Tíminn - 01.08.1976, Blaðsíða 17

Sunnudagur 1. ágúst 1976.
TÍMINN
17
Grindavlkurhöfn.
sjávarútvegur ein höfuðatvinnu-
grein Hafnfirðinga, og þar eru
vegleg hafnarmannvirki.
1 Hafnarfirði er boðið upp á
flesta hugsanlega þjónustu, sem
of langt mál yrði upp að teíja. Á
leið okkar gegnum bæinn sjáum
við hús Bjarna riddara Sivertsen
við Vesturgötu 6, og við hliðina
stendur nýstofnað sjóminjasafn
bæjarins. Sögulega séö er hús
Bjarna riddara, — sem nú hefur
verið endurreist i upprunalegri
mynd sinni, — einn merkasti
forngripur Hafnarfjárðar.
Skrúðgarður Hafnfirðinga,
Hellisgerði við Hellisgötu, er
einkar fagur og skemmtilega
skipulagður i dálitilli hraunkvos,
— og opinn sumarlangt. Þá er
lika tilvalið fyrir alla þá, sem leiö
eiga um þessar slóðir, að heim-
sækja Sædýrasafnið við Hval-
eyrarholt, og lita augum þann
skemmtilega visi , sem þar er
kominn að islenzkum dýragarði.
— 0 —
Við höfum nú lokið ökuferð okk-
ar gegnum Hafnarjarðarbæ og
komum á Keflavikurveginn i
lægðinni vestan við Hvaleyrar-
holt.
Brátt er álbræðslan i Straums-
vik á hægri hönd og virðast
byggingarnar næstum óendan-
lega langar. Hraunið meðfram
veginum nefnist Kapelluhraun og
dregur nafn af grjótrúst vinstra
megin vegar þar sem sagnir
herma, að verið hafi kapella i
kaþólskum sið.
Vatnsleysuvikin er fram undan,
og þar veljum við að beygja
Vatnsleysustrandarveg til hægri
og aka með botni vikurinnar.
Vatnsleysuströnd heitir öll
byggðin suðvestur frá Straums-
vik og Vogastapa. I þeirri sveit
var mikil útgerð stunduð fram á
okkar öld, og aðallega róið á átt-
æringum og teinæringum. Við
förum fram hjá bæjunum Stóru-
og Minni-Vatnsleysu og vegurinn ^
liggur yfir lága bungu, þar sem
byggðin blasir við meðfram sjón-
um. Austast er Kálfatjarnarhverf-
ið, sem dregur nafn af kirkju-
staðnum Kálfatjörn þá Asláks-
staðahverfi, en Brunnastaða-
hverfi vestast. Stakksfjörður,
breiður en stuttur, gengur inn'
vestan við Vatnsleysuströnd og
við austurhorn hans er fiskiþorpiö
Vogar.
Fyrir botni fjarðarins ris
Vogastapi 80 m. hár þverhniptur
hamraveggur. Löngum hefur þótt
reimt á Stapanum og virðast
draugarnir furðu lifseigir. A
Grimshóli, efstu hæð Stapans er
hringsjá og þaðan hið ágætasta
útsýni. Við komum aftur á Kefla-
vikurveginn við austurenda
Vogastapa.
Sunnan við Vogastapa eru
kauptúnin Innri- og Ytri-Njarðvik
og verða I raun ekki greind skil á
milli þeirra og Keflavikur. I
Njarðvikurhreppi er landshöfn og
mikil hafnarmannvirki svo og fé-
lagsheimilið Stapi.
Kef lavík
Keflavik hefur um langt skeið
verið verzlunarstaður. Um alda-
mótin 1800 var komin þar nokkur
bæjarþyrping og einni öld siðar
voru ibúar um 300 talsins. Aðal-
uppvöxtur staðarins hefur þó átt
sér stað siðasta aldarfjórðunginn
eftir að Keflavik hlaut kaupstaða-
réttindi árið 1949. Keflvikingar
byggja flestir afkomu sina á
sjávarútvegi, enda er i Keflavik
ein af mestu fiskveiðihöfnum
landsins. í Keflavik er boðið upp á
flestar tegundir nauðsynlegrar
þjónustu.
Norðan við byggðina i Keflavik
eru vegamót, þar sem Sand-
gerðisvegur liggur til vinstri, en
við veljum Garðskagaveginn
norður yfir Nesheiði. Norðan
heiðarinnar er byggðahverfið
Leira fyrrum verzlunarstaður og
útgerðarstöð. Þar eru golfvellir
Suðurnesjamanna með sjónum.
Svo er Garðurinn og kauptúnið
Garðar, ört vaxandi útgerðar-
stöð. Nokkru norðar er svo
kirkjustaðurinn og prestssetrið
Útskálar. Nú liggur hliðarvegur
til hægri að Garðskagavita og
þaðan er einstakt útsýni i góðu
veðri.
Byggðin meðfram vesturströnd
Garðskagans nefnist Miðnes, og
brátt sjáum við fornt höfuðból
Kirkjuból, sjávarmegin vegar.
Fram undan er nú Sandgerðis-
kauptún, mikil útgerðar- og fisk-
verkunarstöð, sem hefur farið ört
vaxandi síðustu áratugina, eins
og flest önnur útgerðarþorp á
Suðurnesjum.
Sunnan við kauptúnið verða
vegamót þar sem vegurinn til
Keflavikur þverbeygir austur
heiðina, en áður en við höldum þá
leiðina, skulum við bregða okkur
aðeins áfram um' Hvalnes-
byggðina. Hvalneskirkja er all-
merk kirkja, reist úr höggnum
steini árið 1887. Þar þjónaði
sálmaskáldið Hallgrimur Péturs-
son, áður en hann fluttist að Saur-
bæ á Hvalfjarðarströnd.
Við Stafnes nokkru sunnar er
viti, og þar var eitt sinn mikil ver-
stöð. Ströndin er þó hættuleg
skipum, og þar strandaði togar-
inn Jón forseti 1928 og fórust 15
manns af áhöfninni. Enn sunnar
er eyðibyggðin Básendar eða
Bátsendar, sem á einokunar-
timum var aðalverzlunarstaður
Suðurnesja, en tók af i ofsaroki og
sjávarflóði árið 1798. Braut þar
nær öll hús, en fólk siapp með
naumindum.
Við erum nú aftur kominn að
veginum til Keflavikur, sunnan
Sandgerðisbyggðar. Vegurinn
liggur austur yfir heiðina, og þar
uppi á vinstri hönd er radarstöð á
vegum NATO, en siðan ökum viö
inn i Keflavikurbæ til suðurs og
beygjum upp Flugvallarveg að
aðalhliði Keflavikurflugvallar.
Þar liggur Hafnavegur til vinstri
meðfram suðurjaðri flugvallar-
svæðisins. A vinstri hönd eru
Stapafell og Þórðarfell, við
komum niður að botninum á
Ósarvogi, og sunnan hans er
fiskiþorpið Hafnir. Aður var
Hafnir.
Útsýn frá Stefánshöfða
viö Kleifarvatn.
Njarðvikurhöfn er fremst á myndinni og yfir hana sést Keflavlk og þá Bergið og enn fjær má greina Leiru
og Garð.
mikið útræði frá Höfnum, og voru
þarþá stórbýli eins og Kirkjuvog-
ur, Kotvogur og Kalmanstjörn. I
Kirkjuvogi er kirkja.
Frá Höfnum liggur vegurinn
suður með ströndinni fram hjá
bæjunum Merkinesi, Junkara-
gerði og Kalmanstjörn, sem allir
voru áður kunnir útgeröarstaðir.
Uppblásturinn er ógnvekjandi á
þessum slóðum, en þó hefur það
aðeins færzt i betra horf undan-
farna tvo áratugi siðan landið var
friðað. Nokkru siðar gengur
Hafnabergið, þverhnípt, en ekki
ýkja hátt i sjó. Þar er mikið um
fugl og varp á vorin. Sunnan við
Hafnaberg er Stóra-Sandvík, sið-
an Stampahraun og þá Reykja-
nes, suðvesturtá Reykjanes-
skagans.
Reykjanessvæðið er gróður-
laust, og mjög eldbrunnið og
sundurskorið af gjám. Eldfjöll
eru þar mörg en öll fremur lág,
helztu hraundyngjurnar eru
Skálafell og Háleyjarbúnga, og
svo gigaraðirnar Stampar og
Eldvörp. Valahnúkur heitir mó-
bergsfjall út við sjó, og þar var
byggður fyrsti viti landsins 1878.
Nokkrum árum seinna gerði
mikla jarðskjálfta, komu þá
nokkrar- sprungur skammt frá
vitanum og var hann þá i öryggis-
skyni fluttur á Bæjarfell, þar sem
hann stendur nú.
A Reykjanestánni er mikið
hverasvæði, leir- og vatnshverir.
Stærsti leirhverinn heitir Gunna
og segir þjóðsagan, aö þar hafi
afturgöngunni Gunnu verið komið
fyrir kattarnef. A Reykjanesi hef-
ur undanfariö verið unniö að til-
raunaborunum til undirbúnings
sjóefnavinnslu.
Frá Reykjanesvita höldum við
til Grindavlkur og eru gróður-
snauð hraun, Eldvarparhraun, aö
mestu rikjandi á þeirri leið.
Strandlengjan hér hefur löngum
verið illræmd vegna skipsstranda
enda stundum nefnd skipakirkju-
garðurinn.
Fátt er til frásagnar af leið
þessari og brátt rennum við inn i
Grindavikurkaupstað.
Grindavik
I Grindavik eru mikil hafnar-
mannvirki. Þar hafa verið unnar
geysilegar hafnarbætur, sérstak-
lega undanfarin tvö ár, og er nú
svo komið, að Grindavikurhöfn er
sú bezta á Suðurnesjum, þótt inn-
sigling sé allerfið um mjótt sund.
Hjá Grindavik er viti þar er
kirkja og prestssetur, unglinga-
skóli og nýtt og glæsilegt félags-
heimili Festi.
Frá Grindavik höldum við til
austurs og er þá Þórkötlustaða-
hverfi sjávarmegin og austur af
Strandakirkja I Selvogi.
Garðurinn. Garðskagaviti lengst
þvi breið vik, Hraunsvik. Fyrir
botni hennar er Festarfjall, forn
eldfjallarúst sem dregur nafn af
ljósum grágrýtisgangi, Festi, er
gengur upp gegnum fjallið.
Vegurinn liggur að baki fjallsins
og er þá bærinn Isólfsskáli á
hægri hönd, en fram undan sést
ögmundarhraun, sem taliö er
hafa runnið 1340 og er yngsta
hraunið á Reykjanesskaga.
Vegurinn liggur austur um
hrauniö og yfir Latsháls, en til
norðurs sér i Núpshliðarháls og
Sveifluháls. Viö suðurenda
Sveifluháls er stakt fell, Bæjar-
fell, og sunnan undir þvi rústir
hins forna höfuðbóls Krisuvikur.
í Krisuvik var um aldir heil
kirkjusókn og þar var stórbýli
með mörgurn hjáleigum. Nú eru
allar komnar i eyði enda orðið
fyrir miklum áföllum af völdum
eldgosa. Kirkjan, sem reist var
1857, stendur þar þó enn, endur-
byggð og vigð að nýju árið 1964,
og er nú i umsjá Þjóðminjavarð-
ar.
Jarðhitasvæði er mikið i Krisu-
vik, og þar hefur verið boraö eftir
gufu með virkjun fyrir augum.
Fjöldi vatns- og leirhvera er viðs-
vegar um landareignina og um
skeið var þar brennisteinsnám til
útflutnings. í sumum hvera-
svæðunum eru mjög fjöl-
breytilegir og sérkennilegir litir.
Jörðin er i eigu Hafnarfjaröar-
til vinstri.
bæjar, sem rekur þar unglinga-
skóla á sumrin, og einnig er þar
allmikil gróðurhúsarækt.
Norður af Kleifarvatni er
þröngur, gróðurlítill dalur, sem
vegurinn fylgir dálitinn spöl til
austurs. Siðan sveigir vegurinn til
vinstri upp brekkurnar og norður
i Vatnsskarð, þar sem mikið og
fallegt útsýni opnast okkur.
Hraunið hefst svo strax við
brekkuræturnar, og liggur vegur-
inn mestmegnis um hraunlendi,
þar til hann mætir Keflavikur-
vegi.
—0O0—
Siöari kosturinn var sá að halda
áfram til austurs, sunnan fjalla
og það skulum við gera. Fyrst ök-
um við um graslendi, en sunnan
undir Geitahlið taka hraunin við
og á hægri hönd sjáum við form-
fagran gig, Eldborg, sem nú er
friðlýsi.. Auðvelt er að ganga upp
á giginn, og gönguferöin fyllilega
þess virði. Fram undan er sam-
felld hraunbreiöa, runnin úr
Brennisteinsf jöllum, fjalls-
hryggnum á vinstri hönd.
Nokkru austar er Hliðarvatn á
hægri hönd. Það er ágætis veiði-
vatn og milli þess og sjávar er
mjór grandi, rofinn af stuttum
ósi. Austan við ósinn er bærinn
Vogsósar, sem fyrrum var
prestssetur. Vogsósar eru
Frh. á bls. 39
Gamall brunnur I Selvogi.
Reykjanesviti.