Tíminn - 23.10.1977, Blaðsíða 14

14
tebiíii.
Sunnudagur 23. október 1977
RANDÝR NOTUÐ GEGN MEINDÝRUM:
Litið inn i Borgarhúsgögn — það borgar sig!
Borgarhúsgögn heilsa
vetri með
húsgagnasýningu
í dag
kl. 2 til 6 e.h.
Ránmaur á agúrkublaði. Blaöæöin er mælikvaröi á hversu litiö
þetta nytjadýr er.
Nýjar
aðferðir
minnka
þörf á
meindýraeitrun
matjurta
— Herferö rándýra á mein-
dýrum ernæstum ókeypis. Rán-
dýriö vinnur kauplaust dag og
nótt. Svo mælir garöyrkjumaö-
ur i Lier i Noregi i norska dag-
blaöinu Nationen. 1 mörg dr hef-
ur hann veriö aö streöa meö liö-
unartæki og eiturefni i gróöur-
húsinu. En nú hefur hann tekiö
til þess ráös aö taka sjálf nátt-
úrulögmálin I sina þjónustu:
rándýr gegn plöntuætum.
1 tómata- og agúrkurækt er æ
meir fariö aö fara i liffræöilegar
herferöir gegn meindýrum, er
her ja á þessar plöntur. Þetta er
einnig fariö aö nota i annarri
gróöurhúsarækt en i minna
mæli.
Einnig er fariö aö nota þetta i
annars konar ræktun eins og t.d.
i blómarækt, og veriö er aö
rannsaka hvort náttúrulögmál-
in megi nota gegn blaölúsinni.
Arangurinnaf þessu starfiverö-
ursá aö grænmeti veröur siöur
eiturUöaö. Agúrkur og tómatar
verða ekki úöaöir i framtiöinni.
Neytendur þurfa þvi ekki aö
hræöast aö eiturefni finnist I
þessu grænmeti, og þaö ermikil
breyting frá þvi sem áöur var.
Þaö er nýjung fyrir garö-
yrkjumann aö stýra samspili
nytjadýra t og meindýra. Þvi
þurftiaö gera miklar rannsókn-
ir á þessu sviöi áöur en vist-
fræðileg þekking var tekin i
þeirra þjónustu. Unniö hefur
veriö aö þessum rannsóknum
slöastliöin sjö ár og hefur þaö
gengiö svo vel, aö þegar er fariö
aö nota líffræðilegar aöferöir i
herferöinni gegn meindýrum.
Leiöandi starf i þessum rann-
sóknum hefur veriö unnið I
Gróörarstöö norska rfkisins I
Asi. Garöyrkjubændur I nær-
liggjandi sveitum háfa gefiö aö-
stoð viö þetta starf og þá aðal-
lega til aö staöfesta rannsókn-
irnar I reynd.
Christian Stenseth, sem hefur
yfirumsjóii meö rannsóknunum
I Gróörarstööinni I Asi, segir i
viötali aö þaö sé margt sem
mæli meö þessari llffræöilegu
herferö. Þessi aöferð er ódýrari,
árangursrlk og auöveld I meö-
förum. Auk þessa tekur hún eit-
urúöun fram, þar sem sá sem
þessa aöferö notar á ekki viö
heilsufræöileg vandamál aö
striöa I ræktuninni sem óneitan-
lega fylgir efnafræöilegri eitur-
úöun, segir hann.
Björn Grillemstad, garö-
yrkjubóndi I Svelvik, er einn af
þeim sem er ánægöur meö þess-
ar nýju aöferöir. — Viö fengum
aldrei neinn áþreifanlegan
árangur af þeim úöunaraöferö-
Christian Stenseth og garðyrkjumaöurinn Björn Grillstad eru báöir sammála um að ránmaurinn geri
krótón-plöntunum mjög gott.
gróðurhúsin, eru ránmaur sem
heitir Phytoseiulus persimilis
og snikjukónguló sem nefnist
Encarsia formosa á latínu.
Ekkert þessara dýra fyrir-
finnst I okkar dýrarlki. Rán-
maurinn lifir eingöngu á spuna-
maurnum og snlkjukóngulóin
lifir aöeins á gróöurhúsablaö-
lúsinni.
Ránmaurinn kemur frá Suö-
ur-Amerlku og var uppgötvaöur
af þýzkum rannsóknarmanni,
sem fékk senda til sín bæöi rán-
maura og spunamaura. í rann-
sóknarstofunni kom ránmaur-
inn öllum spunamaurunum fyr-
ir kattarnef, og þar meö var þaö
staöfest, aö ránmaurinn ræöst á
spunamaur á öllum þroskastig-
um. Ef nóg er um næringu
handa ránmaurnum drepur
hann einnig sér til „skemmtun-
ar”. Hann timgast einnig
helmingi hraöar en spunamaur-
inn.
Hvað sníkjukóngulóna varö-
ar þá leggur hún egg sln I lirfu
blaölúsarinnar á vissu þroska-
stigi. Þróunin frá eggi til full-
vaxinnar snlkjukóngulóar á sér
um, sem svo mikiö eru notaöar.
Stundum þurftum viö aö Uöa
þrisvar i viku. En þaö dugöi
skammt. Eftir 3-4 daga var allt
fariö I sama horf aftur. Sjálfum
fannst mér það niöurdrepandi
starfi aö úöa öllu þessu eitri á
plönturnar.
Einhliða úðun óholl
— Er þaö eingöngu sakir
óhollustu eiturúöunar sem fariö
var út í aö láta náttúruleg lög-
mál vinna að útrýmingu mein-
dýra f gróðurhúsum.
Þessu svarar Christian Sten-
seth neitandi.
— Viö erum bara orönir sann-
færöir um aö einhliöa notkun á
efnafræöilegum eyöingaréfnum
er ekki rétta leiöin. Þegar lif-
ræn efnasambönd voru komin á
markaöinn eftir seinna strlöiö,
var þaö stórt skref I baráttunni
gegn meindýrum. En eftir
nokkurra ára notkun kom I ljós,
að ein tegund spunamaura sem
lifa á gróðurhúsaplöntum var
orðin ónæm gegn fœfórefna-
samböndum. Sföan uppgötvaö-
ist önnur tegund, sem var ónæm
gegn enn öðrum mótefnum.
Garörykjumenn tóku þá til viö
aö úöa oftar og skammtamir
voru stærri. En þá kom upp nýtt
vandamál, agúrkuuppskeran
varö stórum rýrari.
Innflutt meindýr
Þaö eru aöallega spunamaur
og blaölús, sem garöyrkjubænd-
ur eiga í höggi viö. Þessi mein-
dýr lifa á allflestum gróöur-
húsaplöntum. Andstæöingar
þeirra, sem settir eru inn I