Tíminn - 28.09.1975, Blaðsíða 9

Sunnudagur 28. september 1975
TÍMINN
9
Teikningin sýnir hvar llklegt er, að heilagur Brandan hafi komift
aft landi vift Vágey.
sem honum varð notadrýgst á
siglingu um Aflantshaf.
Það voru munkar, sem afrituðu
og umskrifuðu bók heilags
Brandans öld eftir öld. Þeir juku
hana að trúarlegum ævintýrum,
þar sem segir frá talandi fuglum
og öðru þviliku. En þegar þessu
hismi er sleppt, stendur eftir
sjálfur kjarninn — frásögnin um
siglinguna yfir hafið, sem er
hvorki meira né minna en ná-
kvæm skipsdagbók, sem siglinga-
fróður maður getur hæglega hag-
nýtt sér. Að þessu leyti er bók
heilags Brandans meira að segja
nákvæmari en skipsbækur
Kólumbusar sjálfs.
Eins og kunnugt er sigldu Irar
landa á milli á skinnbátum.
Margir hafa haldið þvi fram, að
óhugsandi sé, að þeir hafi komizt
yfir breið úthöf á slikum farkost-
um. En slikar fullyrðingar falla
um sjálfar sig. Óyggjandi er, að
Papar voru á Islandi fyrir daga
norrænna manna — irskir munk-
ar, sem þangað voru komnir á
skinnbátum. Árið 1968 sannaði
Bill Verity í verki, til hvers skinn-
bátar Ira hafa dugað. Hann lét
smiða sér skinnbát á írlandi eftir
fomum fyrirmyndum, og á þess-
um báti sigldi hann einn sins iibs
frá írlandi til Bahamaeyja. Þessi
bátur var tuttugu feta langur. En
báturheilags Brandans var fjöru-
tiu feta langur, og á honum var
seytján manna áhöfn, sem reri,
þegar byr brást. Irar nota enn
svipaða báta til útróðra, þótt
segldúkur sé kominn I staft
skinns, og þessir bátar eru sagðir
þola sjó sérlega vel. Þeir rista sig
ekki gegn um öldur, heldur lyftast
á þeim. Far heilags Brandans var
þess vegna allmikið skip, búift
seglum og árum, og tveir smá-
bátar voru bundnir á hvolfi á
dekki. Þessir litlu bátar voru bæfti
hafðir til öryggis, líkt og
björgunarbátar á skipum nú, og
róið á þeim að landi, þar sem
grunnsævi var mikið. Loks voru
þeir til skjóls, þvi að undir þeim
, gátu menn setið eða legið og sofift,
þegar hentaði.
Heilagur Brandan var að sjálf-
sögðu aðeins einn af fjölmörgum
sæförum meðal tra, og það er þók
hans, sem veldur þvi, að nafn
hansber svo hátt. Þessar sæfarir
Ira áttu sér sinar orsakir. Keltar
voru hraknir af meginlandinu á
sjöttu öld, og Englar og Saxar
þrengdu mjög að þeim. I þessum
nauðum leituðu þeir sér skjóls i
fjallendi og á útnesjum og eyjum,
þar sem niðjar þeirra búa enn og
eru ýmist kallaðir irskir, velskir,
bretónskir eða skozkir.
Af þessum sökum var írum
mjög hugleikið að leita sér nýrra
landa til búsetu vestur i höfum.
En trúarvenjur þeirra stuðluðu
einnig að þvi að þeir lögðu á hafið
Keltar tóku snemma kristna trú,
og meðal þeirra voru rik hin forn-
kristnu viðhorf að leita út á eyði-
mörkina til þess að iðka þar
trúarsiði sina. Vegna staðhátta
gerðust margir einsetumenn á
skerjum og eyjum.
Heilagur Brandan var yfir-
maður klausturs i Clonfert á Ir-
landi, er hann fór hina frægu för
sina vestur yfir Atlantshafið. Ætt-
ingi hans, mikill könnuður, hafði
á siglingu vestur i höf komið til
lands, þar sem landkostir voru
miklir og gróðurfar blómlegt.
Fyrirheitna landið, nefndi hann
þetta land.
Svo segir, aðheilagur Brandan
hafði siglt i þá átt, er sól settist að
sumarlagi, þegar hann lagði frá
landi. Þetta túlkar Chapman á
þann hátt, að hann hafi siglt i
norðvestur, og er liklegt, að hann
hafi gert það aft ráðum frænda
IRELAND TO FAEROES
Chart 6
Þannig virðist Brandan hafa rekift til Færeyja.
sins. Ef til vill hafa sæfarar þá
þegar þekkt strauma á þessum
slóðum, og án efa hafa norrænir
menn kunnað skil á þeim straum-
um, sem þeim voru hagfelldir á
siglingu tU Grænlands.
Taliðer,aðþetta hafi verið árið
564. Heilagur Brandan og menn
hans fengu hagstæðan byr i
fimmtán daga, en siðan hrepptu
þeirmótvind. Þá varð að gripa til
ára,og loksurðu þeir að láta reka
fyrir sjó og vindi. Heilagur Bran-
dan huggaði menn sina með þvi,
að guð stýrði bát þeirra. I fjórtán
daga ber þá undan i útsunnan-
stormi, og loks sjá þeir „hamar,
sem gengur þverhniptur i sjó
fram, og falla fossar fram af”.
Chapman ætlar, að þá hafi
borið að Færeyjum, Hjaltlandi,
Orkneyjum eða Suðureyum, en
langmestar likur séu til þess, að
þetta hafi verið Færeyjar. Irar
voru vanir björgum, og þegar
þeir tala um afarhá 'jörg, getur
hinum eyjunum eig.nlega ekki
Framhald á bls. 35
Báturinn dreginn upp ós i poll,
þar sem gott lægi var.
blákaldur
sannleikur um
ELCOLD f rystikistur

Það er ótrúlegt en satt. Við höfum ekki getað
útvegað Elcold frystikistur fyrr en nú, — þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir. Eftirspurnin hefur verið svo
gífurleg erlendis, enda eru gæði Elcold
og verð mjög hagstæð.
Ti! að byrja með bjóðum við þrjár stærðir:
220, 275 og 400 I. með Ijósi, lás og hraðfrystihólfi.
ÁLKLÆDDAR AÐ INNAN
DANFOSS FRYSTIKERFI
Komið og skoðið Elcold frystikisturnar.
Sannleikurinn er sá, að þær standast allan
samanburð.
ffl FlcaidL
Gunnar Ásgeirsson hf
Suðurlandsbraut 16 Reykjavík
simi 35 2 00
Glerárgötu 20 Akureyri