Tíminn - 21.12.1975, Qupperneq 25

Sunnudagur 21. desember 1975.
TtMINN
25
Svala Valdimarsdóttir les
þýöingu sina á „Malenu og
hamingjunni” eftir Maritu
Lindquist (6) Tilkynningar
kl. 9.30. Létt lög milli atriða.
Búnaðarþáttur 10.25: Gisli
Kristjánsson les erindi um
mjaltir eftir Sigtrygg
Björnsson kennara á Hól-
um. A bókamarkaöinum kl.
11.00: Umsjón: Andrés
Björnsson. Kynnir: Dóra
Ingvadóttir.
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynning',.r.
13.00 Við vinnuna: Tónleikar.
14.30 Miðdegissagan:
„Fingramál” eftir Joanne
Greenberg. Bryndis Vig-
lundsdóttir les þýðingu sina
(18)
15.00 Miðdegistónleikar.
Fidelio-kvartettinn leikur
Strengjakvartett nr. 2 i
a-dúr eftir Juan Arriaga
Filharmoniusveitin i Oslo
leikur tónlist eftir Johan
Svendsenum „Zorahayda”,
austurlenzka helgisögn,
Odd Gruner-Hegge stj. Kir-
sten Flagstad og kór syngja
helgisöngva. Filharmoniu-
sveit Lundúna leikur með
Sir Adrian Boult stjórnar.
16.00 Fréttir. Tilkynningar
(16.15 Veðurfregnir)
16.20 Popphom.
17.00 Tónlistartimi barnanna.
Egill Friðleifsson sér um
timann.
17.30 Úr sögu skáklistarinnar.
Guðmundur Arnlaugsson
rektor segir frá sjötti
i þáttur.
18.00 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki.
Tilkynningar.
19.35 Daglegt mál. Guðni
Kolbeinsson flytur þáttinn.
19.40 Um daginn og veginn.
Pétur Þorsteinsson mennta-
skólanemi talar.
20.00 Mánudagslögin
20.30 Gestir á tslandi
21.00 Barry Tuckwell og
Vladimir Ashkenazy, leika
saman á horn og pianó.
Adagio og allegroi As-dúr
op. 70 eftir Robert
Schumann og Sónötu i
Es-dúr op. 28 eftir Franz
Danzi.
21.25 Minnisstæður maður,
samverustund með Pétri
Ottesen. Birgir Kjaran
flytur frásöguþátt.
22.00 Fréttir
22.15 Veðurfregnir. Einar
Benediktsson og Pétur
Gautur Heimir Pálsson
lektor flytur erindi.
22.45 Hljómplötusafnið. i
umsjá Gunnars Guðmunds-
sonar.
BillilBI
Sunnudagur
21. desember 1 í)75
17.00 Það eru komnir gestir.
Árni Gunnarsson tekur á
móti Asa i Bæ, Jónasi Arna-
syni. Jónasi Guðmundssyni .
og um 30 nemendum
Stýrimannaskólans. Stjórn
upptöku Tage Ammendrup.
Þessi þáttur var áður á
dagskrá 2. nóvember sl.
18.00 Stundin okkar. Nýr,
tékkneskur teiknimynda-
flokkur hefst um litla hest-
inn Largo. sem býr i' fjöl-
leikahúsi. Þrjú á palli og
Sólskinskórinn syngja.
Misha lendir i fleiri
ævintýrum og bækurnar
hans Hrossa lenda i bráðri
hættu, þegar bókaormur
kemur i heimsókn. Hinrik
og Marta búa til sólúr, og
loks er kvöldvaka undir
stjórn Eliasar Jónassonar.
Umsjónarmenn Hermann
Ragnar Stefánsson og
Sigriöur Margrét
Guömundsdóttir. Stjórn
upptöku Kristin Pálsdóttir.
Hlé
20.00 Fréttir og veður
20.25 Dagskrá og auglýsingar.
20.35 Hátiðardagskrá Sjón-
varpsins. Kynning á jóla- og
'áramótadagskránni. Um-
sjónarmaður Björn
Baldursson. Kynnir Gisli
Baldur Garöarsson. Stjórn
upptöku Rúnar Gunnarsson.
21.25 Valtir veldisstólar.
Breskur leikritaflokku.r. 7.
þáttur. ,,Kæri Nikki" Árið
1904 var Vilhjálmur annar
Þýskaiandskeisari vold
ugastur þjóðhöfðingja á
meginlandi Evrópu. Hann
hafði fjórar milljónir
manna undir vopnum. og
þýski flotinn óx óðfluga.
Vilhjálmur hafði mikil áhrif
á hinn unga og veikgeðja
Rússakeisara. Nikulás ann-
an. og atti honum út i
. styrjöld við Japani. t þess-
um þætti er greint frá hinum
gifurlegu afleiðingum
stv r jald a rin nar f y rir
rússneskt þjóðlif. Þýðandi
Óskar Ingimarsson.
2 2.25 D r a g s p i 1 U) þa n i ð.
Danskir og sænskir lista-
menn flytja gömul lög og ný
harmonikulög. Kynnir er
Niels Karl Nielsen. Þýðandi
Jóhanna Jóhannsdóttir.
(Nordvision-Danska sjón-
varpið)
22.50 Að kvöldi dags Séra
Hreinn Hjartarson flytur
hugvek ju.
23.00 Dagskrárlok.
Mánudagur
22. desember 1975
20.00 Fréttir og veður
,20.30 Dagskrá og auglýsingar
20.40 iþróttir, Umsjónar-
maður Bjarni Felixson.
21.15 Vegferð mannkynsins.
Fræðslumynd um upphaf og
þróunarsögu mannsins. 10.
þáttur. Innri • veröld. Þýð-
andi og þulur Óskar Ingi-
marsson.
22.05 Svona fór um sjóferð þá.
Breskt sjónvarpsleikrit.
Tveir ungir piltar sjá stóran
eirketil á reki á Temsá og
langar að ná honum. í
myndinni leikur hópur 14-16
ára unglinga, en tveir
þeirra áttu hugmyndina að
sögunni sem gerist i heima-
högum þeirra — fátækra-
hverfi i London. Þýðandi
Dóra Hafsteinsdóttir.
22.55 Dagskrárlok.
Hver einn bær á sína sögu
Gisli Brynjólfsson:
Mannfólk mikilla sæva
Staöhverf ingabók
Það vekur fyrst athyglina á
þessari bók, hversu til hennar
er vandað að búningi. Kápan
falleg, band og pappir af góðri
gerð. Og sé henni flett blasir
,við fjöldi mynda.
Sumir kunna að halda að efnið
varði þá litlu, þar sem um er að
ræða sögu hverfis, sem komið er
i auðn. En það er bæði forvitni-
legt og umhusunarvert: Þar við
bætist að frásögnin er skýr og
skemmtileg. Auðvelt er að
styðja það rökum.
Þótt Islandsbyggð sé ung á
heimsmælikvarða er alkunnugt,
að fjöldi býla og jafnvel heilar
byggðir hafa lagzt i eyði á liðn-
um öldum. Einnig siðustu ára-
tugina, t.d. Hornstrandir og
mestur hlutir Laxárdals i Húna-
vatnssýslu. Flestir, sem fara
um slikar slóðir hverfa huga til
þeirra daga og þess fólks, sem
lifði þar lifi sinu forðum, þvi vist
er að:
„Hver einn bær á sina sögu
sigurljóð og raunabögu.”
Margur vildi gefa mikið fyrir
vitneskju um margt af þvi,
sem þarer grafið i þögninni og
aldrei verður uppvakið.
Ósjaldan er liðnum mönnum
talið til saka og vesaldóms að
hafa ekki skráð sögu sins tima
að nokkru ráði, eins og t.d. átti
sér stað herlendis á 14. og 15.
öld.
Okkur, sem höfum lifað mestu
ævintýraöld sögunnar og fjöl-
breyttasta fræðitimann er skylt
að girða fyrir slik hallmæli.
Þvi er Staðhverfingabók
mikilsverð fræðibók. Og þar að
auki er hún skemmtileg.
Grindavik er þjóðkunnur út-
róðrarstaður frá fornu fari,
einnig af Tyrkjaránssögu og
gamalli höndlun. Staðarhverfið
litlu utar, er af flestum nær
ókunnugt, enda likast vin i
eyðimörk, umgirt hrauni á þrjá
vegu en útsænum á einn.
Göt.urnar ógreiðar i báðar áttir
og mannaferðir löngum litlar.
Prestssetrið Staður með hjálcg-
um sinum var eina höfuðsetrið.
Prestar tolldu þar flestir illa,
þvi helzt þurftu þeir að vera
miklir formenn sér til
búbjarga.
Nú er þarna allt i eyði.
Höfundur bókarinnar, séra
Gisli Brynjólfsson hefur unnið
mikið fremdar og nytjaverk
nieð þvi að bregða ljósi yfir
byggðina. sem var. Umhverfið
og mannlifið. Lýsa bæjunum,
sem lengst stóðu og segja
nokkuð frá fólkinu. sem siðast
VORU BRETAR AÐ MINN-
AST AFMÆLIS?
_• z •..
Þessa desemberdaga fyrir 48
árum unnu ibúar Látra-
byggðarinnar i Barðastrandar-
sýslu frægasta björgunarafrek,
sém islenzk saga greinir frá. er
þeir björguðu áhöfn brezka
togarans Dhoon frá Fleetwood,
sem strandað hafði undir Látra-
biargi.
Björgun af sjó var vonlaus
vegna hafróts. Eini ’nugspnlegi
vegur skipbrotsmanna til Hfsins
var upp mörg hundruð metra
háau bjargvegginn, sem búinn
var klakastakki vetrarins. Og
þess aleið — upp bjargið til bæja
— selfangaði hin hugdjarfa
björgunarsveit Bretana.
Fjölmiðlar viða um heim
fylgdust dag eftir dag með þess-
ari samfelldu, þriggja sólar-
hringa löngu baráttu björgunar-
sveitarinnar við það að ná hin-
um hröktu mönnum úr dauðans
greipum.
Og þessi áður óþekkta sveit
varð i einni svipan heimsfræg
fyrir björgunarafrekið, sem sið-
ar var kvikmyndað. Sú mynd
hefur verið sýnd viða um heim
og mörgum kunn.
Br-etakonungur sæmdi þá
menn, sem lögðu sig i mestu
lifshættuna við björgunina,
æðstu heiðursm erkjum, er
Bretar veita fyrir hetjudáðir á
sjó.
Voru brezk stjórnvöld að
minnastafmælis þessa einstæða
björgunarafreks, þegar þrjú
skip þeirra i m-ynni Seyðisfjarð-
ar, innan viðurkenndrar land-
helgi, gerðu itrekaðar tilraunir
til að sigla niður Þór, —
björgunar- og gæz.luskip -ís-
lendinga? Trúlega. — „Vin^tt-
an” þeirra birtist stundum i
furðulegustu aðgerðum.
En ættum viðlslendingar ekki
lika að minnast þessa afmælis á
eftirtektarverðan hátt? Jú, tvi-
mælalaust. Og_engir gætú gert
það betur, og þannig að heims-
athygli vekti, en einmitt
hetjurnar gömlu frá Látra-
byggðinni. Þær eiga völ á
áhrifamiklum leik i þvi tafli,
sem islenzka þjóðin þreytir nú
við brezka ofbeldið um tilveru
sina, — leiknum þeim að endur-
senda Bretadrottningu heiðurs-
merkin.
Jóhanues Björnsson,
Vtri-Tungu.
háði þarna harða lifsbaráttu
og hopaði ekki af hólmi, þótt
erfitt væri að græða grýtta jörð
og gjöfull ægir heimti ósjaldan
dýran toll.
Höfundur hefur aflað sér
mikilla heimilda, gamalla og
nýrra, gengið dyggilega á
fjöruna og bjargað miklum
viði undan sjó. Landslagi er lýst
af ihygli, greint frá atvinnuhátt
um, drepið á ókosti og áfelli.
Sagt gerla frá hverju býli og
getið fjölda manna i máli og
myndum. Prestssetrið á Stað
og hjáleigur þess koma að sjálf-
sögðu mest við sögu, og
prestarnir sem það sátu.
Ekki er vitaö með vissu
hvenær Staður varð prests-
setur, en kunnugt er um fjóra
presta i kaþólskum sið. Saga 26
presta — lúterskra — er stutt-
lega rakin eftir efnum og á-
stæðum. Sá fyrsti er Bjarni
Sumarliðason, sem kemur i
brauðið 1575. Siðastur var sr.
Brynjólfur Magnússon d. 1947.
Mikilsháttar atgjörvismaður og
skörulegur predikari. Sr. Geirs
Bachmanns er hvað itarlegast
getið. Var hann og vel gerður á
margan hátt.
Lengstverður orðstirOdds V.
Gislasonar á lofti. Hann var at-
gervismaður til likama og sálar
eldhugi, óvenjumikill hugsjóna-
maður, óeigingjarn, hraustur og
hugrakkur. Lét sér annt um fá-
tæka og aðra nauðþurftarmenn,
en snéri baki við stórbokkum.
og hirti litt um auðsæld, eða
efstu sæti. Hann var afburða for
maður, brautryðjandi slysa-
varna og björgunarmála hér-
lendis.
Hann og Anna dóttir
Vilhjálms Ketilssonar auðga i
Kotvogi felldu hugi saman.
Faðir Onnu þvertók fyrir
ráðhaginn. En Oddur sótti hana
með leynd. Þau eignuðust 11
börn. Á efri árum lögðu þau leið
sina til Vesturheims.
Séra Gisli Brynjólfsson hefur
átt sumarsetu á Stað sl ár
og viðað þar að sér miklu efni
Hann er glöggskyggn og ber
myndir sinar upp að birtunni.
Ekki leynist að hann er
skemmtinn að eðlisfari og bros-
leg orð og athafnir fara ekki
framhjá honum. Honum er lagið
að krydda með sliku lýsingar
sinar og gera þær þeim mun
minnilegri. Teygir aldrei
lopann, hitt er frekar. að
saknað sé itarlegrar frásagnar
um sumt, en rúmið er tak-
markað.
Nokkrir smáþættir eru ofnir i
efnið-ér og þar til frekari fróð-
leiks og skemmtunar þ.á.m.
ljóð eftir Kristin Rey og
annar kveðskapur. Getið er i
íormála þeirra manna, sem
mest hafa aðstoðað höfundinn
og lagt til nokkuð af elninu.
Vafalaust er hér um að ræða
eina af veigamestu og ekki
siður fegurstu bókum þessarar
jólavertiðar. útgeíendur örn og
örlygur hafa ekkert sparað til
að gera hana sem bezt úr garði
Og þegar þess er gætt að
höfundurinn gegnir annasömu
starfi, má með sanni kalla hana
afreksverk.
Gunnar Arnason
Landhelgisplatan
með lögunum 200 mílurnar og
Ég sé þig í draumi
200 MÍLURNAR
Lagog.tcxti: Björn Þórariowgn
ÞIG í DRAUMI

. - -
„Pél. ttr
*tiaUmr »»
frit u« Hinlónrutdji>«»st t«l«wl*.
StfltuAui ktnM*vn- ■
i t*Ö»ftor
> t UJbra ofl «•«»»
Landhelgisplatan er tilvalin jólagjöf. Landhelgisplatan á
erindi til allra sent fagna útfærslunni i 200 mflur. Land-
helgisplatan er 2ja laga og kostar ekki mikið.
Kaupið landhelgisplötuna strax á morgun.
Fálkinn H/F sér um dreifingu. Útgefendur.