Fréttablaðið - 04.12.2007, Blaðsíða 20

20 4. desember 2007 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Björn Þór Sigbjörnsson, Kristján Hjálmarsson og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
issn 1670-3871
L
íklega getur enginn, sem ekki hefur reynt, ímyndað
sér hvernig það er að eiga ekki í nein hús að venda,
að komast hvergi inn undir þak í hita. Þetta eru
þó örlög tuga manna og kvenna sem lifa á götum
Reykjavíkur.
Tölum ber ekki saman um hversu margir heimilislausir eru
á götum borgarinnar. Ljóst er þó að þeir skipta tugum, jafnvel
mörgum tugum, og það er vissulega óviðunandi þegar í hlut á
velmegunar- og velferðarþjóðfélag eins og Ísland er. Ekki síst
verða tölurnar sláandi nú þegar kuldinn er farinn að bíta.
Skiptar skoðanir eru um það hvort það sé í öllum tilvikum
neyð að lifa á götunni eða hvort einhverjir kunni að velja sér
þetta hlutskipti. Þó verður alltaf að gera ráð fyrir að í lang-
flestum tilvikum sé líf án þaks yfir höfuðið hrein neyð. Mikill
meirihluti þessa fólks býr við skerta heilsu, bæði andlega
og líkamlega, og í sumum tilvikum er það afleiðing ofneyslu
áfengis og annarra vímuefna. Margt af þessu fólki bráðvantar
aðhlynningu og aldrei má gefa upp þá von að það geti aðlagast
samfélaginu á ný.
Fólkið á götunni er einstaklingar með margbreytilegar
þarfir sem mæta verður á mismunandi hátt. Úrræði sem
hentar einum hentar ekki endilega öllum. Markmiðið hlýtur
þó alltaf að vera að koma sem flestum í skjól; að leitast við að
uppræta það að fólk búi í tjöldum eða ókyntum húsum þar sem
það hefur fundið sér skýli fyrir veðri og vindum.
Heimili með vakt allan sólarhringinn, eins og Samhjálp og
Reykjavíkurborg reka fyrir heimilislausa karla, hefur gefist
vel. Konukot veitir konum skjól og gistiskýlið í Þingholtsstræti
körlum. Slíkum úrræðum þarf að fjölga og huga þá einnig að
því að pör kunni að vilja búa saman.
Fréttir af litlum færanlegum húsum sem Reykjavíkurborg
hyggst taka í notkun gefa til kynna vilja borgaryfirvalda til
að mæta heimilislausum á fjölbreyttari máta en áður hefur
tíðkast. Þetta er áhugaverð tilraun sem borgaryfirvöld eiga
skilið hrós fyrir. Þessi hús munu væntanlega henta fólki sem
ekki vill búa undir eftirliti eins og tíðkast á öðrum heimilum
fyrir heimilislausa og í gistiskýlum.
Í vikunni sem leið fylgdi blaðamaður Fréttablaðsins
heimilislausu fólki á götum Reykjavíkur. Um helgina var
einnig í blaðinu umfjöllun frá heimsókn á meðferðarheimilið í
Krýsuvík. Þar var rætt við fólk sem snúið hefur baki við lífinu
á götunni og stefnir ótrautt að því að hefja nýtt líf að lokinni
meðferð. Viðtölin við þetta bjartsýna fólk vekja von.
Sú þjóð sem býr við mestu velmegun í heimi hefur metnað
til að hlúa að sínum smæstu bræðrum. Aðgerðir Reykjavíkur-
borgar til að mæta heimilislausum og starfsemin í Krýsuvík
sýna það.
Fólkið á götunni er einstaklingar með margbreytilegar
þarfir sem mæta verður á mismunandi hátt. Úrræði
sem hentar einum hentar ekki endilega öllum.
Andrúmsloftið í hátíðarsal Háskóla Íslands var þrungið
spennu þegar skýrsla Þróunar-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna
var kynnt í síðustu viku. Ég vissi
ekki á hverju ég átti von og
fylltist gleði og stolti þegar ljóst
var að Ísland væri nú í fyrsta
sæti. Lífskjörin eru best hér,
jafnréttismálin líka (ókei, ég
viðurkenni að mér flaug í hug að
ástandið hlyti þá að vera bágt í
samanburðarlöndunum) og við
skipum fyrsta sætið í ýmsum
öðrum samanburðartöflum. Í stað
þess að fagna og boða almennan
frídag í tilefni dagsins lögðu
valdarnir, eins og Njörður P.
Njarðvík leggur til að við köllum
ráðherrana, áherslu á ábyrgð
Íslands í samfélagi þjóða. Nú er
ég frekar ábyrgðarfull manneskja
en ég vil líka hafa það skemmti-
legt og því hefði mér þótt í lagi að
fagna þessu aðeins. Ekki fyllast
strax efasemdum um að við
höfum það betra en aðrar þjóðir
og samviskubiti yfir því að allir
sitji ekki við sama borð. Er ekki í
lagi að leyfa sér að vera stolt og
glöð eitt andartak? Berja sér á
brjóst og fagna því að við höfum
gengið til góðs götuna fram eftir
veg?
Fjárfest í menntun
Utanríkisráðherra nefndi í ræðu
sinni að hún hefði fengið Rauða
kross-pakka þegar hún var í
barnaskóla af því að Ísland var þá
talið til þróunarlanda. Nú tæpri
hálfri öld síðar sendum við heila
gáma af jólapökkum til barna í
Úkraínu. Hvað breyttist? Hvaða
lærdóm geta aðrar þjóðir dregið
af reynslu okkar? Er svarið ekki í
grófum dráttum það að síldar- og
seinna stríðsgróðinn var notaður
til að mennta þjóðina og við fórum
að nýta náttúruauðlindirnar?
Amma mín sem var fædd í byrjun
síðustu aldar sagði mér oft að hún
hefði líka getað lært ef hún hefði
haft tækifæri til þess. Foreldrar
hennar gátu ekki sent öll börnin
til mennta. Þau hafa líklega verið
á undan sinni samtíð því ein
dóttirin fékk að fara í nám og var
með fyrstu konunum til að læra
læknisfræði. Amma lagði mikla
áherslu á að börnin hennar gengju
menntaveginn. Hún skrifaði alltaf
Stúdent á bréfin til mín, nokkuð
sem mér fannst hálf vandræða-
legt því stúdentsprófið var þá
ekki neitt sem mér fannst hægt að
státa af. Haustið sem ég kláraði
stúdentinn spurði afgreiðslukonan
í Kaupfélaginu hvenær hún gæti
hætt að halda mér uppi. Ég var
svo einföld að ég sagðist hafa
haldið að foreldrar mínir héldu
mér uppi, en hún útskýrði fyrir
mér (og lét hina viðskiptavinina
bíða í röð fyrir aftan mig á
meðan) að það væru skattgreið-
endur eins og hún sem sæju fyrir
okkur þessum auðnuleysingjum
sem væru í skóla.
Framsýni og dugnaður
Gróðinn af síldinni og stríðinu
var nýttur vel og með aukinni
þekkingu gátum við nýtt náttúru-
auðlindirnar betur. Því eins og
herra Pétur Sigurgeirsson, síðar
biskup, sagði í messunni á
Akureyri fyrir hartnær þremur
áratugum og ég gleymi aldrei, þá
er mönnunum ekki gefið allt, en
hamingja hvers og eins felst í því
að nýta það sem honum er gefið.
Þetta má heimfæra upp á þjóðir,
engri þjóð er gefið allt, en
hamingja hennar og farsæld felst
í því að nýta það sem henni er
gefið. Mér finnst ekki þurfa að
taka það fram að bæði maður og
þjóð þurfa að nýta vel það sem
þeim er gefið. Annars fer fyrir
þeim eins og bóndanum sem átti
gæsina sem verpti gulleggjum; í
græðgi sinni slátraði hann
gæsinni því hann gat ekki sætt
sig við að fá bara eitt egg á dag.
Hann vildi ná þeim öllum í einu.
Fyrir vikið bar hann ekkert úr
býtum.
Það er ekki tilviljun að við
erum í fyrsta sætinu á lífskjara-
lista Sameinuðu þjóðanna, það er
sökum framsýni og dugnaðar
þjóðarinnar. Það var mikilsvert
framlag til verndunar loftslagsins
þegar Íslendingar hættu að kynda
hús sín með kolum og fóru að
nota heitt vatn í staðinn. Það sem
háði okkur forðum, að við höfum
engan aðgang að jarðefnaelds-
neyti, varð til þess að við
byggðum upp þekkingu til að nýta
þær auðlindir sem við höfum –
jarðvarma og fallvötn. Með starfi
okkar í Jarðhitaskóla Sameinuðu
þjóðanna undanfarin þrjátíu ár
höfum við lagt okkar af mörkum
til að miðla þeirri þekkingu. Það
er alltaf hægt að gera betur, en
það þarf ekki að koma í veg fyrir
að við getum glaðst fölskvalaust
yfir góðum árangri.
Glöð á góðum degi
Lífskjör
UMRÆÐAN
Kirkjumál
Í leiðara Fréttablaðsins 3. desember fullyrðir Björgvin Guðmundsson
ranglega. Hann segir: „Hins vegar
greiða allir skattgreiðendur, hverrar
trúar sem þeir eru, laun presta þjóð-
kirkjunnar.“ Þetta er ekki rétt. Í 62.
gr. stjórnarskrárinnar er að finna eftir-
farandi: „Hin evangelíska lúterska
kirkja skal vera þjóðkirkja Íslands, og
skal ríkisvaldið að því leyti styðja
hana og vernda.“
Þeir sem vilja geta séð, að með lögum frá 1907
voru kirkjujarðirnar afhentar ríkinu til sölu. Í
staðinn skyldi ríkið greiða laun prestanna og varð
þannig vörsluaðili eigna fyrir kirkjuna. Með
samkomulagi milli þjóðkirkjunnar og ríkisvalds-
ins 1997 um kirkjujarðirnar og með lögum frá 1.
janúar 1998 um stjórn og starfshætti kirkjunnar,
var stjórnsýsla Þjóðkirkjunnar aukin og styrkt.
Greiðslur til Þjóðkirkjunnar byggjast allar á þeim
eignum, sem henni höfðu safnast fram á síðustu
öld. Það er því rangfærsla og villandi gagnvart
lesendum Fréttablaðsins, að tala um að prestar
þjóðkirkjunnar þiggi laun sín úr ríkissjóði. Ef
einhverjum er falið það trúnaðarstarf, að vera
fjárhaldsmaður annars aðila (vörsluaðili
eigna hans), eins og t.d. getur verið,
þegar um arf er að ræða, telst hann ekki
eigandi eignanna, né þiggur eigandinn af
fjárhaldsmanninum, taki hann af
eignunum. Fullyrðingin er því röng.
Í þessari sömu grein er einnig að finna
þessa einkennilegu setningu: „En
stofnanir hins opinbera, sem hafa
freklega tekið að sér stórt hlutverk í
uppeldi ungs fólks, gegna einnig stóru
hlutverki.“ (Breiðletrun mín – BÁ). Í
samhengi við greinina í heild verður ekki
betur séð en leiðarahöfundur eigi m.a.
við barna- og unglingaskóla landsins
(skyldunám), sem hafi „freklega tekið að sér stórt
hlutverk í uppeldi ungs fólks“. Það er mjög
ranglátt að segja að þeir hafi „freklega tekið að
sér stórt hlutverk“.
Skólar starfa í umboði foreldranna, eru full-
trúar þeirra og er trúað fyrir því mikilvæga
hlutverki að stuðla frekar að menntun barna og
unglinga en heimilin geta veitt. Það er mjög
alvarleg fullyrðing, að ætla skólum landsins,
þ.e.a.s. kennurum og skólastjórum, eitthvað annað
en það, að leiðbeina börnum og unglingum á þann
hátt bestan, sem samræmist lögum landsins og
óskum foreldranna sjálfra.
Höfundur er prestur í Hallgrímskirkju.
Leiðaraskrif leiðrétt
BIRGIR ÁSGEIRSSON
RAGNHILDUR VIGFÚSDÓTTIR
Í DAG |
Það er alltaf hægt að gera
betur, en það þarf ekki að
koma í veg fyrir að við getum
glaðst fölskvalaust yfir góðum
árangri.
Bætt ímynd
Fréttablaðið sagði frá því í gær að
síðar í vikunni kæmi út bók um
Pólstjörnumálið svokallaða, þegar
lögreglan lagði hald á tugi kílóa af
amfetamíni á Fáskrúðsfirði. Höfundur
bókarinnar, Ragnhildur Sverrisdóttir,
hefur verið afar snör í snúningum því
ekki eru nema rúmir tveir mánuðir
síðan málið kom upp. Bókin lýsir
málinu aðallega frá sjónarhóli lögregl-
unnar, málið er enda enn í rannsókn
og sakborningarnir tjá
sig trauðla í bili. Ekki er
að undra þótt laganna
verðir hafi verið til í að
láta dæluna ganga um
sinn hlut í málinu; lög-
reglan var í sárri þörf
fyrir að bæta ímynd
sína og í því ljósi
hefur Pólstjörnumálið reynst dýrmæt-
ara en nokkur markaðsherferð.
Ekkert fyndinn
Borgarstjórn efndi til viðhafnarkvöld-
verðar í Viðey á dögunum í tilefni af
níutíu ára afmæli Reykjavíkurhafnar.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, fyrrverandi
borgarstjóri, hélt tölu og lét nokkra
brandara flakka í leiðinni. Einn var
á þá leið að ólíkt íslenska hestinum
hefðu konur aðeins tvær gangteg-
undir, það er yfirgang og frekjugang.
Ekki kunnu allir að meta grínið og
munu Svandís Svavarsdóttir og
Sigrún Elsa Smáradóttir hafa
skundað úr salnum. Þær fóru
þó ekki langt, enda fastar á eyju
með Vilhjálmi, en biðu af sér
gamanmál hans áður en
þær sneru aftur.
Misskilin auglýsing
Fjarskiptafyrirtækið Nova opnaði fyrir
farsímaþjónustu sína á laugardag,
ásamt því að opna verslun í Lágmúla.
Af því tilefni var húsið sveipað
stóru tjaldi merktu Nova og riðið á
vaðið með auglýsingaherferð undir
slagorðinu „Stærsti skemmtistaður í
heimi“, en þar er átt við internetið í
farsímanum. Í starfsmannaveislu sem
haldin var í versluninni á föstudags-
kvöld kom þó í ljós að einhverjir
tóku slagorðið fullbókstaflega, og
héldu að verið væri að opna stærsta
skemmtistað í heimi. Allt kvöldið
þurfti starfsfólk Nova að vísa fólki
frá sem ætlaði að kíkja á þennan
nýja og risastóra skemmtistað í
Lágmúla.
bergsteinn@frettabladid.is
salvar@frettabladid.is
Tugir manna eru heimilislausir í Reykjavík.
Fólk götunnar
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR