Fréttablaðið - 04.10.2006, Síða 16

4. október 2006 MIÐVIKUDAGUR16
fréttir og fróðleikur
Bandaríkjamenn eru sem
í losti eftir röð skotárása í
grunnskólum landsins síð-
ustu daga. Í gær dóu úr sár-
um sínum á sjúkrahúsi tvær
stúlkur til viðbótar þeim
þremur sem dóu samstund-
is er 32 ára gamall karl-
maður úr nágrenninu skaut
á alls ellefu skólastúlkur
í litlum skóla Amish-fólks
í friðsælli sveit um 80 km
vestur af Fíladelfíu í Penn-
sylvaníuríki í fyrradag.
Hinar stúlkurnar sex eru enn á
sjúkrahúsi með misalvarleg skot-
sár. Ódæðismaðurinn svipti sig lífi
er lögregla réðst til inngöngu í skól-
ann.
Þetta var fjórða og alvarlegasta
skotárásin í bandarískum skólum á
nokkrum dögum. George W. Bush
Bandaríkjaforseti brást við þessum
hörmungarfréttum í gær með því
að gefa dómsmálaráðherranum
Alberto Gonzalo og menntamála-
ráðherranum Margaret Spelling
fyrirmæli um að fá fulltrúa lög-
gæslu- og menntamálayfirvalda til
viðræðna um aðgerðir til að hindra
að slíkt endurtæki sig. Dana Perino,
talsmaður forsetans, greindi frá
þessu í gær. Hún sagði að í viðræð-
unum ætti að ræða hvernig alríkis-
stjórnin gæti beitt sér til að bæta
öryggi í skólum landsins og til að
hjálpa þeim samfélögum sem orðið
hafa fyrir ofbeldisglæpum af þessu
tagi. Í næstu viku væri áformað að
halda ráðstefnu með fulltrúum
alríkislögreglunnar FBI og samtaka
kennara og foreldra. „Það fyllir
bandarísku þjóðina óstjórnlegum
harmi þegar saklaus skólabörn eru
tekin í gíslingu og þau skotin niður,“
sagði Perino.
Vildi drepa stúlkur
Harmleikurinn í fyrradag hófst
með því að mjólkurbílstjórinn
Charles C. Roberts ók á pallbíl
sínum að litla barnaskólanum í
Amish-sveitaþorpinu Nickel Mines
um kl. hálfellefu að morgni, óð þar
inn vopnaður skammbyssu og
haglabyssu, auk skot- og verkfæra.
Þá voru um 30 manns staddir í einu
skólastofu hússins og maðurinn
byrjaði á því að senda alla drengi
út. Ófrískri kennslukonunni tókst
líka að komast undan. Eftir urðu
fimmtán ára aðstoðarstúlka kenn-
arans og tíu stúlkur á aldrinum sex
til þrettán ára. Hann lét þær raða
sér upp við töfluna við enda stof-
unnar og batt þær á höndum og
fótum með vír og límbandi. Þá
negldi hann fyrir dyrnar með viðar-
plönkum sem hann hafði meðferð-
is.
Kennslukonan sem komst undan
gat gert lögreglu viðvart frá nálæg-
um sveitabæ. Enginn sími var í
skólanum, þar sem Amish-fólk
reynir að lifa án allra nútíma tæknit-
óla. Og glæpir eru nánast óþekktir í
sveitasamfélagi hins hlédræga og
friðelskandi sértrúarsöfnuðar.
Er lögreglan kom á vettvang gat
hún lítið gert. „Hann raðaði þeim
upp greinilega eins og við aftöku og
skaut þær í höfuðið,“ sagði talsmað-
ur lögreglunnar. Þegar lögreglu-
mennirnir höfðu brotið sér leið inn í
skólastofuna blasti við hryllileg
sjón. Tvær stúlkur voru látnar, auk
ódæðismannsins sem hafði skotið
sjálfan sig í höfuðið. Ein stúlkan dó
í örmum lögreglumanns er hann
var að bera hana út til að hún kæm-
ist undir læknishendur.
„Hann vildi finna kvenkyns fórn-
arlömb,“ sagði Jeffrey B. Miller hjá
ríkislögreglu Pennsylvaníu. Roberts
var sjálfur ekki meðlimur Amish-
trúfélagsins þótt hann byggi í
nágrenninu. „Hann var reiður út í
eigið líf, út í Guð,“ sagði Miller.
„Það lítur út fyrir að hann hafi valið
þennan skóla vegna þess að hann
var í nágrenni við heimili hans,
vegna þess að þar voru kvenkyns
fórnarlömb sem hann leitaði að, og
sennilega vegna þess að það var
auðveldara að vaða þar inn en í
stærri skóla.“
Sagður ástríkur fjölskyldufaðir
Roberts var þriggja barna fjöl-
skyldufaðir og hvorki á sakaskrá né
var vitað til að hann hefði átt við
geðræn vandamál að stríða. Hann
kvað hafa talað við eiginkonu sína í
síma úr skólastofunni, rétt áður en
hann hóf skothríðina. Hann á að
hafa sagt við hana: „Löggan er
komin. Ég kem ekki heim.“ Að sögn
lögreglu sagði hann eiginkonunni
að hann væri að hefna fyrir eitt-
hvað sem var gert á hans hlut fyrir
tuttugu árum. Miller vildi ekki
greina nánar frá því hvað það hefði
verið.
Miller tjáði NBC-sjónvarpsstöð-
inni að Roberts-hjónin hefðu misst
dóttur „um það bil fyrir þremur
árum“ og það kynni að hafa átt þátt
í því sem rak Roberts til að fremja
ódæðið.
Roberts skildi eftir kveðjubréf
heima hjá sér, eftir að hann skilaði
börnum sínum í skólabílinn. Að
sögn Millers höfðu samstarfsmenn
Roberts upplýst að hann hefði verið
þunglyndur síðustu mánuði, en
hefði síðan mætt til vinnu óvenju
kátur í lok síðustu viku. Telur lög-
reglan það vísbendingu um að hann
hafi þá verið búinn að ákveða innra
með sér að kveðja þennan heim með
þeim skelfilega hætti sem raunin
varð.
Í skriflegri yfirlýsingu frá eigin-
konu Roberts, Marie, segir hún eig-
inmann sinn hafa verið „ástríkan og
umhyggjusaman föður“ sem hefði
„aldrei vikið sér undan því að hjálpa
til við að skipta um bleyju“.
Hliðstæð árás í Colorado
Árás Roberts átti sér nokkra hlið-
stæðu við árás sem heimilislaus
maður gerði í skóla í Bailey í Color-
ado í síðustu viku, en að sögn Mill-
ers er talið ólíklegt að um hermig-
læp sé að ræða. Í árásinni í Bailey
tók árásarmaðurinn sex stúlkur í
gíslingu. Hann skaut eina þeirra til
bana og síðan sjálfan sig. Sá kvað
hafa verið kynferðisafbrotamaður.
Síðastliðinn föstudag skaut
fimmtán ára piltur skólastjórann í
gamla skólanum sínum til bana í
Cazenovia í Wisconsin. Fyrir tveim-
ur vikum gekk vopnaður maður
berserksgang í skóla í Montreal í
Kanada og drap eina konu og særði
nítján manns, marga alvarlega. Á
mánudag var vopnaðs nemanda í
skóla í Las Vegas í Nevada leitað af
lögreglu.
Svona erum við
> Fjöldi gjaldþrota félaga á Íslandi
Fækkar ekki
endilega
Nýlega voru sett
lög um erlenda
starfsmenn, sem
kveða á um að
starfsfólki frá
löndum innan
EES-svæðisins er
veittur forgangur
að íslenskum
vinnumark-
aði, fram yfir
umsækjendur
frá öðrum löndum. Hildur Dungal
er forstjóri Útlendingastofnunar og
varð fyrir svörum um áhrif hinna
nýju laga.
Getur fólk utan EES sótt vinnu
hingað?
Beint aðgengi að íslenskum vinnu-
markaði er takmarkaðra, fyrst og
fremst vegna þess að við getum
mjög auðveldlega fengið hingað
fólk í vinnu af EES-vinnusvæðinu,
sem við erum hluti af. Auðvitað
getur alltaf verið eitthvað sem ekki
er hægt að manna á EES-svæðinu.
Það eru þá frekar sérfræðistörf,
þegar þarf einhvern ákveðinn aðila
með ákveðna menntun. Það er
eitthvað sem er horft í við veitingu
leyfa.
Hefur útlendingum, öðrum en
evrópskum, fækkað eftir að nýju
lögunum var hrint í framkvæmd?
Það hefur ekki orðið svo mikil
breyting. Við erum að sjá aukningu
í öðrum tegundum af leyfum. Til
dæmis er þónokkur aukning í veit-
ingu makaleyfa, þar sem fólk getur
komið hingað á grundvelli hjúskap-
ar. Þannig að það hefur ekki orðið
umtalsverð fækkun á útgefnun
leyfum fyrir fólk utan EES.
SPURT & SVARAÐ
NÝ LÖG UM ÚTLENDINGA
HILDUR DUNGAL
FORSTJÓRI ÚTLEND-
INGASTOFNUNAR
23
3
52
8
37
2
1998
1990
2005
Heimild: Hagstofa Íslands
verð kr. 39.990
Flug, gisting, skattar og íslensk fararstjórn.
M.v. tvíbýli á Mercure Duna *** í 4 nætur með
morgunmat 6. eða 13. október. Netverð á mann.
Flug og gisting - örfá sæti laus!
Heimsferðir bjóða glæsilega fjögurra
nátta helgarferð til þessarar stórkostlegu
borgar í hjarta Evrópu. Búdapest býður
einstakt mannlíf, menningu og skemmtun
að ógleymdri getrisni Ungverja. Bjóðum
“stökktu tilboð” á frábæru verði 6.
október - þú bókar fl ugsæti og 2 dögum
fyrir brottför færðu að vita hvar þú gistir.
verð kr. 29.990
Flug, gisting, skattar og íslensk fararstjórn.
M.v. “stökktu tilboð” í 4 nætur með morgunmat
6. október. Netverð á mann.
Fólk úr trúarhópnum Amish komst í fréttir í
fyrradag, eftir að fullorðinn byssumaður réðst
inn í barnaskóla í Pennsylvaníu í Bandaríkjun-
um og myrti fimm telpur áður en hann tók sitt
eigið líf. Byssumaðurinn var ekki af Amish-
fólki og virðist ekki hafa haft neitt á móti
trú þeirra eða lifnaðarháttum, þrátt fyrir
voðaverkið. Lítlum fregnum fer hins
vegar yfirleitt af Amish-fólkinu, sem
lifir oftast nær afar kyrrlátu lífi og
hefur lítið með umheiminn að
gera.
Hvert er Amish-fólkið?
Amish eru kristnir bókstafstrú-
armenn sem settust fyrst að
í Pennsylvaníu á þriðja áratug
átjándu aldar og voru margir
hverjir á flótta undan ofsókn-
um fyrrum landa sinna í Evrópu. Nú búa um
200.000 Amish menn í yfir 20 ríkjum Banda-
ríkjanna, sem og í Ontaríó-fylki í Kanada.
Hvernig lifir Amish-
fólk?
Við fyrstu sýn er engu
líkara en að Amish-
fólkið hafi einfaldlega
stigið út úr sveitaþorpi
19. aldar. Það notast ekki
við nútímaþægindi sem
þykja sjálfsögð á flestum
vestrænum heimilum,
og hafa margir til dæmis
hvorki rafmagn né síma
á heimilum sínum. Eins
notast flestir frekar við
hestvagna, frekar en bíla.
Fólkið rekur sína eigin barnaskóla og sinnir
hvorki herþjónustu né þiggur félagslega þjón-
ustu frá ríkisstjórninni.
Áhrif nútímans?
Þó lifa ekki allir eftir jafn ströngum reglum,
símar finnast á sumum búgörðum og þorps-
ráðin geta leyft að rafmagn sé notað undir
ákveðnum kringumstæðum.
Að sjálfsögðu koma upp vandamál meðal
Amish-manna líkt og annars staðar, en þeir
halda þeim oftast fyrir sig. En þó að byssur séu
tiltölulega algengar á Amish-heimilum, því þær
eru notaðar við veiðar á villtum dýrum, hefur
lítið farið fyrir byssuglæpum í samfélögum
þeirra hingað til.
Þó fer Amish-fólkið ekki varhluta af þrýst-
ingi frá umheiminum. Til dæmis segja frétta-
skýrendur að lög um barnaþrælkun ógni nú
hefðbundnu lífi þess.
FBL-GREINING: AMISH SÉRTRÚARSÖFNUÐURINN
Markviss einangrun frá umheiminum
Harmur eftir blóðbað í skólum
FRÉTTASKÝRING
AUÐUNN ARNÓRSSON
audunn@frettabladid.is
GÁTLISTI GLÆPS Jeffrey B. Miller, talsmaður lögreglunnar í Pennsylvaníu, sýnir á
blaðamannafundi minnisbók ódæðismannsins með lista yfir það sem hann hafði
með sér í árásinni. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
CHARLES C. ROBERTS Ódæðismaðurinn.
AMISH-BÖRN Í NICKEL MINES Amish-börn og eldri kona sjást hér í hestvagni í þorp-
inu Nickel Mines í gær, nálægt skólanum sem ódæðið var framið í. FRÉTTABLAÐIÐ/AP