Tíminn - 01.08.1976, Blaðsíða 15

Sunnudagur 1. ágúst 1976.
TÍMINN
15
Ólafur Magnússon, stofnandi Fálkans og kona hans Þrúöur G. Jónsdóttir. Myndin er tekin á
gullbrúOkaupsdegi þeirra, áriO 1947.
hvorki þjalir né annað. Bragi og
strákarnir voru m.a. að reyna að
ná þessu af með sýrum, en það
gekk ekki neitt.
— Nú voru góð ráð dýr.
Sandblástur
— Þá kveður Bragi upp úr með
það, að það þurfi að sandblása
þetta. Kvaðst hann hafa séð i fjör-
unni norður á Akureyri stóran
oliumótor, sem væri upplagður til
þess að breyta honum i loft-
pressu.
— Hvaða vitleysa sagði ég.
Hvað heldurðuað þú getir búið til
„compressu” úr þessu. En hann
varharður á þvi og það varð úr að
hann fékk leyfi til þess að kaupa
mótorinn og við hann var settur
15 hestafla rafmótor, til að knýja
hann. Ventla og annan útbúnað i
mótorinn höfðum við þá pantað
erlendis frá. Bragi stjórnaði
þessu öllu og hann byggði kammu
fyrir utan, sem var nauðsynlegt
þvi sandinum átti að blása með
miklum þrýstingi. Kaminan var
fóðruð með gúmmium og allt
gekk eins og i sögu. Sandurinn
vildi endast illa, en við notuðum
islenzkan fjörusand, siðar pönt-
uðum við svo frá Ameríku sér-
stakan stálsand og hann entist
vel.
Þessi útbúnaður entist mjög
vel. Við náðum glerunginum og
ryði af með þessu og vélbúnaður-
inn var i notkun til ársins 1964 að
mig minnir.
Lakkering og
gljábrennsla
— Annað veigamikið atriði var
lakkeringin, eða gljábrennslan. í
fyrstu höfðum við borið lakkið á
með penslum, en siðar var byrjað
að hella þvi á með könnu. Bragi
fann upp á þvi að dæla þessu á
stellin með dælu. Það gekk mjög
velogsvo rann þetta og vargljá-
brennt við 200 gráður i einn og
hálfan til tvo tima. Þetta var gert
i sérstökum ofni, sem kyntur var
upp með gasi, sem þá var fyrir
hendi i Reykjavik.
— Annað stórt vandamál var
að skreyta hjólin, en samkvæmt
hefð átti aðskreyta þau með m jög
fingerðum, mjóum linum, eða
mjóum strikum.
— Það gat enginn gert hér á
landi, sem við náðum til. Þessar
linur voru svo örf&iar, að þekktar
aðferðir komu ekki að gagni.
Þetta varð að gera frihendis, en
málarar hér á landi kunnu það þó
ekki.
Erlendis hafði ég séð þá nota
sérstaka „sverðpensla”. Ég fann
nú upp sérstakt apparat með hjóli
til þess aö stýra, en það gekk iíla,
svo ég pantaði „sverðpensla”
handa okkur og Bragi æfði sig
eins og vitlaus maður unz hann
hafði náð valdi á þessu og gat gert
hinar finustu linur með penslin-
um. Þar með var þetta leyst og
unnt var að skreyta hjólin svo þau
gáfú ekkert eftir erlendu hjólun-
um.
Nú þar með var allur vandi
leystur varðandi þessa fram-
leiðslu. Hjólin 'voru mjög sterk og
reyndustmjög vel og voru vinsæl,
en þau hétu auðvitað Fálkinn,
sem við var að búast.
— Við munum hafa framleitt
um 18.000 hjól i Fálkanum en þar
fyrir utan gaffla og stýri, sem við
framleiddum meira af og til
viðhalds. Um tima framleiddum
við mikið af sjúkrastólum, eða
hjólastólum, sem krefst svipaðr-
ar tækni. Við höfðum beygjuvél
og gátum beygt rörin, t.d. i gaffla
og stýri.
Reiðhjólaframleiðslan
lögð niður 1954
Seinustu hjólin voru framleidd
árið 1954.
— Var þaO ekki misráöiö aö
hætta reiðh jólaframleiöslunni?
— Nei. Þegar innflutningur fór
að opnast, kom i ljós að markað-
urinn var of lítill hér á landi til
þess að unnt væri aö vera sam-
keppnisfær við stórverksmiðjurn-
ar ytra og þá var ekki annað aö
gera en hætta. Við áttum efni i
1000 hjól, þegar við hættum og
fékk ég enska verksmiðju til þess
að byggja reiðhjól úr þessu fyrir
okkur og var efnið sent út og það
gert og þau hjól reyndust ágæt-
lega, sagði Haraldur V. Ólafsson,
að lokum.
Þess má ennfremur geta, að
Haraldur V. Clafsson og Fálkinn
verður aö teljast meðal braut-
ryðjenda i hljómplötuupptöku hér
á landi. Fyrirtækið, undir forystu
Haraldar, fékk hingað til lands
upptökuflokka, verkfræðinga og
aðra sérfræðiinga til þess að
hljóðrita, og plötur Fálkans
skipta nú hundruðum, — eru lik-
lega hátt á annað þúsund.
Hér áður var yfirleitt eitt lag á
hverri plötusiðu, mest þrjú lög á
einni plötu. Eftir að hæggengar
plötur komu á markaðinn, hefur
útgáfum fækkað, en lögum á hinn
bóginn fjölgað til mikiila muna,
þvi algengt er að 12 lög séu á
hverri plötu. Fálkinn hefur hljóð-
ritað kóra, söngvara, leikrit og
uplestur frægra skálda og rithöf-
unda.
Raddir ástsælla listamanna
geymast á þessum skifum i þaö
óendanlega, komandi kynslóðum
til gagns og gleði.
Vert væri að gera þessum
störfum Haraldar V. Clafssonar
(og Fálkans verðug skil, en þaö
; verður, rúmsins vegna — að biöa
betri tima. JG
Gömul mynd úr renniverkstæöi Fálkans. (1952), Ólafur Magnússon viö rennibekkinn, en hann haföi mikia unun af þvl aö renna hluti. Hér voru framleidd 18000 reíöhjól á
striös- og haftaárunum og reyndust Fáikahjólin ágæt framleiösla.