Fréttablaðið - 05.10.2006, Qupperneq 30

5. október 2006 FIMMTUDAGUR30
Umræðan
Þriðja grein af fjórum eftir Jó-
hann Óla Guðmundsson um
heilbrigðis- og öldrunarmál.
Í vetur, á kosningavetri, verður að mínum dómi háð hörð barátta
milli þjóðarinnar og stjórnmálanna
um heilbrigðismál jafnt ungra sem
aldraðra, með það markmið eitt að
fá stjórnmálamenn til þess að skilja
að þeir eru hluti þjóðarinnar og
kunna sjálfir, eins og nýleg dæmi
sýna, að vera háðir skjótri meðferð
án biðlista. Í þeim árangri einum
ætti sjálfkrafa að felast önnur nauð-
synleg umbylting á núverandi stöðu
mála í heilbrigðiskerfinu. Málið
snýst um meðvitund en ekki pen-
ingavöntun.
Það að nýr spítali er væntanleg-
ur leysir ekki bráðaþörf þeirra sem
nú látast af biðlistum hjúkrunar-
heimila og sjúkrahúsa, og munu
halda áfram að deyja af biðlistum
næstu árin. Bráðra aðgerða er þörf
og afstaða einstakra stjórmála-
manna getur ekki samtímis verið
bæði með og á móti heildstæðum
umbótum. Það er ekki lengur hægt
að staga í þau göt sem eru á núver-
andi kerfi, það verður meira að
koma til. Hér þarf raunverulega
hugarfarsbyltingu svo gagn sé af.
Fjölmargir muna og aðrir geta
kynnt sér kostulegt verklag við
ákvarðanatökur þingmanna um
framfarir í heilbrigðisþjónustu
Íslendinga á síðari tímum.
1. Grensásdeild Borgarspítalans,
eins og staðurinn er gjarnan kallað-
ur, hafði verið án sundlaugar til
endurhæfingar um nokkurt skeið.
Þingheimi þótti slík sundlaugar-
bygging alveg ónauðsynleg fram-
kvæmd og kostnaður ekki verjandi,
sama hverju almenningur og sér-
fræðingar héldu fram. Svo illa vildi
til að þrír þingmenn urðu fyrir
heilsubresti þar sem endurhæfing-
ar var þörf. Stuttu síðar var komin
sundlaug við Grensás-
deildina. Gott mál en
afleitt verklag.
2. Lengi hafði staðið
yfir umræða um að setja
á laggirnar hjartadeild á
Íslandi í stað þess að
senda fárveika hjarta-
sjúklinga erlendis til
meðferðar á kostnað rík-
isins. En þjóðin lét sig nú
samt hafa það þó mörg-
um landanum hafi verið
fórnað í svona undarlegu kerfi. En
ber þetta viðhorf ekki í sér svipaða
afstöðu kerfisins til heilsu og vel-
ferðar fólksins í landinu og biðlistar
nútímans gera.
Stjórnmálamenn töluðu árum
saman gegn því framfaraskrefi að
flytja hjartaaðgerðir inn í landið og
báru fyrir sig kostnaði. Í kjölfar
hjartaáfalls heilbrigisráðherra þess
tíma kom svo allt í einu hjartadeild
að gjöf frá honum í einlægri gleði
hans yfir því að halda lífi. Maka-
lausar forsendur, góð ákvörðun og
löngu tímabær niðurstaða fyrir
þjóðina.
3. Ekki voru allir ráðherrar og
þingmenn á því að þjóðin þarfnaðist
nýs sjúkrahúss hér fyrir örfáum
misserum, þó þau sem uppi standa
séu af ýmsum ástæðum og lang-
tímum saman með lokaðar deildir
eða með svo langa biðlista að varla
tekur því fyrir marga að leggja á
sig biðina sem oft er fyrirfram
töpuð. Svo bar við að sitjandi ráð-
herrar urðu fyrir alvarlegum
heilsubresti, sem að sjálf-
sögðu er engum fagnað-
arefni. Þeir voru svo
heppnir, að því er virðist,
að biðlistinn var óvenju
stuttur þessa stundina og
aðgerðir tókust fljótt og
vel, sem er fagnaðarefni.
Það er alltaf gott þegar
þannig verkast enda voru
þeir svo himinlifandi með
þjónustuna á þessu spít-
alahrói, sem vonlegt er,
og það að fá að halda lífi yfir höfuð,
að annar þeirra sem er hvatvísari
en hinn, tók sér fyrir hendur í gleði-
kastinu að gefa þjóðinni ekkert
minna en heilt „hátæknisjúkrahús“
af nýjustu og bestu gerð, og lýsa
þannig ánægju sinni með að vera
áfram meðal okkar hinna.
Umdeild gjöf og líklega verður
hún til góðs fyrir þjóðina, þó ég vari
eindregið við því að nýr spítali leysi
einn og sér kerfislæg rekstarvanda-
mál. Það veiðist ekkert betur þó
lúkarinn sé nýmálaður, en það er
svo sem ekkert verra að hafa hann
nýmálaðan heldur.
Ég skil að sjálfsögðu gleði þess-
ara ágætu manna yfir því að komast
til heilsu og geta lifað góðu lífi leng-
ur en annars. En einmitt um það
snýst biðlistavandamálið. Þar situr
fólk fast. Það eru ekki allir svo lán-
samir að komast strax í aðgerðir og
fá meina sinna bót, því miður.
Þannig hefur farið fyrir allt of
mörgum sem voru svo óheppnir að
deyja á biðlistunum löngu. Verklag
í nútíma heilbrigðisþjónustu á ekki
að lúta geðþóttaákvörðunum, sama
hvort þær eru góðar eða slæmar.
Hér er um að ræða starfsemi sem
hægt er að fjalla um og meta þjón-
ustuþörfina á hverjum tíma með
faglegri hætti en svo. Sama gildir
um vistun aldraðra. Við getum og
eigum að gera mun betur.
Höfundur er stjórnarformaður
Öldungs hf. sem rekur hjúkrunar-
heimilið Sóltún.
Heilbrigðismál
og heilsufar þingmanna
JÓHANN ÓLI
GUÐMUNDSSON
Ný framtíðarskipan lífeyrismála
UMRÆÐAN
Bætt kjör lífeyrisþega
Eitt af forgangsverkefnum í þjóðfélag-inu er að bæta kjör lífeyrisþega.
Stjórnarandstaðan hefur á Alþingi samein-
ast um tillögu til þingsályktunar um nýja
framtíðarskipan lífeyrismála. Hér er um
grundvallarbreytingar að ræða sem bæta
munu mjög hag lífeyrisþega.
Lykilatriði í þeirri tillögu er að taka á
upp afkomutryggingu sem byggir á skil-
greindum neysluútgjöldum lífeyrisþega
sem liggja eigi fyrir eigi síðar en 1. desember 2007.
Frá 1. janúar 2007 og þar til afkomutryggingu verð-
ur komið á verður lágmarkslífeyrir 133 þúsund á
mánuði og grunnlífeyrir og tekjutrygging 110 þús-
und, að viðbættum vísitölubreytingum. Þessar fjár-
hæðir munu svo hækka í samræmi við skilgreinda
framfærsluþörf lífeyrisþega þegar hún liggur
fyrir.
Tillögurnar fela í sér tafarlausar kjarabætur
þegar á þessu ári og því næsta. Koma þær til viðbót-
ar og ganga mun lengra en ríkisstjórnin hefur fall-
ist á og fram kemur í yfirlýsingu hennar og sam-
taka aldraðra frá því fyrr í sumar.
Tillögur um lífskjara- og afkomutryggingu aldraðra
og öryrkja
1. Ný tekjutrygging aldraðra verði 85 þús. kr. og
öryrkja 86 þús. kr. frá 1. janúar 2007 að viðbættum
vísitölubreytingum sem orðið hafa. Frá sama tíma
verði dregið úr skerðingaráhrifum tekna þannig að
í stað þess að skattskyldar tekjur yfir frítekjumarki
skerði tekjutryggingu um 45% þeirra tekna sem
umfram eru, verði hlutfallið 35%. Stjórnarflokk-
arnir vilja einungis lækka hlutfallið í 38.35% og það
ekki fyrr en 1. janúar 2008.
2. Frítekjur vegna atvinnutekna lífeyrisþega
verði 75 þús. kr. á mánuði 1. janúar 2007 sem skerði
ekki tekjutryggingu, sem við viljum einnig skoða að
nýta vegna tekna úr lífeyrissjóði. Það er þrefalt
hærra frítekjumark en ríkisstjórn leggur til, sem er
einungis 25 þúsund á mánuði og það ekki fyrr en
árið 2010, en um 17 þúsund kr. á mánuði árið 2009.
Öryrkjar hafi val í okkar tillögum um þetta nýja frí-
tekjumark eða eldri reglu eftir því hvort er þeim
hagstæðara, en þetta nýja frítekjumark er mun
hagstæðara en gildandi regla fyrir öryrkja sem eru
með tekjur yfir 1,5 milljónum á ári.
3. Ráðstöfunarfé (vasapeningar) við
dvöl á stofnun hækki um 50% frá 1. júlí
2006. Þannig munu þeir fá greitt tæplega
70 þúsund krónur afturvirkt í 6 mánuði um
næstu áramót ef tillögur okkar ná fram að
ganga. Sömuleiðis mun frítekjumark gagn-
vart tekjum þeirra sem dvelja á stofnun-
um verði hækkað úr 50 þús. kr. í 75 þús. kr.
Frá 1. janúar 2008 verði stefnt að því að
breyta greiðslufyrirkomulaginu í svipaða
veru og gildir fyrir fatlaða á sambýlum.
Með því halda aldraðir sem dvelja á stofn-
unum eftir stærri hluta lífeyristekna sinna,
sem tryggir betur reisn og fjárhagslegt sjálfstæði
þeirra. Ríkisstjórnarflokkarnir vilja einungis
hækka ráðstöfunarféð um 25% og það ekki fyrr en
1. janúar n.k.
4. Skilgreind verði neysluútgjöld lífeyrisþega
sem myndi viðmiðun fyrir grunnlífeyri og tekju-
tryggingu og afkomutryggingu fyrir þá sem litlar
eða engar greiðslur fá úr lífeyrissjóði.
5. Afnumin verði að fullu tengsl lífeyrisgreiðslna
við atvinnu- og lífeyristekjur maka.
6. Öryrkjar haldi aldurstengdri örorkuuppbót
þegar farið er á ellilífeyri.
Baráttumál lífeyrisþega
Hér er lagður grunnur að breyttri framtíðarskipan
lífeyrismála, en áætla má að heildarkostnaður við
þessar breytingar sé um 6,5 milljarðar króna.
Stærsti útgjaldaliðurinn er hækkun nýrrar tekju-
tryggingar umfram það sem ríkisstjórnarflokkarn-
ir leggja til sem kostar um 3 milljarða króna. Í þess-
ari nýju framtíðarskipan lífeyrismála er að finna
margvísleg baráttumál aldraðra og öryrkja gegnum
árin, en markmiðið er að lífeyrisþegar hafi viðun-
andi lífeyrisgreiðslur sem verði ekki undir skil-
greindum framfærslukostnaði.
Auk þess er brýnt að draga úr þeirri þungu
skattbyrði sem lífeyrisþegar hafa mátt sæta í tíð
þessarar ríkisstjórnar og að lífeyrisgreiðslur úr líf-
eyrissjóðum beri sama skatthlutfall og fjár-
magnstekjuskattur, sem bæta mun verulega stöðu
allra lífeyrisþega. Það er verkefni nýrrar ríkis-
stjórnar á vori komandi. Fyrst þarf þó að koma
þessari ríkisstjórn frá völdum, sem hefur lagt
aukna skattbyrði á lífeyrisþega og séð til þess að
kjör þeirra hafa dregist verulega aftur úr öðrum
þjóðfélagshópum.
Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar.
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
Það að nýr spítali er væntan-
legur leysir ekki bráðaþörf
þeirra sem nú látast af bið-
listum hjúkrunarheimila og
sjúkrahúsa, og munu halda
áfram að deyja af biðlistum
næstu árin.
Höfuðborg Slóveníu
LJUBLJANA
Verð frá
59.740
á mann í tvíbýli í 3 nætur
Gullfalleg, vinaleg og hlý!
Ljubljana sameinar töfra
liðinna alda og nútímann.
Í Ljubljana fáum við á
tilfinninguna að við séum
í litlu fjallaþorpi og samt erum
við í kraftmikilli menningarborg
þar sem bíður okkar fjöldi
kaffihúsa, veitingastaðir,
verslanir, leikhús og óperuhús.
Úrvals gisting
Frábærar skoðunarferðir
– Gönguferð um gamla bæinn
– Náttúruperlan Bled-dalur
– Dropasteinshellarnir og
Predjama-kastalinnÍSLE
N
SK
A
A
U
G
L†
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
E
H
F.
/S
IA
.I
S
U
RV
3
43
00

09
/2
00
6
Sími 585 4000
www.urvalutsyn.is
Helgarferðir til Ljubljana
12., 19. okt og 2. nóv.