Fréttablaðið - 03.02.2007, Síða 75

Hægt er að svara þessari spurn-
ingu á nokkra vegu, allt eftir því
hvaða merking er lögð í „á Íslandi“.
Strangt til tekið er líklega rétt að
líta svo á að spurt sé um þann dag
sem flestir hafa fæðst á hér á
landi, hvort sem þeir eru íslenskir
ríkisborgarar eða ekki. Þá er einn-
ig vert að geta þess að hér fæðast
auðvitað ekki bara manneskjur
heldur einnig afkvæmi annarra
dýrategunda, en hér verður ein-
göngu horft til mannfólksins enda
er ekki haldin nákvæm skráning
um fæðingardag dýra.
Ákveðið var að reikna svarið fyrst
út frá öllum núlifandi einstakling-
um sem hafa fengið íslenska
kennitölu, og eru þá bæði meðtald-
ir Íslendingar sem búa í útlöndum
og borgarar annarra ríkja sem
fengið hafa slíka tölu. Alls eru
þetta um 330 þúsund manns ef
miðað er við áramótin 2002/2003.
Svarið er 23. júní 1966, en nú er í
þjóðskrá 31 einstaklingur með
íslenska kennitölu fæddur þann
dag. Næst kemur 15. desember
1959 og eru 30 manns fæddir þann
dag.
Ef við horfum fram hjá ártalinu er
svarið við spurningunni 28. apríl,
en 1.010 einstaklingar eru fæddir
þann dag. Næst kemur 25. sept-
ember og eru 1.003 fæddir þann
dag.
Sjaldgæfustu afmælisdagarnir
Að meðaltali eiga rétt tæplega
900 einstaklingar með íslenska
kennitölu afmæli hvern dag árs-
ins. Fæstir eru vitaskuld fæddir
29. febrúar, enda kemur hann ein-
ungis á fjögurra ára fresti eða því
sem næst. Þann dag eiga 227 ein-
staklingar með íslenska kennitölu
afmæli. Næst sjaldgæfastur er
jóladagur, 25. desember, en aðeins
678 eiga afmæli þann dag.
Íslendingar virðast tregir til að
fæðast á hátíðisdögum í desember
því að þriðji sjaldgæfasti dagur-
inn er gamlársdagur og eiga 742
afmæli þann dag. Aðfangadagur
er heldur ekkert sérlega vinsæll
og eiga aðeins 752 afmæli þann
dag. 17. júní nær hins vegar að
vera yfir meðaltali því að 925 eiga
afmæli á þjóðhátíðardaginn.
Almennt eru sumarmánuðirnir
líka heldur vinsælli til barneigna.
Flestir eiga afmæli í júlí eða
28.964, sem gerir 934 á dag. Litlu
færri eiga afmæli í ágúst eða
28.816, sem gerir 930 á dag. Sept-
ember, með sína þrjátíu daga, á
hins vegar vinninginn í fjölda
afmælisbarna á dag því að í þeim
mánuði eiga 943 afmæli á dag að
meðaltali. Fæstir eiga eins og
vænta má afmæli í febrúar, enda
er hann stysti mánuðurinn og
aðeins 24.977 sem eiga afmæli þá,
sem gerir 884 á dag. Ef tekið er til-
lit til dagafjölda er desember þó
óvinsælastur því einungis 832 eiga
afmæli að meðaltali hvern dag
þess mánaðar.
Gylfi Magnússon, dósent í hag-
fræði við HÍ.
Orðið bláhorn er vel þekkt allt frá
því á síðari hluta 19. aldar. Í elsta
dæmi Orðabókar Háskólans er
verið að tala um bláhorn í kirkju-
garði, en einnig eru dæmi um blá-
horn á bókarspjöldum og á hús-
gögnum, til dæmis borði eða
skáp.
Fyrri liðurinn blá- er bæði not-
aður til að mynda nafnorð og lýs-
ingarorð og er þá til áherslu. Sem
dæmi um önnur nafnorð en blá-
horn má nefna blánótt „rétt aðeins
nóttin“, blábrún „ysta brún“, blá-
þráður „örmjór þráður“. Sem dæmi
um lýsingarorð má nefna bláfá-
tækur eða blásnauður „mjög fátæk-
ur“, blánakinn „alveg nakinn“.
Upphafleg notkun forliðarins
blá- er um eitthvað sem er blátt, til
dæmis blákaldur „blár af kulda“,
blávatn „hreint og ómengað vatn“.
Hann hefur síðan breiðst út til ann-
arra samsetninga og fengið þannig
nýja merkingu.
Guðrún Kvaran, prófessor og
forstöðumaður Orðabókar Háskól-
ans.
Orðið dauðafæri virðist upphaf-
lega notað í tengslum við veiðar
og er merkingin þá „stutt en næsta
öruggt skotfæri“. Elsta dæmi
Orðabókar Háskólans er frá 1899.
Er þá átt við að skepnan eigi sér
varla undankomu auðið, auðvelt
eigi að vera fyrir skotmanninn að
hæfa hana og drepa.
Síðar fær orðið víðari og yfir-
færða merkingu og vísar þá til
þess þegar sú staða kemur upp í
boltaíþróttum að hægðarleikur
ætti að vera að skjóta á markið og
skora.
Guðrún Kvaran, prófessor og
forstöðumaður Orðabókar Háskól-
ans.
Hver er algengasti
fæðingardagur á Íslandi?
550 5000
AUGLÝSINGASÍMI