Fréttablaðið - 12.05.2007, Síða 86

Í gær fór ég með Niki, leikkonu-
vinkonu minni, í eitt stærsta kvik-
myndastúdíóið hér í borg. Við keyrð-
um í gegnum risa hlið og við veginn
upp að húsinu stóðu há tré. Fyrir
framan húsið var marmaraverönd
með marmarasúlum og sundlaug í
risa garðinum. Þetta var dæmigerð
höll eins og venjulegt ríkt fólk bjó
í á tímum keisarans. Eftir bylting-
una tók stjórnin margar svona hall-
ir í sína vörslu og núna hýsir þetta
ótrúlega fallega hús kvikmynda-
bransann.
Þarna eru fullkomnustu klippi-
herbergin og hljóðstúdíóin í Íran.
Íranar eru mikil kvikmyndaþjóð og
írönskum kvikmyndagerðamönnum
hefur gengið vel í alþjóðlega kvik-
myndaheiminum, þrátt fyrir mjög
erfiðar aðstæður heimafyrir, aðal-
lega vegna stöðugrar ritskoðunar.
Ritskoðunin fer fram í þrem-
ur stigum. Fyrst þurfa leikstjórar
að ritskoða sjálfa sig meðan á ferl-
inu stendur, þeir þurfa alltaf að hafa
bak við eyrað hvað þeir mega og
mega ekki og hversu langt þeir geta
dansað á þeirri línu. Á öðru stigi
skila þeir handritinu til ritskoðunar-
nefndar menningarráðuneytisins til
að fá leyfi. Handritinu er yfirleitt
breytt á því stigi. Þegar myndin er
fullunnin fer hún aftur fyrir ritskoð-
unarnefndina sem gefur grænt ljós
eða bendir á nokkrar senur sem eru
ekki í lagi. Þá fer fram
annað klippiferli til að fá
græna ljósið. En þótt allt
sé klippt í burtu sem gerð
var athugasemd við fá
ekki allar myndir leyfi.
Þannig eru helstu leik-
stjórar Íran sem njóta al-
þjóðlegra vinsælda oftar
en ekki bannaðir heima-
fyrir.
Í vikunni fór ég á
bókaráðstefnu sem er
sú stærsta í
Mið-Austurlönd-
um. Þar voru
allir mögulegir
bókaútgefendur
heimsins komnir
saman en stjórn-
in fylgist vel með
hvaða bækur eru
í boði. Bækur
eru oftar en ekki
á bannlista. Það er fyndið að fletta
í gegnum bækurnar í bókabúðun-
um og sjá límmiðana sem er búið að
líma yfir einhverjar myndir. Sömu-
leiðis ritskoða íranskir höfund-
ar sjálfa sig meðan þeir skrifa og
bókin þarf að sleppa í gegnum rit-
skoðunarferlið áður en hún er gefin
út. Um daginn hitti ég ungan rithöf-
und sem unnið hefur Bókmennta-
verðlaun Írans. Hann sagði mér
að bókaútgáfa hefði dregist saman
eftir að nýi forsetinn tók við. Færri
höfundar sleppa í gegn en áður.
Sama gildir um tónlistarbrans-
ann. Þessi ritskoðun fer fram á eig-
inlega öllum stigum samfélagsins.
Bæði í listum og daglegu lífi. Af því
að netið er svo heiftarlega ritskoð-
að eru endalaust margar vefsíður
bannaðar hér. Hér eru vefsvæði eins
og YouTube og MySpace kolólögleg
fyrirbæri og að sjálfsögðu blokker-
aðar. En í staðinn eiga Íranar líklega
bestu hakkara í heimi. Tölvunördar í
Íran þurfa að vera helm-
ingi klárari til að komast
framhjá öllum þessum
hindrunum. Ef eitthvað
er bannað þá er það helm-
ingi meira spennandi.
Þannig eru ýmsar leiðir
sem unga fólkið finnur til
að komast framhjá filter-
unum og tónlist er „dán-
lódað“ grimmt af netinu.
Íranskir krakkar hlusta á
alla tónlist á mp3.
Annars byggja Íranar menningu
sína að miklu leyti á listum og lista-
saga Persíu er mjög rík. Fólk vitn-
ar ennþá í helstu ljóðskáldin Hafez,
Ferdosi, Saadi, og Rumi í daglegu
lífi. Hafez er á rokkstjörnustalli og
sömuleiðis Rumi sem er mjög vin-
sæll meðal unga fólksins. Hvergi hef
ég séð jafn mikið af ungum krökk-
um með SLR-myndavélar á öxlinni,
og þá er ég ekki að tala um túrista
því þeir eru sjaldséðir, heldur ungt
kreatívt Teheran-fólk. Ljósmyndun,
málun, kvikmyndagerð, hljóðfæra-
leikur og svo framvegis er eitthvað
sem fólk gerir mjög náttúrulega
hér, og eru algeng hobbí. Málara-
trönur þykja sjálfsögð húsgögn og
þótt þú sért læknir, verkfræðingur
eða tölvunarfræðingur er mjög lík-
legt að listrænir hæfileikar blómstri
heimafyrir.
Þrátt fyrir allt og allt er hér
blómstrandi listalíf. Í vikunni fór
ég á opnanir í stærstu listamiðstöð-
inni hér í borg sem heitir einfald-
lega Artist´s House. Þar var mikið
líf og alls konar listum blandað
saman. Þar voru heilu fjölskyld-
urnar mættar og aldursbilið var
frá ungabörnum með snuð til gam-
almenna í hjólastólum. Artist´s
House er á nokkrum hæðum og
þar var myndlistarsýningum, bíó-
sýningum, spuna, leikritum, ljós-
myndasýningum og svo framveg-
is blandað saman. Þar voru bæði
frægir listamenn og leikarar og
venjulegt fólk komið saman til
að njóta. Umhverfis húsið er stór
garður með gosbrunnum þar sem
fólk sat úti og drakk te langt fram
á kvöld meðan listalífið iðaði inn-
andyra jafnt sem utan. Það verður
ekki annað sagt en að Teheran sé
mjög lifandi borg og fólkið sömu-
leiðis.
hannabjork@gmail.com
hannabjork.blogspot.com
Ég var aftur orðinn einstæðingur,
umkomulaus, vonsvikinn, iðrandi.
Lindir allífsins voru horfnar niður
í sandauðnir sálarinnar. Lóurnar
horfnar úr móum og túnum. Spó-
arnir flúnir af melum og börðum.
Hrossagaukurinn hættur að seiða
til sín ástvininn uppi í bláma
himinsins. Gustkaldur vindgnýr
í fjallinu í stað glitrandi leiks
lækjarins. Og ég söng án þess
að unna hjarta mínu andartaks-
hvíldar: Taktu sorg mína, svala
haf. Taktu sorg mína, svala haf.
Þannig enda allir dagar, sem
hefjast með ást á hinu forgengi-
lega.
Þórbergur Þórðarson: Íslenzkur
aðall (1938)
Salome Þorkelsdóttir skrifar
mér og telur eðlilegra að tala um
karla og konur en menn og konur
– og jafnvel fremur karlmenn og
kvenmenn – en karlmenn og konur.
Orðið maður getur merkt tegund-
ina, en einnig karlmaður. Skýrt
dæmi um fyrri merkingu má lesa
í 13. kafla Laxdælu er Höskuld-
ur Dala-Kollsson fór út að ganga:
„sá hann þar tvá menn og kenndi;
var þar Ólafur sonur hans og
móðir hans“. Í kvæðinu alþekkta
segir: „bæði menn og fljóð“ og er
maður þar auðvitað karlmaður.
Því er ærið löng hefð fyrir hvoru
tveggja.
segir í fyrirsögn í Blaðinu 1.
maí – og mætti þessi blaðamað-
ur læra að so. krefjast stýrir eign-
arfalli og kvenkynsorð sem enda
á –ing fá eignarfallsendingu –
ar. Þessi blaðamaður er þó ekki
einn um slík afglöp. Í Fréttablað-
inu sama dag má lesa eftirfarandi:
„Að sögn Bjarna er það rakið til
þriggja þátta: Aukningu(ar) á um-
svifum bankans, eflingu(ar) inn-
viða bankans (nástaða) og fjárfest-
ing(ar) í framlínustarfsfólki til
frekari vaxtar.“ Þurfa blaðamenn
ekki lengur að kunna venjulegar
fallbeygingar?
Þarna kemur líka við sögu tor-
kennilegt orð: framlínustarfsfólk.
Ég þykist að vísu hafa hugboð um
merkingu þess orðs, en skelfing
finnst mér það ljótt.
Ég hygg það nýmæli að tala
um reynslubolta, einkum þegar
reyndur maður lætur af störfum
eða hverfur af vettvangi. Finnst
mönnum það fallegt? Ég kannast
við ýmiss konar bolta, meira að
segja straubolta og drykkjubolta.
Bolti getur merkt hár og gild-
ur maður, og kannski er drykkju-
boltinn einhver sem er mikill fyrir
sér í drykkjuskap. En að tengja
bolta reynslu, er það eðlilegt?
Þegar Guðmundur Magnússon
lét af störfum á Austurlandi 1996,
sendu starfsmenn og nemendur
Hafnarskóla honum lítið hefti með
sögum og ljóðum eftir nemend-
urna. Það var kærkomin sending.
Heftið nefndu þau Undir Horna-
fjarðarmána. Hann þakkaði fyrir
með eftirfarandi braghendu:
Launa vil ég litla bók með ljóði
mínu.
Hollar átti ég heillastundir
„Hornafjarðarmána undir“.
Artí Teheran og iðandi listalíf
Dregið úr réttum svörum n.k.
fimmtudag kl. 12. - 99 kr. smsið
Þú sendir SMS skeytið
JA LAUSN LAUSNARORÐIÐ
á númerið 1900!
Dæmi hvernig SMS gæti litið út ef svarið er Jón.
Þá sendir þú SMS-ið JA LAUSN JON.
LEYSTU
KROSSGÁTUNA!
Þú gætir unnið
“A good year” á DVD
með Russel Crow!
Lausn krossgátunnar er birt að viku liðinni á vefnum, www.gatur.net