hún verður aldrei alvöru
atvinnugrein.“
EKKI ER ALLT MÆLT Í KRÓNUM OG AURUM
Þorleifur Þór Jónsson, hagfræðingur Sam-
taka ferðaþjónustunnar, svarar því til að ekki
sé allt mælt í krónum og aurum. Það sé ekki
hægt að meta það til fjár að fólki sé gert
kleift að búa og starfa þar sem það kýs.
Ferðaþjónustan hafi til að mynda komið
mörgu byggðarlaginu til bjargar þar sem
gömlu atvinnugreinarnar, sjávarútvegur og
landbúnaður, hafi verið í samdrætti: „Sjáðu
til að mynda bændagistinguna. Ég er hrædd-
ur um að mörg stórbýlin hefðu lagst í eyði ef
ekki væri fyrir hana.“
Í fjárlögum ársins 2004 var ferðaþjónust-
unni úthlutað 320 milljónum króna til mark-
aðs- og kynningarmála. Samtök ferðaþjónust-
unnar vilja reyndar ekki kalla framlögin rík-
isstyrki og segja að um samstarfsverkefni í
markaðsmálum sé að ræða. Milljónirnar 320
notaði samgönguráðuneytið til kaupa á aug-
lýsingum fyrir íslensk fyrirtæki í erlendum
fjölmiðlum.
Þorleifur er ekki í vafa um að því fé hafi
verið vel varið. Bara velta í hótelrekstri hafi
aukist um einn og hálfan milljarð króna milli
ára: „Þarna erum við að tala um 180 milljónir
króna aukalega í virðisaukaskatt í þessum
eina flokki, og þá erum við vitaskuld einung-
is að tala um bein áhrif af veltuaukningunni.
Það sem rennur beint í ríkissjóð.“
VANDAMÁL
Vandamál ferðaþjónustunnar er að fyrirtæki
eru of mörg og smá. Arðsemin er til staðar
hjá stærri fyrirtækjum en nauðsynlegt er að
fleiri fyrirtæki verði burðug. Það þarf að fá
fyrirtæki til að vinna saman á fleiri sviðum
rekstursins.
Sameiginlegt bókhald, markaðs- og kynn-
ingarstarf; allt sem sparar fé hjálpar smærri
fyrirtækjum að komast af.
Einnig er hætt við því að hátt gengi krón-
unnar muni næstu árin reynast mörgum
myllusteinn um háls. Hátt gengi geri það að
verkum að ferðamenn koma síður, enda verð-
ur dvölin þá dýrari og óhagstætt að skipta er-
lendum gjaldmiðlum í krónur.
Ársæll Harðarson segir nauðsynlegt að
fyrirtæki nái þeirri hagkvæmni sem stærð-
inni fylgir: „Stóra verkefnið í greininni er að
fá fyrirtækin til að skila hagnaði, svo þau
verði með jákvætt eigið fé og geti komið fjár-
festum að rekstrinum.“
FRAMTÍÐIN
Það er ljóst að ýmislegt má betur fara í ferða-
þjónustunni. Þorleifur Þór Jónsson segir að
til að svo megi verði þurfi Íslendingar að nýta
styrkleika sína. Menntunar- og tæknistig á Ís-
landi sé hátt og það geri okkur kleift að takast
á við breytta tíma í ferðamennsku: ,,Þú færð
aldrei sams konar þjónustu hér og í Suðaust-
ur-Asíu, þar sem þú getur látið tíu þjóna
stjana við þig. Styrkleikar okkar liggja í öðru
og þá verðum við að nýta.“
Þorleifur segir hinn dæmigerða ferða-
mann vera að eldast og þar liggi tækifæri
fyrir okkur. Slíkir ferðamenn vilji aðra hluti
en þeir sem yngri eru. Hér séu til að mynda
hátæknisjúkrahús í seilingarfjarlægð hvar
sem fólk er statt á landinu.
Veikist fólk uppi á hálendi geti það verið
komið í hendur færustu lækna innan tveggja
klukkustunda: „Ef maður veikist skyndilega,
vill maður þá lenda í höndunum á vúdúlækni
í moldarkofa eða íslenskum sérfræðingi?“
spyr Þorleifur.
MARKAÐURINN MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 2005 13
Ú T T E K T
Steríótýpur
ferðamanna
RÁÐSTEFNUGESTURINN:
Ráðstefnugestir koma allan
ársins hring, ferðast einungis á
fyrsta farrými og líta ekki við
hótelum nema þau séu að
minnsta kosti fjögurra stjörnu
og með heilsulind í kjallaran-
um.
Ráðstefnugesturinn tekur
makann með og sendir í
Rammagerðina til að kaupa
lopapeysur á stórfjölskylduna á
meðan hann situr sveittur við
fundarhöld.
Þegar makinn kemur úr
Rammagerðinni er síðan borð-
að og drukkið á fínustu veit-
ingahúsum. Hvalkjöt og vel
kælt kampavín er í uppáhaldi
hjá ráðstefnugestinum.
Ráðstefnugestir eru oftar en
ekki á risnu og líta því ekki á
reikninginn áður en þeir kvitta.
Sá galli fylgir þó ráðstefnu-
gestum að þeir stoppa stutt og
eru ekki mikið fyrir að skoða
landið. Það er helst að þeir
skreppi gullna hringinn og í
hvalaskoðun.
BAKPOKAFERÐALANGURINN:
Bakpokaferðalangurinn kemur
á sumrin, dvelur lengi en eyðir
litlu. Hann kemur til landsins
með lággjaldaflugfélögum.
Hann er með fjallahjól, tjald og
bakpoka fullan af dósamat í
farteskinu.
Það heyrir til undantekninga
ef bakpokaferðalangurinn kem-
ur með föt til skiptanna, frekar
kýs hann að þvo þau í tærum
fjallalindum.
Bakpokaferðalangurinn er
umfram allt í ævintýraleit,
hann tjaldar utan alfaraleiða og
fer helst ekki upp í rútu. Meira
að segja þótt blási að norðan.
Bakpokaferðalanginn má
helst sjá utan hinna dæmigerðu
ferðamannastaða eða á þeytingi
eftir þjóðvegi eitt, íklæddan
hjólabuxum, neongulum regn-
stakk og með hjálm á höfði.
Bakpokaferðalangurinn er
norrænn að uppruna, oft norsk-
ur eða þýskur.
eiri ferðamenn heimsækja
telja hins vegar mælistikuna
ónustu á Íslandi.
Ýmir Örn Finnbogason
rekstrarstjóri Rammagerð-
arinnar segir fyrirtæki strax
finna fyrir því er krónan
hækkar: „Sérstaklega fyrir-
tæki á borð við okkar. Þar
sem rúm 80 prósent við-
skiptanna eru við ferða-
menn,“
Ýmir segir ferðamenn
ávallt miða við eigin gjald-
miðil þegar þeir versli: „Þeir
versla alltaf fyrir sömu upp-
hæð í sinni mynt. Tekjur
okkar minnka því sem hækk-
un krónunnar nemur,“
Aðspurður hvort viðskipt-
in séu árstíðabundin segir
Ýmir svo vera. Stór hluti söl-
unnar fari fram yfir sumar-
mánuðina þrjá og teygi sig
aðeins fram í september: „Á
sumrin erum við með opið til
tíu öll kvöld. Við höfum tekið
eftir því að ferðamenn vilja
rölta um og skoða í róleg-
heitum eftir að hafa borðað
kvöldmatinn,“
Ýmir segir Bandaríkja-
menn bestu kúnnana, þeir
víli ekki fyrir sér að greiða
uppsett verð fyrir gæða-
vöru: „Þeir eru reiðubúnir að
greiða 5.000 krónur fyrir
gott íslenskt fjallalamb. Það
er helst verð á vöru eins og
áfengi, sem er eins alls stað-
ar í heiminum, sem fer í
taugarnar á þeim,“
ÝMIR ÖRN FINNBOGASON REKSTRARSTJÓRI RAMMAGERÐARINNAR Ýmir segir Bandaríkjamenn bestu kúnn-
ana. Þeim finnist ekkert athugavert við að greiða uppsett verð fyrir gæðavöru.
Finnum fyrir hækkun krónunnar
ugrein?
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/S
te
fá
n
RÁÐSTEFNUGESTIR Líta ekki við hótel-
um nema þau séu að minnsta kosti fjög-
urra stjörnu og með heilsulind í kjallaran-
um.
BAKPOKAFERÐALANGUR Dvelur utan
alfaraleiða og borðar dósamat.
UNDIRSTÖÐUATVINNU-
GREIN? Vilhjálmur Bjarnason
segir ferðaþjónustu aldrei
verða alvöru atvinnugrein
verði fyrirtækjum áfram haldið
á floti með styrkjum frá hinu
opinbera. Hann segir inn-
göngu í greinina of auðvelda.
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/T
ei
tu
r