Tíminn - 28.09.1975, Blaðsíða 17

Sunnudagur 28. september 1975
TlMINN
17
taugar i fótíeggjunum. Og stund-
um uröu dætur nennar ao styoja
hana það sem hún þurfti aö
hreyfa sig úr rúminu. A
meögöngutimanum hafði hún
tekið börn i gæzlu gegn greiðslu
en varð að hætta þvi. Trygginga-
peningarnir voru ekki nægir til að
fjölskyldan gæti lifað af þeim og
sjúkradagpeningar fást ekki
vegna veikinda af völdum
meðgöngu. Þá var spurningin:
áttu börnin að fá að nóg að borða
eða ekki. Svarið varð játandi, en
Hulda sjálf svalt hálfu hungri
síðustuþrjá mánuðina fyrir jólin i
fyrra. Er hún enn ekki búin að ná
fullri heilsu eftir þennan tima.
— Ég hef alltaf verið frekar
grönn, en aldrei svona horuð,
segir hún. Eftir að drengurinn
fæddist brotnaði Hulda gjörsam-
lega saman. Og öll þreytan eftir
10 ára baráttu brauzt fram. Það
var ekki fyrr en eftir jól að hún
fór að rétta við og vinna að þvi að
koma sér upp nýju heima-
vinnunni við vélritun. — Þetta
var hræðilegur timi, segir hún.
höfðum aldrei nóg. Skömmu fyrir
jól fékk ég 7000 krónur hjá bænum
— það var alt allt og sumt. Það,
sem bjargaði þvi að við lifðum af
þennan tima, var að gott fólk
hljóp undir bagga. Fyrrverandi
vinnuveitandi minn hjálpaði mér.
Og rétt fyrir jólin sendu Hvita-
bandskonurokkurfullankassa af
mat og peninga. Og þær koma
ekki fram við þær, sem hjálpina
fá, eins og ölmusumenn.
— Einstæðar konur, sem eiga von
á bami þurfa að vinna eins lengi
og mögulegt er, helzt fram á
siðasta dag, og helzt að byrja
aftur eins fljótt og hægt er, nema
þær konur sem rétt eiga á þriggja
mánaða barnsburðarleyfi á laun-
um. Og þó er það nauðsyn að kon-
ur geti slakað á þennan tima og
þurfi ekki að hafa fjárhags-
áhyggjur.
Kostnaður við barnsfæðingu er
gifurlega mikill fyrir eina
manneskju. Nýr barnavagn
kostaði fyrir ári 30.000 kr, sæng
hátt á þriðja þúsund, vagga 7000
kr. og ein bleyja kostar núna
150kr. og nærskyrta 220.
Einstæðar mæður hafa undan-
fariö fengið greiddan barnsfarar-
kostnaö, ef þær geta ekki unnið
siöasta mánuðinn fyrir fæðingu
og fyrstu tvo mánuði á eftir, og
eru ekki á leyfi á launum. Þessi
upph. er nú 24.699 kr. fyrir þrjá
mánuðina samtals og er hún
endurkræf hjá föðurunum, en
Tryggingastofnunin greiðir
móðurinni hana, þegar meðlags-
úrskurður liggur fýrir.
Mér finndist æskilegt að
annaðhvort feðurnir eða
tryggingalöggjöfin ætti að taka
meiri þátt en nú er i þessum
stofnkostnaöi.
Feðurnir láta börnin
einskis njóta af sinni
hálfu
Það er stundum talað um að
móöurrétturinn sé of sterkur i is-
lenzkum lögum miðað við rétt
föðurins. En auknum réttindum
fylgir ábyrgð og skyldur. Mér
finnst að karlmenn mættu vel
greiða meira með börnum,sem
þeir hafa ekki hjá sér en nú er.
Mér virðist sem mörgum þeirra
finnst þeir vera að skrifa
nauðugir upp á 17 ára vixil þegar
þeir undirrita meðlagsúrskurðinn
og svo væla þeir um að þeir séu
réttlausir. Margir þeirra skipta
sér aldrei af börnunum. Sumir
sinna þeim eitthvað fyrstu árin
meðan þau eru ung, en siðan
dofnar áhuginn, og vaknar ekki
aftur fyrr en þau eru fullorðin, þá
koma þeir aftur.
Að sjálfsögðu eru til heiðarleg-
ar undantekningar frá þessu, það
vil ég taka skýrt fram. ^
Eins finnst mér, að meiri foður:
rétti ætti að fylgja, aö karlmenn
yrðu ábyrgari en nú er fyrir þvi
að gera konur ekki vanfærar.
Gæti konurnar þess ekki, er svo
mikið vist, að ekki passa karl-
mennirnir það nema kannski
einn af þúsund.
Sú framkoma feðra við börn,
sem ekki eru hjá þeim, sem ég
lýsti áðan, eru að minu mati
engin mannvonzka, heldur at-
hugunarleysi. Mennirnir hugsa
ekki út i að með þvi að láta bömin
einskis njóta af sinni hálfu skapa
þeir geysilega mikil vandamál
hjá börnunum. Og þar á ég við
andleg en ei aðeins fjárhagsleg
vandamál. Aðeins það, að börnin
Hulda Björnsdóttir
AA fá heimavinnu er eins og að leita að nál f heystakk
viti að þau eiga pabba og fái
stundum að finna það — að hann
sé ekki einhver draumavera úti i
heimi, gerir mikinn mun fyrir
þau.
Auðvitað hlýtur að vera mis-
sætti þegar hjón skilja, en það á
að vera hægt að halda börnunum
fyrir utan það.
— Vissu feður barna þinna um
ástandið hjá ykkur i fyrra?
— Þannig er mál með vexti að
þeir skipta sér ekki af börnunum,
enginn þeirra. Faðir yngsta
bamsins vissi hernig ástatt var,
vegna þess að ég leitaði til hans
um hjálp. En hann sagði að þetta
væri bara kerlingavæl. Siðan
gerði hann sér erindi hingað fyrir
jólin til að segja að hann ætlaði
ekki að gefa barninu jólagjöf —
hann var að fara til Kanarieyja
með fjölskyldunni.
Það em töluverð sárindi, sér-
staklega á jólum og afmælis-
dögum vegna þess að feður
barnanna hafa ekkert samband
við þau. En mér finnst ekki að
einstæðar mæður eigi að
hallmæla feðrum barna sinna i
návist þeirra, hvað sem á dynur.
Þaö rennur vist nógu snemma
upp fyrir þeim hvernig málum er
háttað án þess.
Mér finnst það væri verðugt
verkefni fyrir félags-
fræðinemendur við Háskólann
eða einhverja slika að rannsaka
hversu mikið samband feður
bama einstæðra mæðra hér á
landi hafa við böm sin. Ég er
býsna hrædd um, að það sé al-
mennt ekki mikið.
Þeir gera börnin sin
jafnvel arflaus.
Faðir getur séð svo um að börn
hans erfi hann ekki, með þvi aö
hafa engar eignir skráðar á sitt
nafn.Samahátt getur hann haft á
við skilnað. Ég þekki dæmi þess,
að menn hafa komið sér hjá að
greiða fyrrverandi konum sinum
meðlag fyrsta árið eftir skilnað,
með þvi að fela tekjur sinar. Þeir
hafa jafnvel haft svo mikið við,að
láta lýsa sig gjaldþrota til að
komast hjá að borga þessar krðn-
ur.
— Eitt mál er m jög áriðandi fyrir
margar einstæðar mæður, sagði
Hulda ennfremur, — en það er að
komiö veröi upp einhverjum stað,
þar sem svo sem 50 konur gætu
dvalist þegar illa stæði á fyrir
þeim, og þar væri húsvörður, sem
væri maður til að taka á móti t.d.
drukknum fyrrverandi eigin-
mönnum og firt konurnar vana-
ræðum. Þannig að þær gætu verið
öruggar og slakað á.
Það eru margar konur hér i
borg, sem eru farnar frá drykkju-
mönnum, sem halda áfram að
elta þær uppi og misþyrma
kannski þeim og börnunum.
Þrautalendingin hjá þessum kon-
um er að gerast ráðskonur úti i
sveit, en mennirnir elta þær jafn-
vel þangað og berja allt sundur og
saman.
Það er ekki átakalaust að
skilja, en venjulega hefur konan
börnin, og þvi er full ástæða til að
hún njóti verndar ef þess erþörf.
Gott væri að konur gætu farið á
slikan stað strax og þær skildu og
átt þar samastað meðan þær eru
að fá vinnu, húsnæði og átta sig á
málum, e.t.v. hálftár eða meira,
eða meðan skilnaður að borði og
sæng stendur. Sumar konur eru
fljótaraðátta sig og þyrftu sama-
staðskemmri tima. Einsog þetta
er nú er algengt að fráskildar
konur séu á þvælingi hjá foreldr-
um, vinkonum og vinafólki.
Hjá ofstópamönnum og
dry kk ju m önnum vakna
tilfinningarnar gagvart börnun-
um oft ekki fyrr en þeir eru orðnir
ölvaðir. Það er áreiðanlega betra
fyrir börnin að fá aldrei að sjá
feður sina, en að hitta þá einungis
undir áhrifum áfengis.
— Ef við vikjum aftur að
tryggingakerfinu þá er þar einn
stór galli á hvað viðkemur
einstæðrum mæðrum. Gangi
konu illa að ferða barn getur liðið
óratimi þangað til hún fær greitt
meðla'; með barni sinu.
Blóðrannsóknir og jy;s&, háttar
geta tekið langan tima og þær er
ekki svo hægt að gera fyrr en
bamið er orðið sex mánaöa.
Þegar svo loksins málið er af-
greitt fá mæðurnar ekki meðlag
nema 18 mánuði aftur i timann i
mesta lagi. Ef þessar konur eru
t.d. sjúkar og geta ekki farið út að
vinna hafa þær og böm þeirra
ekki nokkurn skapaðan hlut til aö
lifa af. Það ætti að vera sjálfsagt
mál að greiða meðlagiö strax frá
fæðingu barnsins.
Þau sáu að ég var dug-
leg, og hafa sjálfsagt
hugsað að ég gæti
bjargað mér sjálf
Hulda og börn hennar hafa
undanfarin sex ár búið i tveggja
herbergja ibúð, sem Reykja-
vikurborg á uppi i Breiðholti, og
greiðir hún viðráðanlega leigu,
rúmar niu þúsund krónur á
mánuöi. — Aður var búið að
ganga á ýmsu hjá mér i hús-
næðismálunum, segir hún. —
Einu sinni var ég með tvö elztu
börnin I hræðilegri holu niður við
Skúlagötu með tæpast nokkurri
hreinlætis- og þvottaaðstöðu og
eldaði á einni hellu. Einu sinni
fékk ég lán hjá Reykjavikurborg
upp i fyrirframgreiðslu, en þá átti
ég ekki kost á öðru en stórri og
dýrri ibúð og þurfti að leigja út
frá mér til að ráða viö leiguna.
Ég var búinn að ganga á eftir
þeim hjá Félagsmálastofnuninni i
fjögur ár um að komast i húsnæði
borgarinnar. Og ég var satt að
segja búin að fá algera synjun.
Þau sáu að ég var dugleg og hafa
sjálfsagt hugsað sem svo að ég
gæti bjargað mér sjálf. En þá
gekk maður i málið fyrir mig,
sem var inn undir hjá Sjálfstæðis-
flokknum — þetta var rétt fyrir
kosningar — og það var haft sam-
band við mig og ég fékk íbúðina.
—Stundum kemur yfir mann að
sakna þess að geta ekki varpað
helmingnum af ábyrgðinni yfir á
einhvem annan, segir Hulda — en
þó held ég, að ef ég ætti kost á að
giftast góðum manni, þá mundi
ég ekki taka honum. Það þyrfti
lika að vera alveg sérstakur
maður sem gæti tekiö allt þetta á
sig, konu með fjögur börn og það
sem þvi fylgir.
— Og hvernig hugsarðu nú til
framtiðarinnar?
— Ég er mjög bjartsýn á
framtiðina og held að ég sé komin
yfir mestu erfiðleikana.
Og við ljúkum þessu tali méð
orðum Huldu: — Viö einstæöir
foreldrar erum að berjast fyrir
þvi, að bömin okkar geti fengið
það, sem önnur börn fá, og ekki
aðeins brýnustu lifsnauðsynjar.
-SJ.
Prentari
(pressumaður) óskast
i aukavinnu.
Upplýsingar í síma
1-58-99.
Fólk vantar
til margvislegra sveitastarfa:
Matreiðsla, fjárhirðing, fjósamennska,
simavarzla, o. fl.
Upplýsingar gefur Ráðningaskrifstofa
landbúnaðarins. Simi 19-200.
Alliance francaise
Frönskunómskeið
félagsins eru að hefjast. Kennt er i mörg-
um flokkum fyrir byrjendur og lengra
komna.
Kennarar eru allir franskir. Væntanlegir
nemendur komi til viðtals i Háskólanum
föstudaginn 3. október kl. 18:15. Innritun
og nánari upplýsingar i Franska bóka-
safninu, Laufásvegi 12 kl. 17-19.