Fréttablaðið - 02.02.2007, Blaðsíða 86

Ríkisstjórnin hefur nú lagt fram frumvarp til laga um að afhenda
Landsvirkjun til eignar land og
vatnsréttindi á svæði Búrfellsvirkj-
unar. Þetta land sem um ræðir er
um 25 ferkílómetrar og auðlindir
sem á því eru falla innan marka
þjóðlendna sem nú hefur verið
úrskurðað um. Með því að gera land innan
þjóðlendna að séreignarlandi er verið að
varpa sprengju inn í sjóðheita þjóðlendu-
umræðu. Þau áform ganga í berhögg við
röksemdirnar og hugmyndafræðina að baki
þjóðlendulögunum. Hugtakinu þjóðlenda er
ætlað að afmarka land og auðlindir sem
verði ævarandi sameign þjóðarinnar og
megi því ekki afhenda öðrum til eignar.
Landsvirkjun getur á hinn bóginn hæg-
lega haldið nauðsynlegum réttindum til
mannvirkjagerðar og vatnstöku fyrir Búr-
fellsvirkjun án þess að eignast landið
Einkavæðing Landsvirkjunar er hafin.
Orkuver og virkjanaréttur geta gengið
kaupum og sölum. Markaðsvæðing raforku-
kerfisins er á fullu. Það reyna lands-
menn nú þegar í hækkuðu verði víða
um land. Almennir raforkunotendur
og fyrirtækin í landinu greiða niður
raforku til stóriðjunnar. Það virðist
þó ekki duga því nú á að afhenda
Landsvirkjun eignarrétt á landi og
auðlindum innan þjóðlendna til að
bæta eiginfjárstöðu hennar.
Vissulega er fjárhagur Lands-
virkjunar bágborinn vegna stór-
iðjunnar. En þar sem ríkið á enn
Landsvirkjun er það bara millifærsluatriði.
Auðvitað sjá allir hvað vakir fyrir ríkis-
stjórnarflokkunum; að gera Landsvirkjun
seljanlegri með ævarandi eignarréttindum
á auðlindum landsins. Forystumenn í Fram-
sóknarflokki og Sjálfstæðisflokki hafa lýst
því yfir að ráði þeir ferð sé ekki spurningin
um hvort heldur hvenær Landsvirkjun
verður seld. Er það þetta sem þjóðin vill?
Ég held ekki. Að mínu mati hafa hvorki rík-
isstjórn né Alþingi heimild til að afhenda til
eignar land og réttindi innan þjóðlendna
nema þjóðlendulögunum verði fyrst breytt.
Ein rök ríkisstjórnarinnar fyrir afhend-
ingu á landinu er að ekki megi skerða láns-
hæfi Landsvirkjunar og þess vegna verði að
tryggja fyrirtækinu eignarréttinn. Hvað
mega aðrir segja sem nú berjast fyrir rétti
sínum? Gilda ekki sömu rök varðandi aðra
landeigendur?
Hvar er nú jafnræðisreglan? Hvert verð-
ur fordæmisgildið ef ríkið selur úr þjóð-
lendum?
Landið sem nú á að afhenda Landsvirkj-
un hefur verið úrskurðað þjóðlenda. Skiptir
gagnvart lögunum nokkru máli hver á í hlut,
hvort sama land hafi einhvern tíma verið
gefið eða selt?
Ég er hlynntur því að dregin séu skýr
mörk eignarlanda og þjóðlendna. Ég tel
einnig að auðlindir eins og vatn, hvort sem
það er heitt eða kalt, eigi að vera í sameign
þjóðarinnar. Landeiganda sé heimilt að nýta
þessar auðlindir með skilgreindum hætti en
ekki verði um séreignarhald að ræða. Þau
áform ríkisstjórnarinnar að brjóta gegn
öllum rökum og hugmyndafræði að baki
þjóðlendulaganna er hreint glæfraspil.
Þessi einkavæðing á landi innan þjóð-
lendna er annaðhvort meðvituð aðgerð til
að hleypa þjóðlendumálinu endanlega í upp-
nám eða ríkisstjórnin er rekin áfram af
erlendum álfyrirtækjum sem halda stjórn-
völdum í heljargreipum og krefjast varan-
legs eignarhalds á auðlindum landsins.
Engan þarf að undra þótt bændur og
margir aðrir landeigendur – sem upp til
hópa eru náttúruverndarsinnar – treysti
ekki ríkisstjórn í helgreipum erlendra
álbræðslna fyrir dýrustu náttúrperlum
landsins. Ekki vekur furðu þótt einstaka
ráðherrar Framsóknarflokksins sem gagn-
rýna digurbarkalega utan þingsala sína
eigin framkvæmd á þjóðlendulögunum
skuli styðja þetta mál. Þeir hafa dregið
einkavæðingarvagninn í raforkukerfinu og
álbræðslurnar krefjast eignarhalds á auð-
lindunum.
Hins vegar er mikið í húfi fyrir framtíð-
arhagsmuni þjóðarinnar að áform ríkis-
stjórnarinnar um framsal eignarhalds á
auðlindum og landi úr þjóðlendum til Lands-
virkjunar verði stöðvuð.
Höfundur er alþingismaður.
Ríkisstjórnin vill gefa Landsvirkjun þjóðlendur!
Ísumar gaf OECD út skýrslu um háskólastigið á Íslandi, þar var m.
a. fjallað um fjármögnun háskól-
anna. Þegar stjórnmálamenn tala um
fjármál háskólanna þá vitna þeir iðu-
lega í skýrsluna eina og sér til að
rökstyðja mál sitt í stað þess að segja
„mér finnst...“ eða „ég vil...“. Ef
stjórnmálamenn álíta að þeir þurfi
ekki að taka fram hvað þeim finnst þá hljóta rök skýrsl-
unar að vera það góð að þau nægja ein og sér. Í skýrsl-
unni er mælt með skólagjöldum jafnvel þó höfundar
taki fram að þeir vilji ekki taka afstöðu til fjármögnun-
ar háskólastigsins. Þrátt fyrir þessa mótsögn þá er ljóst
að sérfræðingar OECD eru hlynntir skólagjöldum í
opinberum háskólum og eru rökin eftirfarandi:
1. Rök OECD: Skólagjöld þurrka út skakka sam-
keppnisstöðu.
Hægt er að þurrka út skakka samkeppnisstöðu með
því að auka fjárframlög til opinberra háskóla umfram
þá einkareknu eða draga skólagjöld frá ríkisframlag-
inu til einkareknu skólanna, slíkt tíðkast víða.
2. Rök OECD: Háskólanemendur eru sá hópur sem
mun njóta mestu forréttinda í samfélaginu.
Vilja stjórnmálamenn einungis einblína á þá sem
mestra forréttinda njóta þegar rætt er um háskóla-
menntun? Ef forréttindi eru tekjur að loknu námi þá
eru auðvitað ekki allir tekjuháir að háskólanámi loknu.
Þannig að þessi staðhæfing er í meira lagi varhuga-
verð einföldun fyrir stóran hóp samfélags-
ins.
3. Rök OECD: Samfélagið hagnast á auk-
inni menntun vinnuafls, sá ávinningur vegur
hins vegar minna en yfirburðirnir sem ein-
staklingar öðlast.
Hvaða viðmið eiga stjórnmálamenn að
hafa þegar þeir taka ákvörðun um skólagjöld,
er það samfélagslegur ávinningur eða ábati
einstaklingsins? Skólagjöd auka misskiptingu
í skólakerfinu og því munu hinir efnaminni
síður fá tækifæri til að efla yfirburði sína.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir mennta-
málaráðherra fagnaði því eitt sinn á Alþingi að Háskól-
inn á Akureyri skyldi innrita nemendur sem ekki höfðu
stúdentspróf og þar með gera samfélagið ríkara og
auðugara með hærra menntastigi.
Ófullnægjandi röksemdafærsla OECD
Hvorki eru rök sérfræðinga OECD fyrir skólagjöld-
um fleiri né ýtarlegri en þeim er lýst hér á undan. Það
er alltof algengt að stjórnmálamenn noti skýrsluna
eina og sér til að rökstyðja þörf á skólagjöldum. Nýlegt
dæmi er: „Ég tel að erfitt verði að horfa framhjá þeim
sjónarmiðum [um skólagjöld] sem þarna [í skýrslu
OECD um háskólastigið] koma fram.“ (Þorgerður Katr-
ín Gunnarsdóttir á málþingi um úttekt OECD á íslenska
háskólastiginu 8. september 2006.) Menntamálaráð-
herra hefur margsinnis lýst því yfir að hún sé hlynnt
skólagjöldum og í því ljósi þykir okkur röksemda-
færsla sem þessi alls kostar ófullnægjandi.
Höfundar eru nemar við HÍ og eiga sæti á listum
Röskvu til háskólafundar og stúdentaráðs.
Órökrétt skólagjöld
Ég tel einnig að auðlindir eins og vatn,
hvort sem það er heitt eða kalt, eigi að
vera í sameign þjóðarinnar.
Fagmennsku í skólum
Enn má finna fólk sem skilur ekki hvernig
nokkur nennir að agnú-
ast út í Vinaleiðina í ljósi
þess að henni er aðeins
ætlað að hjálpa nemend-
um og enginn er neydd-
ur til að nýta sér þjón-
ustu prests eða djákna í skólum.
Þeir eru þó sífellt fleiri sem
skilja að trúarleg starfsemi á
ekkert erindi inn í grunnskóla,
sér í lagi í ljósi þess að grunn-
skólalög leggja blátt bann við
mismunun nemenda vegna trú-
arbragða. En kristileg sálgæsla
snýst umfram allt um trú, sam-
kvæmt skilgreiningu biskups.
Þegar ég benti skólastjóra
Hofsstaðaskóla á þá meinbugi
sem eru á starfi prests í skólan-
um fullvissaði hann mig um að
presturinn færi ekki inn í tíma
til barnanna. Það taldi ég eðlilegt
í ljósi þess að engin leið er að
vita um trúfélagaskráningu for-
eldra barna í hverjum bekk (sú
skráning ætti vitaskuld ekki að
skipta neinu máli). Nýjar tölur
þjóðskrár herma að einn af
hverjum fimm sé ekki í þjóð-
kirkjunni og einn af hverjum tíu
ekki í kristnum söfnuði. Það eru
3-5 í hverjum bekk! Í þættinum
Ísland í bítið 9. janúar fullyrti
Jóna Hrönn Bolladóttir, prestur
Garðasóknar, líka að fulltrúar
Vinaleiðar færu ekki inn í bekki.
Því miður er sannleikurinn í
málinu allt annar. Til eru lýsingar
Þórdísar Ásgeirsdóttur, djákna í
Mosfellsbæ, á því þegar hún fer
inn í bekki til að kynna starfsemi
sína og líka til að sækja nemendur
í viðtöl. Þá rétta gjarnan fleiri upp
hönd til merkis um að þeir vilji
ræða við hana, jafnvel þótt það sé
til þess eins að losna úr tíma! Og í
Garðabæ er presturinn ötull við
að koma sér í mjúkinn hjá börn-
unum í frímínútum og á matar-
tíma en hann fer líka í tíma. Hann
raðar nemendum í hring og biður
þá svo að sýna sér ör á líkama
sínum og segir að þessi ör beri
þeir alla tíð. Svo fer hann að tala
um sálina og að við getum borið
ör á henni líka. Spjallinu lýkur
svo með því að prestur segir að
hann geti fjarlægt þessi ör af sál-
inni ef börnin komi að máli við
hann!
Lýsingu á þessu má lesa á vef
Siðmenntar (www.sidmennt.is) og
jafnframt er greint frá óánægju
móður með þessa nálgun prests-
ins, og skal engan undra.
Það er ekki lítið sem
presturinn virðist lofa
börnunum. Í hvaða
aðstöðu eru foreldrar
komnir ef grunlaus börn
þeirra vilja nýta sér þetta
kostaboð prestsins?
Margir foreldrar
telja prestinn alls ekki
hæfan til að sinna svona
þjónustu. Í kynningu á
Vinaleiðinni er tekið fram að við-
töl við nemendur séu stuðnings-
viðtöl en ekki meðferðarviðtöl.
Sannleikurinn virðist annar því
enginn veit hvernig presturinn
ætlar að gæta þess að fara ekki
út í meðferð og það má vera öfl-
ugur stuðningur sem fjarlægir
ör af sálinni. Þarna er presturinn
kominn út í allt aðra sálma en
hann er fróður um og ættu skóla-
sálfræðingar, námsráðgjafar og
aðrir fagmenn í skólum að
spyrna hér við fótum.
Einhverjir foreldrar eru líka
annarrar trúar en presturinn eða
engrar og geta ekki hugsað sér að
boðberi boðandi kirkju krukki í
börnum þeirra. Af hverju ekki?
Vegna þess að yfirlýst markmið
og stefna kirkjunnar með Vina-
leiðinni er að gera alla að læri-
sveinum Krists, enda eru prestar
og djáknar í skólum „erindrekar
Krists“ og eiga að „miðla“ krist-
inni trú með störfum sínum. Allt
þetta má lesa í ályktun Kirkju-
þings, æðsta valds þjóðkirkjunn-
ar, frá því í haust.
Sumir eiga bágt með að trúa
að starfsemi Vinaleiðarinnar sé
trúboð, þrátt fyrir ofangreindar
upplýsingar, enda hafa biskup
Íslands og fulltrúi Biskupsstofu
þrætt fyrir það í blöðum. Í kjölfar
gagnrýni á Vinaleiðina voru
samdar siðareglur þessa fyrir-
bæris og eitt ákvæðið í þeim
hljóðaði svo: „Vinaleiðin er ekki
trúarleg boðun.“ Ég benti á að
það væri kirkjunnar mönnum til
háðungar að neita því að boðun
væri hluti af starfi og köllun
presta og djákna. Ágætir kirkj-
unnar menn hafa enda tekið undir
þá gagnrýni mína. Nú bregður
svo við að ofangreint ákvæði er
horfið úr siðareglunum á vef
kirkjunnar. Það hvarf í skjóli
nætur enda neyðarlegt fyrir
kirkjuna að viðurkenna trúboð í
skólum. En þessi breyting er auð-
vitað slík viðurkenning. Það vill
svo grátlega til að kærleiksþjón-
ustan átti að auka trúverðugleika
kirkjunnar en trúverðugleiki
fæst ekki með lögbrotum, undan-
brögðum, blekkingum og ósann-
indum þeim sem einkennt hafa
framgöngu kirkjunnar manna í
Vinaleiðarmálinu.
Nú ætti öllum að vera ljóst að
Vinaleiðin er vel meint en illa
ígrundað klúður og kristilegt
fúsk. Börnin okkar og íslenskt
menntakerfi á betra skilið.
Höfundur er sálfræðingur.
Trúverðugleiki fæst ekki með
lögbrotum, undanbrögðum,
blekkingum og ósannind-
um þeim sem einkennt
hafa framgöngu kirkjunnar
manna í Vinaleiðarmálinu.
Rafræn
bókaútgáfa
Félag íslenskra
bókaútgefenda
býður til
morgunverðar-
fundar þar sem
litið verður yfir
stöðu rafrænnar
bókaútgáfu á
Íslandi og rædd
helstu úrlausnar-
efni og tækifæri á
þeim vettvangi.
Morgunverðarfundur á Grand Hótel
9. febrúar kl. 8.30
Dagskrá:
Rafræn útgáfa – hvernig fer hún fram?
Tryggvi Jakobsson útgáfustjóri Námsgagnastofnunar gerir grein fyrir
reynslu fyrirtækisins af rafrænni útgáfu.
Innskönnun og varðveisla
Ingibjörg Sverrisdóttir, sviðsstjóri varðveislusviðs Landsbókasafns
Íslands – Háskólabókasafns, fjallar um áform safnsins um stafræna
endurgerð íslensks prentefnis og varðveislu rafrænna texta.
Að verja og selja rafbækur
Hildur Anna Hjartardóttir framkvæmdastjóri og Rúnar Oddur
Rafnsson stjórnarformaður Urðar ehf. fjalla um möguleika á verndun
fyrir ólöglegri afritun og dreifingarmöguleika rafrænna bóka.
Nýting rafræns efnis
Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor í íslenskri málfræði við Háskóla
Íslands, fjallar um hvernig nýta má rafræna texta til rannsókna og
kennslu.
Umræður
Fundurinn verður haldinn á Grand Hótel föstudaginn 9. febrúar nk.
og hefst kl. 8.30.
Fundarstjóri er Kristján B. Jónasson, formaður Félags íslenskra
bókaútgefenda
Allir velkomnir
Vinsamlegast staðfestið þátttöku fyrir 7. febrúar í tölvupósti á
tölvupóstfangið baekur@simnet.is eða í síma 5118020