Fréttablaðið - 11.01.2008, Blaðsíða 24

24 11. janúar 2008 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Hringdu í síma
ef blaðið berst ekki
UMRÆÐAN
Skipulagsmál
Málflutningur bæði Torfusamtak-anna og Húsafriðunarnefndar
hefur verið á þá leið að einsýnt þótti að
reist yrði bygging sem tæki ekki mið
af götumynd. Vegna þess var það í raun
örþrifaráð að leggja til friðun núver-
andi bygginga. Það hefði verið ákjósan-
legra að Reykjavíkurborg hefði haft
frumkvæði að því sjálf að vinna með
þá götumynd sem fyrir er. Það er auð-
vitað súrt að það þurfi nauðsynlega að friða hús til
þess að koma í veg fyrir skipulagsmistök en það
er klár afleiðing af stefnu R-listans sáluga. Reykja-
víkurborg ber því ábyrgð á því hvernig komið er.
Það verður að hafa í huga að Húsafriðunar-
nefnd hefur ekki tekið fyrir það endanlega að til
greina komi að vinna töluvert með húsin, lyfta
þeim upp, byggja í skarðið á milli húsanna þar
sem nú eru skúrabyggingar og á baklóðinni.
Ef spurt er hvort reisa eigi nýjar byggingar á
lóðunum sem taki frekar mið af núverandi
götumynd, þá er nokkuð ljóst að
margir þeirra sem svara þessari
spurningu játandi eru fylgjandi
tillögum Torfusamtakanna að því
hvernig vinna mætti með götu-
myndina.
Það er einnig ljóst að ef húsin verða
ekki friðuð leikur enginn vafi á því að
byggt verður samkvæmt núverandi
teikningum, bygging sem könnun
Fréttablaðsins leiddi í ljós að stór hluti
þjóðarinnar er ósáttur við. Eins er það
ljóst að ef húsin verða friðuð kemur
það vel til greina að byggja samkvæmt
nýjum teikningum að stórum hluta.
Þar með er það villandi eða beinlínis rangt að
taka þau tvö sjónarmið, annars vegar það að
byggja samkvæmt fyrirliggjandi teikningum og
hins vegar byggja samkvæmt nýjum teikningum,
og tefla þeim saman gegn friðun hússins þegar
þetta ætti í raun að vera öfugt:
Þrír af hverjum fjórum vilja ekki að byggt
verði samkvæmt fyrirliggjandi teikningum.
Höfundur er talsmaður Torfusamtakanna.
Fyrirliggjandi teikningum hafnað
ÞÓRÐUR MAGNÚSSON
Endurskoðunar- og ráðgjafar-fyrirtækið Deloitte hélt
árlegan skattadag sinn miðviku-
dagsmorguninn 9. janúar. Þar
voru flutt mörg fróðleg erindi, en
ég staldra við tvö. Árni M.
Mathiesen fjármálaráðherra hélt
því fram, að á Íslandi hefði
kenning Arthurs Laffers sannast
um, að skatttekjur ríkisins geti
við tiltekin skilyrði aukist með
minnkaðri skattheimtu: 18%
skattur kann að gefa meira af sér
en 45% skattur. Þetta gerðist
einmitt á Íslandi síðustu sextán
ár. Tekjuskattur á fyrirtæki var
lækkaður úr 45% í 18%, en
skatttekjurnar ruku upp. Lítil
sneið af stórri köku getur verið
stærri en stór sneið af lítilli köku.
Svipað er að segja um tekjuskatt
á einstaklinga. Hann var lækkað-
ur um 8% á tíu árum, en tekjur
ríkisins af honum hækkuðu samt.
Meiri skatttekjur með minni skatt-
heimtu
Fleiri íslensk dæmi staðfesta
kenningu Laffers. Eitt er
húsaleigutekjur. Áður fyrr voru
þær skattlagðar eins og atvinnu-
tekjur og báru um 40% skatt. Þá
töldu fæstir þær fram. Þegar
ákveðið var að skattleggja þær
sem fjármagnstekjur, en þær
bera 10% skatt, snarhækkuðu
skatttekjur af þeim. Ástæðurnar
voru tvær: Í fyrsta lagi jókst
framboð á leiguhúsnæði, þar sem
það borgaði sig allt í einu að
leigja það út. Í öðru lagi bötnuðu
skattskil, því að menn telja
fúslega fram tekjur, sem bera
10% skatt, en miklu síður tekjur,
sem bera 40% skatt. Annað dæmi
er erfðafjárskattur, sem áður gat
orðið mjög hár, en er nú oftast
aðeins 5%. Skatttekjur ríkisins af
honum hafa einnig snarhækkað.
Enn eru skýringarnar tvær: Með
blómlegu atvinnulífi eykst
erfðafé, og í öðru lagi nenna
menn ekki að koma sér á ýmsan
löglegan hátt hjá skattgreiðslum
af slíku fé, sé skatturinn hóflegur.
Eina athugasemdin, sem ég
geri við ræðu Árna M. Mathie-
sens á skattadeginum, er, hversu
hógvær hann var. Sannleikurinn
er sá, að skattabreytingar síðustu
sextán ára hafa skilað stórkost-
legum árangri. Við búum við
miklu betri skattkerfi en hinar
Norðurlandaþjóðirnar, meðal
annars vegna þess að tekjuskatt-
ur á einstaklinga er flatur ofan
skattleysismarka. Hitt er annað
mál, að gera má betur, og um það
var fróðlegt erindi prófessors
Richards Teathers frá Stóra-
Bretlandi. Hann er sérfræðingur
um skattamál og ráðgjafi
þingsins í Jersey, en hún er lítil
eyja í Ermarsundi, sem orðið
hefur stórauðug á því að laða að
sér fjármagn með lágum sköttum
og veita margvíslega fjármála-
þjónustu.
Skattasamkeppni til góðs
Í bókinni The Benefits of Tax
Competition (Skattasamkeppni til
góðs), sem Teather gaf út fyrir
tveimur árum, bendir hann á, að
skattasamkeppni milli ríkja hefur
ýmsar æskilegar afleiðingar. Ein
blasir við. Slík samkeppni heldur
í skefjum tilhneigingu stjórn-
málamanna til að hækka skatta,
sem renna síðan í misjafnlega
skynsamleg verkefni. Önnur er
ekki eins augljós. Lágskattalönd
eða fjármálamiðstöðvar eins og
Lúxemborg, Írland, Jersey og
Liechtenstein stuðla að aukinni
hagkvæmni í alþjóðahagkerfinu
með því að lækka kostnað við
fjárfestingar og fjármagnsflutn-
inga. Teather bendir á, að slíkar
fjármálamiðstöðvar soga ekki
sjálfar til sín fjármagn. Þar er
ekki fjárfest, heldur eru þar
teknar ákvarðanir um, hvar
fjárfest skuli, til dæmis hvort féð
renni í tölvuver í Kína eða
skóverksmiðju á Indlandi.
Teather telur, að Ísland hafi
mikla möguleika sem fjármála-
miðstöð, ekki síst vegna þess að
það stendur utan Evrópusam-
bandsins, sem leitast því miður
við að takmarka skattasam-
keppni. Hann bendir á, að
tekjuskattur á fyrirtæki er nú
aðeins 12,5% á Írlandi (sem situr
raunar undir ámæli fyrir það
innan Evrópusambandsins). Ef
Ísland lækkar tekjuskatt á
fyrirtæki úr 18% í 10% og býr á
ýmsan annan hátt vel að fjár-
málafélögum stórfyrirtækja, þá
getur landið laðað slík félög að
sér, en það myndar feikilegar
beinar og óbeinar tekjur fyrir
ríkissjóð.
Framkvæmum góðar hugmyndir
Í bókinni Uppreisn frjálshyggj-
unnar, sem kom út 1979, varpaði
Geir H. Haarde, sem þá var
ungur hagfræðingur í Seðlabanka
Íslands, fram þeirri hugmynd, að
Ísland yrði alþjóðleg fjármála-
miðstöð. Með því að lækka skatta
á fyrirtæki voru stigin mikilvæg
skref í þá átt í forsætisráðherra-
tíð Davíðs Oddssonar, og á meðan
Halldór Ásgrímsson var forsætis-
ráðherra, skipaði hann nefnd til
að skoða málið undir forystu
Sigurðar Einarssonar í Kaup-
þingi. Skilaði sú nefnd vandaðri
skýrslu með ýmsum góðum
hugmyndum.
Um þessar mundir syrtir að í
atvinnulífinu. Þess vegna er nú
rétti tíminn til að framkvæma
þessar hugmyndir. Við höfum
engu að tapa og allt að vinna á
því að reyna að gera Ísland að
öflugri, alþjóðlegri fjármála-
miðstöð.
Boðskapur Teathers
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
Í DAG | Efnahagsmál
Málefnasamningurinn
Meirihluti borgarstjórnar er alltaf
annað slagið minntur á að hann
hefur ekki gert samning um þau
verk sem hann hyggst vinna á
kjörtímabilinu en slíkt er jafnan siður
samsteypustjórna, hvort heldur er í
ríki eða sveit. Síðast nefndi Þorbjörg
Helga Vigfúsdóttir, borgarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins, það í grein í Frétta-
blaðinu í gær. Henni og
öðrum til upprifjunar
fylgja hér orð Dags B.
Eggertssonar borgar-
stjóra um eðli og
inntak meirihlutans.
Þau féllu á Tjarnarbakk-
anum 11. október.
„Þessi nýi meirihluti er
félagshyggjustjórn
sem er stofnuð um
almannahagsmuni í orkumálum,
um öfluga opinbera þjónustu, um
fum laus vinnubrögð, fagleg vinnu-
brögð og lýðræðisleg vinnubrögð.“
Stundum
Svo sem þekkt er telur Árni M.
Mathiesen mikla og góða reynslu fel-
ast í því að hafa gegnt starfi aðstoð-
armanns ráðherra. Ár Þorsteins
Davíðssonar sem hægri hönd
Björns Bjarnasonar í dóms-
málaráðuneytinu hafi veitt
honum reynslu af öllum hliðum
lögfræði sem, ásamt öðru, geri
hann hæfastan umsækj-
enda til að verða dómari.
Hér verður ekki efast um
þá skoðun ráðherrans
en á það bent að
samráðherrar hans
og flokksbræður, Björn Bjarnason
og Geir H. Haarde, virðast ekki meta
slíka reynslu jafn þungt.
Stundum ekki
Í tvígang hefur nefnilega Eiríkur
Tómasson lagaprófessor sótt um
embætti hæstaréttardómara. Í fyrra
sinnið árið 2003 þegar Björn valdi
Ólaf Börk Þorvaldsson til starfsins
og aftur ári síðar þegar Geir valdi
Jón Steinar Gunnlaugsson. Eiríkur
var jú aðstoðarmaður tveggja
dómsmálaráðherra, þeirra Ólafs
Jóhannessonar og Steingríms
Hermannsonar. Þrátt fyrir
það hlaut umsókn hans
ekki náð fyrir augum
ráðherranna. Hvernig ætli
standi á því?
bjorn@frettabladid.isT
raust almennings á dómstólum skiptir miklu. Því er
afar mikilvægt að vel takist til um skipan í embætti
dómara.
Engar ákvarðanatökur eru óumdeilan legar og ævin-
lega munu skoðanir fólks vera mismunandi, og jafnvel
skiptar, á hæfni og eiginleikum þeirra sem sækjast eftir störfum
eins og embætti dómara.
Ábyrgð þeirra sem koma að ráðningu dómara er því mikil, ekki
síst þeirra sem hafa lokaorðið. Það er því afar brýnt að ráðningar-
ferli í embætti dómara sé skýrt og gegnsætt. Á það höfum við
verið minnt nokkrum sinnum á undanförnum árum þegar ráðn-
ir hafa verið til starfa, bæði sem héraðsdómarar og hæstarétt-
ardómarar, menn sem samkvæmt röðun matsnefnda eru ekki
þeir hæfustu til að gegna starfinu. Engum er greiði gerður með
slíkum ráðningum, allra síst þeim sem embættin hljóta.
Fámennið á Íslandi getur vissulega gert mönnum erfitt fyrir
og gæta verður þess að að sjá ekki skrattann í hverju horni. Það
kann að vera að umsækjandinn með flokks- og/eða fjölskyldu-
tenginguna sé hreinlega sá hæfasti til að gegna stöðunni og þá er
bagalegt að tengslin geri ráðninguna ótrúverðuga. Vænlegasta
leiðin til að koma í veg fyrir slíkt er vitanlega að málefnaleg og
gegnsæ vinnubrögð séu viðhöfð.
Í baksviði blaðsins í dag kemur fram að þverpólitískur vilji
er til að breyta fyrirkomulagi við dómaraskipan. Hugmyndir
þeirra þingmanna og ráðherra sem fyrir svörum verða í grein-
inni eru þó mismunandi. Björn Bjarnason telur þó fortakslaust
að dómsmálaráðherra eigi að taka lokaákvörðun um skipan dóm-
ara en þingmenn annarra flokka eru allir á því að gera þurfi
róttækar breytingar á fyrirkomulagi við skipun í embætti bæði
hæstaréttar- og héraðsdómara.
Lúðvík Bergvinsson hefur ásamt fleiri þingmönnum í Sam-
fylkingunni og Frjálslynda flokknum lagt fram frumvarp til
Alþingis þar sem gert er ráð fyrir að forseti Íslands skipi dóm-
ara samkvæmt tilnefningu forsætisráðherra að fengnu sam-
þykki 2/3 hluta atkvæða á Alþingi. Í baksviðinu kemur fram að
Atli Gíslason, þingmaður Vinstri grænna, og Guðni Ágústsson,
formaður Framsóknarflokksins, eru sammála frumvarpinu í
megindráttum. Frumvarpið nær eingöngu til skipanar hæsta-
réttadómara en þingmennirnir eru sammála um að einnig beri
að endurskoða lög um skipan héraðsdómara.
Víst er að ráðningar í embætti verða aldrei óumdeilanlegar.
Jafnvíst er að þær geta orðið mun minna umdeilanlegar en þær
eru nú, sé það tryggt að ómálefnaleg sjónarmið ráði ekki um
stöðuveitingar.
Settur dómsmálaráðherra sem á dögunum réði Þorstein
Davíðsson til starfa við Héraðsdóm Norðurlands eystra og
Austurlands hefur í rökstuðningi sínum ekki sýnt fram á að
ráðningin hafi verið málefnaleg þegar þrír menn töldust hæfari
að mati sérstaklega skipaðrar matsnefndar. Við slík vinnubrögð
verður ekki unað.
Mikilvægt er að friður ríki
um ráðningar í embætti dómara.
Deilt um
dómarann
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR