Fréttablaðið - 18.08.2005, Blaðsíða 22

Í hvoru landinu skyldi vera betra
að búa, Bandaríkjunum eða Frakk-
landi? Um það er deilt eins og eðli-
legt er; hverjum þykir sinn fugl
fagur. Bandaríkin eru næstríkasta
land heims miðað við landsfram-
leiðslu á mann. Lúxemborg er eina
landið, þar sem framleiðsla á
mann var meiri en í Bandaríkjun-
um í fyrra, 2004. Frakkland er í
sautjánda sæti listans; þar eru
tekjur á mann fjórðungi minni en í
Bandaríkjunum. Á hinn bóginn
þurfa Frakkar að hafa minna fyrir
lífinu en Bandaríkjamenn. Frakk-
ar vinna að jafnaði skemmri
vinnuviku, ef þeir vinna úti á ann-
að borð, þeir taka sér lengri frí og
verja meiri tíma með fjölskyldum
sínum og vinum. Frakkar hafa
minni tekjur en Bandaríkjamenn,
rétt er það, og þannig vilja þeir
hafa það. Þeir búa samt við betri
lífskjör en Bandaríkjamenn í þeim
skilningi, að landsframleiðsla
Frakka á hverja vinnustund er
sjöttungi meiri en í Bandaríkjun-
um. Frakkar segja: lífskjör snúast
bæði um magn og gæði. Þar að
auki er tekjum og eignum jafnar
skipt milli þegnanna í Frakklandi
en í Bandaríkjunum. Í hvoru land-
inu er þá betra að búa? Þessu þarf
hver og einn að svara fyrir sig, því
að svarið fer m.a. eftir því, hversu
miklu menn eru fúsir að fórna
fyrir frístundir með fjölskyldum
sínum og vinum og fyrir þokkaleg-
an jöfnuð milli þegnanna, og það
er misjafnt.
Samanburður á lífskjörum hér
heima og í Danmörku veltur á
sömu sjónarmiðum. Við erum
svolitlu ríkari en Danir miðað við
landsframleiðslu á mann; við
skipuðum sjötta sæti heimslistans
2004, Danir sjöunda. En við þurf-
um að hafa meira fyrir hlutunum
en Danir, miklu meira. Fram-
leiðsla á hverja vinnustund – öðru
nafni vinnuframleiðni – er rösk-
um fjórðungi meiri í Danmörku
en á Íslandi. Framleiðsla á hverja
vinnustund 2004 var 42 Banda-
ríkjadollarar í Danmörku á móti
tæplega 33 dollurum hér heima.
Ísland skipar nítjánda sæti listans
yfir ríkustu lönd heims á þennan
kvarða, Danmörk tíunda sætið,
Bandaríkin sjöunda og Frakkland
þriðja. Norðmenn verma fyrsta
sætið á listanum; framleiðsla á
hverja vinnustund í Noregi er 57
dollarar á móti 51 í Frakklandi og
44 í Bandaríkjunum. Þessi kjara-
samanburður tekur mið af því, að
verðlag er mishátt eftir löndum,
meðal annars af því að búskapar-
lagið er mishagkvæmt. Allar þær
þjóðir, sem okkur er tamast að
bera okkur við, eru fyrir ofan Ís-
land á listanum.
Og hvað með það? Sumir gleðj-
ast yfir mikilli vinnu og meta kjör
sín eftir afrakstri vinnunnar án
tillits til erfiðisins, sem að baki
býr. Það er skiljanlegt sjónarmið,
ef menn líta á vinnu sem takmark
í sjálfri sér. Aðrir efast um ágæti
mikils vinnuálags, því að það
getur bitnað á ýmsu öðru, sem
mönnum er mikils virði, svo sem
barnauppeldi og farsælu fjöl-
skyldu- og félagslífi. En eitt er
víst: langflestir myndu taka því
fegins hendi að fá að vinna minna
og halda samt óskertu kaupi. Af
því má ráða, að framleiðsla á
hverja vinnustund – framleiðni! –
er betri lífskjarakvarði en fram-
leiðsla á mann. Hér er vandinn sá,
að áreiðanleg og sambærileg gögn
um vinnuframleiðni eru vand-
fundin, þar eð mat á fjölda vinnu-
stunda í ólíkum löndum er háð
ýmislegri óvissu. Það er á hinn
bóginn hægðarleikur að hafa tölu
á mannfjöldanum. Þess vegna
styðjast menn jafnan heldur við
tölur um framleiðslu á mann frek-
ar en framleiðslu á vinnustund –
eins og maðurinn, sem leitaði að
lyklinum undir ljósastaurnum,
þótt hann hefði týnt honum ann-
ars staðar. Tölurnar um vinnu-
framleiðni að framan eru sóttar
til Groningen-háskóla í Hollandi
og munu trúlega með tímanum
ryðja sér braut inn í alþjóða-
skýrslur um efnahagsmál.
Það er með öðrum orðum ekki
framleiðsla lands og þjóðar, sem
mestu ræður um lífskjörin, þegar
öllu er á botninn hvolft, heldur
vinnuframleiðnin. Þetta er ein
skuggahliðin á velgengni Íslands
undangengin ár og vitnar enn sem
jafnan fyrr um margvíslega óhag-
kvæmni, sem heldur áfram að
hamla íslenzku efnahagslífi, þótt
margt hafi að sönnu breytzt til
batnaðar undangengin ár. Við höf-
um miklar tekjur og þurfum að
hafa mikið fyrir þeim, ekki aðeins
með þrotlausri vinnu, heldur
einnig t.d. með því að safna skuld-
um. Ofveiði til sjós, uppblástur
landsins og ýmis önnur vanhirða
eru angi á sama meiði. Við getum
gert betur. Við þurfum að búa svo
um hnútana, að okkur sé kleift að
lifa góðu og gjöfulu lífi í landinu
án þrúgandi fyrirhafnar og án
þess að ganga á eignir okkar og
innistæður. ■
Þ áttaskil urðu í Baugsmálinu svokallaða í gær, þegarmálið var þingfest í Héraðsdómi Reykjavíkur. Þetta ereitt stærsta mál dómsins að mati dómstjórans. Að
nokkru leyti minnir þetta mál dálítið á kaffibaunamálið svo-
kallaða, sem snerist um innkaup Sambandsins á kaffibaun-
um hingað til lands. Önnur mál sem koma upp í hugann við
þingfestingu Baugsmálsins eru Geirfinnsmálið og Hafskips-
málið. Bæði þessi mál bárust inn á Alþingi og heit þjóð-
félagsumræða varð um þau. Stóð hún í mánaðavís og er enn
í minnum höfð. Gengu margir sárir frá borði eftir þá orra-
hríð.
Fram til þessa hefur ekki verið mikil bein pólitísk um-
ræða um Baugsmálið, en þeir sem mest koma þar við sögu
hafa sent fyrrverandi forsætisráðherra hvöss skeyti vegna
upphafs málsins.
Ákæruvaldið hefur reitt hátt til höggs í Baugsmálinu og
að baki er nærri þriggja ára vinna við það. Þetta er langur
tími og spurning hvort nægur mannafli og þekking sé til
staðar hjá yfirvöldum þegar um svo umfangsmikil mál er að
ræða. Í það minnsta virðast flestir sammála um að rann-
sóknin hafi tekið of langan tíma.
Sakborningarnir hafa í þessu máli beitt óhefðbundnum
varnaraðferðum og segja má að málsvörnin hafi hafist af
fullum krafti utan dómsala fyrir nokkrum vikum, um það
leyti sem ákærurnar voru birtar þeim. Þeir sakborningar
sem einna mest mæðir á í þessu máli hafa tjáð sig opinber-
lega í mörgum fjölmiðlum og innlendir og erlendir lögfræð-
ingar hafa komið við sögu við kynningu málsins. Þannig
hefur miklu verið til kostað við að upplýsa almenning um
málsatvik frá sjónarhóli hinna ákærðu. Það er eins með birt-
ingu ákæranna og hve langan tíma rannsóknin tók, að í nú-
tímaþjóðfélagi er ekki hægt að una við það að líða skuli heil-
ar sex vikur frá því að ákærurnar voru birtar sakborning-
um, þar til þær voru birtar opinberlega. Þetta er mál sem
dómskerfið þarf að taka til athugunar. Lengi vel áttu fjöl-
miðlar von á því að geta birt ákærurnar fljótlega eftir að
sakborningar fengu þær, en það var svo ekki fyrr en breskt
blað hafði birt frétt um ákærurnar að þær voru birtar í
Fréttablaðinu. Þá fyrst gat almenningur í landinu kynnt sér
þær og mótrök verjendanna. Sakborningar völdu virðulegt
breskt dagblað til að koma þessu á framfæri í Bretlandi og
svo Fréttablaðið – stærsta fjölmiðilinn hér á landi.
Það er ekki margt sem fjölmiðlar hér hafa getað byggt á
varðandi fréttaflutning af ákærunum, og það verður ekki
fyrr en vitnaleiðslur og málflutningur hefst að glögg mynd
fæst af málinu. Málflutningur á eftir að standa vikum saman
og það verður fróðlegt að sjá hverjir verða kallaðir í vitna-
stúkuna fyrir utan hina ákærðu, sem allir neituðu sök við
þingfestinguna í gær. Æskilegt væri að þessu máli lyki sem
allra fyrst, en dómsvaldið og verjendur verða líka að fá sinn
tíma til að leiða það til lykta. Í svona stóru og umfangsmiklu
máli verður að vanda til verka nú þegar það er loks komið í
dómsali, og réttlætið verður að sigra að lokum. ■
18. ágúst 2005 FIMMTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Baugsmálið loks staðfest eftir þriggja ára rannsókn.
Óhef›bundin
málsvörn
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
LÍFSKJÖR HÉR OG ÞAR
ÞORVALDUR
GYLFASON
Af flví má rá›a, a› framlei›sla
á hverja vinnustund – fram-
lei›ni! – er betri lífskjarak-
var›i en framlei›sla á mann.
Hér er vandinn sá, a› árei›an-
leg og sambærileg gögn um
vinnuframlei›ni eru vandfund-
in, flar e› mat á fjölda vinnu-
stunda í ólíkum löndum er há›
‡mislegri óvissu.
Skin og skuggar
Ekkert gaman?
Ingibjörg Sólrún, formaður Samfylkingar-
innar, er búin að loka blogginu sínu á
netinu. Ef smellt er á gamla veffangið
hennar kemur upp kontórinn hjá flokkn-
um með tilkynningar um félagsvist og
annað flokksstarf. Hinn nýi formaður læt-
ur sér nægja að skrifa prófessoragreinar
um stjórnfestu í Moggann í stað þess að
vera á þeytingi um þjóðfélagið og láta
gamminn geisa um helstu mál líðandi
stundar. Ekki mun í vændum fundaferð
um landið í líkingu við hinar frægu og ár-
angursríku „Hverjir eiga Ísland?“-ferðir
Jóns Baldvins
Hannibalssonar,
þegar hann var
nýbúinn að taka
við Alþýðuflokkn-
um. Ekki nema
von að sú spurning vakni í fullri alvöru,
hvort Ingibjörgu Sólrúnu þyki kannski
ekkert gaman að vera orðin formaður
Samfylkingarinnar.
Steinbarnið
Ingibjörg Sólrún er svo sem ekki eini bar-
áttumaðurinn sem gefst upp á að
blogga. Það er út af fyrir sig engin synd.
Heil samtök, Þjóðarhreyfingin, sem
héldu út líflegum vef um stjórnmál eru
horfin og hefur ekkert til þeirra spurst. Á
sama tíma stóreflast ýmsir aðrir, svo jafn-
vel mönnum er farið að þykja nóg um.
Össur Skarphéðinsson skrifar stundum
marga pistla á dag, suma skynsamlega,
aðra óskynsamlega, rétt eins og við
meðaljónarnir. En kosturinn við Össur er
sá að hann er skemmtilegur penni, með
sannfæringu og er ekki að setja sig í
neinar stellingar. Það er líklega rétt hjá
Jónasi Kristjánssyni á DV að Össur losn-
aði við steinbarn þegar hann féll í for-
mannskjörinu. Hitt er misskilningur, að
Ingibjörg Sólrún þurfi að ættleiða þetta
steinbarn Össurar.
Fólk með reynslu
Það er annars óvitlaus hugmynd sem
Össur reifar á vefsíðu sinni í gær. Hann
stingur upp á því að tímabundinni
manneklu á leikskólum borgarinnar verði
mætt með því að ráða til starfa eldri
borgara. Fordæmið sem hann vísar til er
ákvörðun Húsasmiðjunnar að auglýsa
eftir eldra fólki, þegar fyrirtækið lenti í
vanda vegna áhugaleysis almennra laun-
þega á störfum hjá fyrirtækinu. Má ekki
skoða þetta í fullri alvöru?
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550
5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprent-
smiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum
verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA