Fréttablaðið - 02.02.2007, Síða 26

Fréttablaðið - 02.02.2007, Síða 26
greinar@frettabladid.is Íumræðum síðustu mánaða um öryggi Íslands í kalda stríðinu hefur allt verið rekið ofan í þá, sem deilt hafa á stefnu íslenskra stjórnvalda á þeirri tíð. Umræð- urnar hófust, þegar dr. Þór Whitehead prófessor sagði í tímaritinu Þjóðmálum frá öryggisdeild íslensku lögreglunn- ar, sem hafði gætur á ráðstjórnar- vinum. Þá kvaðst Guðni Th. Jóhannesson hafa heimildir fyrir því, að Ólafur Jóhannesson, sem lengi var formaður Framsóknar- flokksins og dómsmálaráðherra, hefði ekki vitað af þessari öryggisdeild. Þetta greip frétta- maður Stöðvar tvö á lofti og flutti frétt um „leyniþjónustu Sjálf- stæðisflokksins“. Andstæðingar Sjálfstæðisflokksins kættust mjög og skeyttu engu, að Guðni kvað nafngiftina ekki frá sér komna. Össur Skarphéðinsson spurði hér í blaðinu, hvort „leyniþjón- usta Sjálfstæðisflokksins“ bæri ábyrgð á eftirgrennslan, sem Þór sagði frá í ritgerð sinni, um hugsanleg tengsl Svavars Gestssonar við hina illræmdu leyniþjónustu Austur-Þýskalands, Stasi. Hún fór fram eftir hrun Berlínarmúrsins haustið 1989. Þór upplýsti, að tveir samráð- herrar Svavars í ríkisstjórninni 1988-1991, Steingrímur Her- mannsson og Jón Baldvin Hannibalsson, hefðu sent íslenskan embættismann til Þýskalands í því skyni að afla upplýsinga um Svavar. Guðni Th. Jóhannesson sá sig síðan knúinn til að greina opinberlega frá því, að hann hefði nú heimildir fyrir því, að Ólafur Jóhannesson hefði vitað um öryggisdeildina, enda hefði starfsemi hennar verið eðlileg í kalda stríðinu. Þessi yfirlýsing Guðna þótti af einhverjum ástæðum ekki eins fréttnæm og hin fyrri. Áður hafði Jón Baldvin Hannibalsson fullyrt opinberlega, að í utanríkisráðherratíð sinni 1988-1995 hefði sími sinn verið hleraður. Davíð Oddsson, sem var forsætisráðherra frá 1991, vísaði þessu á bug og upplýsti, að tæknimenn Atlantshafsbanda- lagsins hefðu kannað reglulega, hvort símar ráðherra væru hleraðir. Jón Baldvin brást ókvæða við og hnýtti ýmsum atriðum við sögu sína. Nokkrir fleiri gáfu sig fram, allt alræmd- ar skrafskjóður, sem sögðu síma sína hafa verið hleraða. Hefði þurft fjölmennt starfslið til að hlusta á allt þeirra tal. Ríkissak- sóknari tók málið til rannsóknar, og kom í ljós, að ásakanir Jóns Baldvins voru hugarburður. Þessum hugarburði rugluðu sumir saman við það, sem þeir Guðni Th. Jóhannesson og Þór Whitehead höfðu upplýst, að öryggisdeild lögreglunnar fékk nokkrum sinnum í kalda stríðinu heimild til hlerana, meðal annars hjá Kjartani Ólafssyni, þá framkvæmdastjóra Sósíalista- flokksins. Kjartan krafðist aðgangs að gögnum um málið, sem Guðni Th. Jóhannesson hafði setið einn að á Þjóðskjalasafninu. Menntamálaráðherra veitti Kjartani aðganginn með sérstök- um úrskurði, eins og sjálfsagt var. Það er hins vegar kaldhæðni, að Kjartan hafði verið framkvæmda- stjóri flokks, sem hafði árum saman haft vinsamleg samskipti við Austur-Þýskaland, þar sem stjórnvöld beittu hlerunum og njósnum til að kúga þegna sína. Hér voru hins vegar aðeins hafðar gætur á örfáum mönnum, sem grunaðir voru um að hafa í hyggju ofbeldi. Einn undarlegasta þáttinn í þessum umræðum átti Jón Ólafsson Moskvufari. Hann skrifaði nokkrar blaðagreinar um, að lítil sem engin hætta hefði verið af íslenskum kommúnistum og því síður af Ráðstjórnarríkjun- um. Rússneskir leyniþjónustu- menn hefðu haldið sér til hófs á Íslandi, og eftir dauða Stalíns hefðu Ráðstjórnarríkin ekki lengur verið alræðisríki. Í Moskvu hafði Jón kannað skjöl um samskipti íslenskra kommún- ista og ráðstjórnarinnar og birt um bók 1999, Kæru félagar. Sú bók sýnir þrátt fyrir margvísleg- an hálfsannleik áhuga ráðstjórn- arinnar á Íslandi og þjónustulund íslenskra kommúnista við hana, eins og Þór Whitehead og Björn Bjarnason rifjuðu upp. Þeir Þór og Björn hafa hrakið fullyrðingar Jóns Ólafssonar með góðum rökum. Auðvitað voru íslenskir kommúnistar ekki deigari baráttumenn eða óeinlæg- ari í trú sinni en skoðanasystkini þeirra erlendis. Þeir höfðu hér þjálfaðar baráttusveitir fyrir stríð, skipulögðu nokkrum sinnum götuóeirðir og höfðu í hótunum við ráðamenn. Þeir þáðu stórfé úr sjóðum Kremlverja til flokks síns og bókaútgáfu. Ráðstjórnarríkin voru langt fram eftir tuttugustu öld alræðisríki, sem skirrðist ekki við að beita valdi. Nokkrir njósnarar leyniþjónustu hersins störfuðu jafnan í sendiráði þeirra í Reykjavík. Við vitum aðeins um þau dæmi, þegar mistókst að fá Íslendinga til aðstoðar. Tilraun róttæklinga til að gera gys að þessari ógn og viðbrögðum íslenskra ráðamanna við henni er óvirðing við fjölmörg fórnarlömb Kremlverja um heim allan. Allt rekið ofan í þá Umhverfisráðuneytið og Stofn-un Sæmundar fróða við Háskóla Íslands hafa ákveðið að efna til Stefnumóta í vetur, þar sem brýn umhverfismál verða rædd á opnum fundum. Munu sérfræðing- ar ráðuneytisins og stofnana þess ásamt nemendum og kennurum Háskóla Íslands miðla af þekkingu sinni og taka þátt í umræðum. Á fyrsta stefnumótinu, sem fram fer í Tæknigarði í dag og hefst kl. 12.15, verður svifryk til umræðu og spurt verður hvað svífur yfir Esjunni. Þetta er áleitin spurning í ljósi nýlegra niðurstaðna vís- indamanna sem benda til þess að svifryk sé enn skaðlegra heilsu almennings en áður var talið. Jón- ína Bjartmarz umhverfisráðherra kynnti í gær skýrslu um svifryksmengun og boðaði leiðir til úrbóta. Þar á meðal undirstrikaði hún mikilvægi þess að efla almenningssamgöngur og vakti í þeim efnum athygli á að Akureyringar felldu niður fargjöld í strætisvagna um síð- ustu áramót. Í kjölfarið hefur farþegum í strætisvögnum Akureyrar fjölgað um 60%. Nauðsynlegt er fyrir höfuðborgar- búa að ræða hvernig þeir geti fetað í fót- spor Akureyringa í þessum efnum og vonandi getur Stefnumót umhverfis- ráðuneytisins og Stofnunar Sæmundar fróða í dag orðið vettvangur slíkrar umræðu. Þar verður einnig rætt um orsakir svifryksmengunar, áhrif hennar á heilsu fólks og fyrirhugaðar aðgerðir stjórnvalda til úrbóta. Umræður, menntun og fræðsla á sviði umhverfis- mála eru forsendur sjálfbærrar þróunar og þess að einstaklingar og samfélög læri að lifa í sátt við náttúruna. Vonandi geta stefnumót umhverfis- ráðuneytisins og Stofnunar Sæmundar orðið góður vettvangur slíkrar umræðu og fræðslu. Höfundur er upplýsingafulltrúi umhverfisráðuneytisins. Stefnumót um umhverfismál Á úthallandi vetri á fyrra ári sagði aðalhagfræðingur Seðla- bankans í þessu blaði að ekki væri ólíklegt að ávinningur- inn af sjálfstæðum gjaldmiðli væri minni en enginn. Segja má að sú grein hafi markað upphaf þeirrar umræðulotu um krónu og evru sem staðið hefur með litlum hléum síðan. Umræðan um þetta mikilvæga viðfangsefni hefur þó í sumum til- vikum farið út um víðan völl. Því er til að mynda haldið fram að helsta röksemdin fyrir upptöku evru sé slæm stjórn efnahagsmála. Væri sú raunin er einsýnt að einfaldara væri að bæta efnahagsstjórnina en taka upp evru. Slæm efnahagsstjórn með evru hefði sömu eða jafnvel verri áhrif en með krónu. Reynt hefur verið að gylla evruna með tilvísunum í meðaltal verð- lags á neysluvörum í evrulöndunum. Þá er ekki að því gætt að laun hér eru umtalsvert hærri en í mörgum þeirra. Það er því með öllu óraun- hæft að telja fólki trú um að verðlag hér geti farið niður fyrir meðaltal á Norðurlöndunum þar sem lífskjör eru svipuð. Einu gildir hvaða mynt við notum í því tilliti. Á sama hátt er reynt að ýta umræðunni um evruna út af borðinu með einföldum staðhæfingum. Þær helstu eru að efnahagssveiflur hér séu með öðru móti en á meginlandinu og aldrei megi fórna sjálfstæði landsins í peningamálum. Þó að þetta séu réttmæt umræðuefni eru á þeim fleiri hliðar en ein. Í fyrsta lagi hefur íslenskt efnahagskerfi gjörbreyst og margt bend- ir til að sveiflur þess séu nú meir í takt við viðskiptalöndin en áður var. Í annan stað er það staðreynd að kostir Seðlabankans eru oftar en ekki þvingaðir leikir vegna utanaðkomandi áhrifa, eins og Ólafur Ísleifsson lektor hefur nýlega bent á í Markaði Fréttablaðsins. Hvað er þá eftir af sjálfstæðinu? Ástæðan fyrir evruumræðunni er fyrst og fremst sú að reynslan hefur nú sýnt að erfitt er að tryggja nægjanlegan stöðugleika með lít- illi mynt í ölduróti frjálsra fjármagnsflutninga. Það hefur verið þraut- in þyngri að sýna fram á að atvinnulífið hafi trú á að varanlegur stöð- ugleiki og króna fari saman til lengri tíma. Spurningin er þá sú hvort sjálfstæð peningamálastjórnun, sem er meir í orði en á borði, er eftirsóknarverðari en stöðugra efnahagsum- hverfi. Verulega gild rök fyrir þeim kosti hafa ekki verið færð fram. En vitaskuld þarfnast álitaefnið umræðu áður en ákvarðanir eru tekn- ar. Benedikt Jóhannesson, ritstjóri Vísbendingar, lýsir því fyrir skömmu í riti sínu á einkar skýran hátt að að evran er ekki lausn á nein- um yfirstandandi efnahagsvanda. Tækju Íslendingar hana upp væru þeir einfaldlega að skipta um efnahagsumhverfi. Þeir hyrfu úr kerfi, segir ritstjórinn, þar sem hægt væri að hafa áhrif á eignir og afkomu alls almennings í einu vetfangi og yrðu að „sætta sig við“ að ekki væri hægt að breyta gildi peninganna með stjórnvalds- ákvörðun eða spákaupmennsku. Niðurstaða hans er þessi: „Stuðningur við evruna er ekki trúaratriði heldur einfaldlega skynsemi.“ Alltént er það skynsemi að brjóta viðfangsefnið til mergjar. Það er hins vegar ekki vel fallið til kosningaslagsmála. Það eina sem skiptir máli er að dyrunum sé haldið opnum þannig að á næstu fjórum árum verði unnt að komast að niðurstöðu. Óviturlegt er að stíga skref í þessa átt nema um það verði breið samstaða í þjóðfélaginu. Hún verður ekki til með hnútukasti heldur rökræðum. Trúarbrögð eða skynsemi? OPIÐ HÚS HJÁ SVFR Föstudaginn 2. febrúar ALLIR VELKOMNIR - HÚSIÐ OPNAR KL. 20.00 Dagskrá: ::: Bjarni Brynjólfsson – nýr ritstjóri Veiðimannsins ::: Veiðistaðalýsing - Norðurá, Bjarni Júlíusson ::: Kynning á árshátíðinni ::: Myndagetraunin ::: Vísubotnakeppni ::: Happahylurinn
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112

x

Fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.