Tíminn - 21.03.1976, Side 3

Sunnudagur 21. marz 1976
TÍMINN
3
iy

i
LJ U LJ
.M M M,
ww
y y 11
Verðlags- £>,
grundvöllur
landbúnaðar-
vinnur, þarf engan afsökunar aö
biðja á starfi sinu eða búsetu,
hvað sem sagt kann að vera um
hagvöxtinn.
Annað mál er, að buin eru of
misjöfn. Vinna þarf að þvi með
ýmsum ráðum að jafna sem
mest þann mun með þvi að
stækka þau bú, sem eru langt
fyrir neðan meðallag, ef skilyrði
til þess eru fyrir hendi og
búskapurinn telst fullt starf.
Búskapur hefur ávallt i för með
sér nokkra fjárfestingu vegna
véla, útihúsa o.fl. f daglauna-
vinnu er kaupið mælt eftir
vinnustundum. Sjálfsagt þykir
og réttmætt, að sá, sem vinnur
langan tima, beri meira úr být-
um en hinn, er hefur stuttan
vinnutima. 1 landbúnaði er
mjólkurlitri og kjötkiló verð-
einingar. Þá er eðlileg afleiðing,
að þar sem innlegg er litið verða
brúttótekjur af búi litlar, miklu
minni en af meðalbúi eða
stærra.
t verðlagsgrundvelli er miðað
við, að afurðamagni meöalbús
sé auðið að ná með 4500 vinnu-
stundum á ári. Þeir, sem vilja
og þurfa að stækka búin, verða
að kosta kapps um að bæta
vinnuaðstöðu, auka svo hagræð-
ingu við bústörfin, að þessu
marki verði náð.
Nauðsynlegt er að auka til
rnikilla muna fjárhagsaðstoð
þá, sem samkvæmt gildandi
lögum er heimilt að veita
einstaklingum i þessu skyni af
hálfu rikis og banka. Þeim, sem
kaupa ný skip til eflingar
sjávarútvegi og til að auka at-
vinnu i ýmsum byggðarlögum
er veitt mikil fjárhagsleg fyrir-
greiðsla. Hliðstætt þessu er það,
að brýna nauðsyn ber til, að
þeir, sem hefja búskap eða
þurfa að stækka búin verulega,
geti átt kost á aukinni opinberri
fjárhagsaðstoð frá þvi sem nú
gerist. Það er aðkallandi verk-
efni stjórnvalda að ráöa bót á
þessu til jöfnunar á lifskjörum
meðal bændastéttarinnar, til
eflingar ýmsum sveitarfélögum
og islenzkum landbúnaði i heild.
Páll Þorsteinsson.
afurða
i.
A fyrsta þriöjungi þessarar
aldar var sala á búvörum litt
eða ekkert skipulögð. En með
afurðasölulögum 1934 var stigið
stórt skref i þá átt að skipu-
leggja dreifingu og sölu mjólkur
og kjöts. Sérstakar verðlags-
nefndir voru skipaðar og skyldu
þær annast verðlagningu og
verðmiðlun á búvörum. Þessi
skipan hélzt nærri óbreytt tiu
ár.
Á striðsárunum stórhækkaði
allt verðlag og margt raskaðist,
sem áður var i föstum skorðum.
Lög um dýrtiðarráðstafanir
voru sett árið 1943 og öðluðust
þau gildi 14. april það ár. Meðan
frumvarp að þessum lögum var
til afgreiðslu á Alþingi, var felld
inn i það grein, er samin var af
fjárhagsnefnd neðri deildar, og
var þar svohljóðandi ákvæði:
„Skipa skal sex manna nefnd,
er finni grundvöll fyrir visitölu
framfærslukostnaðar land-
búnaðarvara og kaupgjalds
stéttarfélaga, er miðist við það,
að heildartekjur þeirra, er
vinna að landbúnaði, verði i sem
nánustu samræmi við tekjur
annarra vinnandi stétta.”
Eftir þessu lagaákvæði starf-
aði fyrsta ,,sex manna” nefnd-
in. Hún var skipuð i april 1943 og
skilaði áliti i ágúst það ár. Þar
kom fram fyrsti verðlagsgrund-
völlur landbúnaðarafurða.
Sumarið 1945 voru gefin út
„Bráðabirgðalög um verðlagn-
ingu landbúnaðarafurða o.fl.”
Hin nýja skipan samkvæmt
þessum lögum var i þvi fólgin,
að landbúnaðarráðherra
skipaði án tilnefningar 25 menn
i Búnaðarráð til eins árs i senn.
Búnaðarráð kaus síðan fjögurra
manna verðlagsnefnd, en
fimmti maður I nefndinni var
formaður Búnaðarráðs. Verð-
lagsnefnd átti að ákveða verð-
lag á landbúnaðarafurðum á
innanlandsmarkaði. Þessari
skipan um verðlagningu var
haldið um tveggja ára skeið.
Tæp þrjátiu ár hefur sala á
búvörum farið eftir lögum um
framleiðsluráð landbúnaðarins,
verðskráningu, verðmiðlun og
sölu á landbúnaðarafuröum o.fl.
Meginákvæði laganna, sem
verðlagsgrundvöllur land-
búnaðarins hverju sinni byggist
á, eru svolátandi:
„Söluverð landbúnaðarvara
á innlendum markaði skal mið-
ast við það, að heildartekjur
þeirra, er landbúnað stunda,
verði i sem nánustu samr. við
tekjur annarra vinnandi stétta.
t verðlagsgrundvelli skal
tilfæra ársvinnutima bóndans,
skylduliðs hans og hjúa á búi af
þeirri stærð, sem miðað er við
hverju sinni og virða vinnutima
til samræmis við kaupgjald
verkamanna, sjómanna og
iönaðarmanna eins og það er við
upphaf hvers verðlagstimabils.
Eigi skal þó taka til viðmiðunar
ákvæðisvinnu verkmanna og
iðnaðarmanna né aflahlut sjó-
manna. Til kaupgjalds teljast
hvers konar samningsbundin
friðindi.”
II.
Samkvæmt verðlagsgrund-
velli landbúnaðarafurða frá 1.
sept. 1975 er bústærðin sem lögð
er til grundvallar 10 kýr, 3 geld-
neyti og 180 fjár. miðað er við,
að á búinu séu ræktaðar 10
tunnuraf kartöflum. Þetta mun
vera talið meðalbú i landinu.
Samkvæmt verðlagsgrundvelli
eru afurðir frá búi af þessari
stærð að verðmæti alls kr.
3.265.179.00. Rekstrarkostnað
ur búsins, þ.e. kjarnfóður,
áburður, viðhald húsa, girðinga
og véla, flutningskostnaður,
vextir o.fl. nemur kr.
1.671.936.00. Það er rúmur
helmingur af verði framleiðsl-
unnar. Ef rekstrarkoi'naður fer
ekki fram úr áætlun i verðlags-
grundvelli á meðalbú að geta
skilað bónda og húsfreyju I laun
samtals kr. 1.271.858,00, en það
jafngildir hér um bil 106 þús. kr.
mánaðarlaunum. Til voðbótar
kemur orlofsfékr. 122.071.00. Til
þess að auðið sé að fá þessar
tekjur af búinu og vegna þess
hve sum bústörf þurfa að vera
reglubundin verður þó að vinna
820 stundir á ári við búið i eftir-
vinnu, nætur- og helgidaga-
vinnu, en það er allt að þriðjungi
af vinnutima bónda og hús-
freyju. Miðað er við, að vinnuafl
á meðalbúi sé karlmaður og
kona allt árið og unglingur 4-5
mánuði ársins.
Stóriðjan • i tizku hjá ýmsum
um þessar mundir og sumir
halda, að það sé allra meina bót
að einingar séu stórar i atvinnu-
rekstri. Reynslan sýnir, að
þessu er ekki alltaf þann veg
farið. Rekstur nýju skuttogar-
anna er nærtækt dæmi, þar sem
það reynist vandamál að sjá
borgið rekstri stóru togaranna
á sama tima og afkoma minni
skuttogaranna er mun hagstæð-
ari. A svipaðan hátt er það alls
ekki tryggt, að stór bú skili
meiri hreinum hagnaði, en bú af
meðalstærð. 1 þvi efni sem öðr
um veldur miklu hver á heldur.
Hagfræðilegar athuganir munu
benda til þess, aö hagkvæmasta
bústærð hér á landi sé mjög
nálægt visitölubúinu, sem lagt
er til grundvallar við verölagn-
ingu á búvörum. Er þá miðað
við, að búið sé rekið af fjöl-
skyldu, en aðkeypt vinnuafl sé
litið.
Karlmaður og kona, sem með
aðstoð unglings framleiða til
sölu á einu ári 33 þús. litra af
mjólk, þrjár til fjórar smálestir
af kjöti, láta i té 200-300 gærur
og 300-400 kg. af ull.en hvort
tveggja er nauðsynlegt hráefni
til iðnaðar, þau leggja fram
mikið búsilag_ og gott i
þjóðarbúið. Og folk, sem þannig
talemalional
INTERNATIONAL 444 - 454 - 574
47 — 55 — 70 hestafla
Höfum fengið nýja^sendingu af INTERNATIONAL
LÆKKAÐ VERÐ
• Fullkominn búnaður. • Fjölbreyttur búnaður í vali kaupenda.
• Vandað öryggishús • Stofnlánafyrirgreiðsla.
• Vökvastýri og stór dekk.
Allar nánari upplýsingar er að fá hjá sölumönnum Véladeildar S.Í.S. og kaupfélögum
um land allt.
£ Bændur — vinsamlegast gerið fyrirspurnir,
pantið varahluti og viðgerðir tímanlega — sjá
fyrirspurnarformið „Bændurnir svara“ í opnu
FREYS núna.
Samband Islenzkra samvinnufélaga
VÉLADEILD
Armúla 3 Reykjavik simi 38900
BÆNDUR! -ATHUGIÐ SÉRSTAKLEGA!
Frey nú og hjá kaupfélögunum
er sérstakt fyrirspurnaform
búvélar, varahluti og viðgerðir
G]E]E]E]E]E]E]E!E]E]E]Q]E]E]gE]E]E]E]E]G]E]G]E]G]E]E]SÍ]B]a