Fréttablaðið - 18.01.2008, Page 16

16 18. janúar 2008 FÖSTUDAGUR
Svona erum við
fréttir og fróðleikur
37
1
22
9
37
1997 2002 2007
Samherji hf. á Akureyri
lokaði rækjuverksmiðju
sinni í vikunni og sagði upp
rúmlega 20 starfsmönnum.
Nú eru fimm rækjuverk-
smiðjur starfandi í landinu
en þær voru átján árið 2000.
Rækjuveiði á Íslandsmiðum
hefur ekki verið minni í
fjóra áratugi. Skipbrot þess-
arar atvinnugreinar hefur
haft mikil áhrif á atvinnulíf
víða um land.
Árið 1990 voru starfandi 37
rækjuverksmiðjur á Íslandi.
Atvinnuvegurinn var afar blóm-
legur sem byggði á góðri veiði
íslenskra skipa á úthafs- og inn-
fjarðarækju. Tæpum tveimur
áratugum síðar er ekki ofsagt að
iðnaðurinn hafi hrunið, og margt
kemur til.
Fækkun verksmiðja
Verksmiðjurnar sem voru í
rekstri árið 1990 voru margar
litlar, voru dreifðar um landið og
byggðu á góðri veiði íslenska
rækjuveiðiflotans. Fækkun
þeirra frá 1990 var þó nokkuð
hröð.
Að hluta til er skýringin á
fækkun verksmiðjanna að rækju-
iðnaðurinn hefur gengið í gegn-
um tímabil þar sem harðnandi
kröfur eru gerðar til gæða. Hörð
samkeppni á alþjóðamörkuðum
gerir það einnig að verkum að
fyrirtæki hafa ekki rekstrar-
grundvöll ef fjárhagslega sterk
fyrirtæki standa ekki að baki
þeirra, og geta uppfyllt gæða-
kröfur í framleiðslunni til dæmis
með nýjum og fullkomnum
tækjabúnaði.
Verksmiðjunum hafði fækkað í
átján árið 2000 og ellefu fimm
árum seinna. Á síðustu þremur
árum hefur svo orðið kollsteypa
og eftir standa aðeins fimm fyr-
irtæki í rækjuiðnaði. Meðal
þeirra verksmiðja sem horfið
hafa eru þrjár af þeim stærstu
árið 2003 sem voru hluti af sterk-
um fyrirtækjum. Það eru verk-
smiðjur Þormóðs ramma –
Sæbergs á Siglufirði, Strýtu
Akureyri og verksmiðja Fiskiðju-
samlags Húsavíkur.
Rækjuveiði hverfandi
Stærsta breytingin í rekstrarum-
hverfi rækjuverksmiðja undan-
farin ár er aðgengi að hráefni.
Ástand rækjustofna er slæmt
og rækjuveiðin við Ísland er nú
sú minnsta í 40 ár. Aflabrestur
hefur orðið í innfjarða- og úthafs-
rækjuveiðum. Íslendingar hafa
stundað úthafsrækjuveiði í um
20 ár og hæst fór úthafsveiðiafl-
inn í um 65 þúsund tonn árin 1995
til 1997. Tíu árum seinna var
veiðin aðeins um fimm þúsund
tonn. Árin 2004 og 2005 minnkaði
afli enn meira og var aðeins um
600 tonn árið 2006.
Aflabrestur í innfjarðarækju-
veiði og algjört veiðibann hefur
einnig haft mikil áhrif því nokk-
ur fyrirtæki byggðu afkomu sína
á þessum veiðum.
Innfjarðarækjuveiðin var um
Rækjuiðnaður á fallandi fæti
Blikur eru á lofti í efnahagsmálum að margra
mati og má því búast við að neysla lands-
manna dragist saman á næstu mánuðum og
misserum. Í slíku árferði er hætta á því að
fjárnámum fari fjölgandi.
Hvað er fjárnám?
Fjárnám skiptist í tvennt. Það er yfirleitt kallað
innsetningargerð þegar hlutur er tekinn af
fólki. Hluturinn er þá stundum keyptur með
svokölluðum eignaréttarfyrirvara þegar ann-
aðhvort verslunin eða sá sem lánar pening-
ana setur eignaréttarfyrirvara og segir: „Ég á
hlutinn þangað til þú ert búinn að borga hann
að fullu eða þangað til þú ert búinn að borga
lánið að fullu af því ég fjármagnaði hlutinn.“
Önnur aðgerð innan fjárnáms er þannig að
kröfuhafinn er búinn að sanna eða kominn
með dóm fyrir fjárnámi.
Í undantekningatilfellum geta opinberir
aðilar farið í fjárnám án þess að hafa dóm
fyrir því, til dæmis Ríkisútvarpið, skattayfirvöld
og sveitarfélög út af fasteignaskatti.
Hvernig fer þetta þá fram?
Kröfuhafinn fer til sýslumanns, segist vera
með kröfu og fer fram á að það séu fundnar
eignir og gert fjárnám í eigninni.
Hvenær er algengast að hlutur sé
tekinn?
Það er algengast í
bílaviðskiptum,
sérstaklega þegar
um dýra bíla er að
ræða. Ef kaupand-
inn getur ekki staðið
undir skuldbinding-
unni eru bílarnir vörslusviptir og þá er farið
fram á að sýslumaður gefi heimild til að bíll-
inn sé sóttur. Aldrei má taka hlut með valdi.
Hvenær eru fjárnám algengust?
Fjárnám skiptast líka í fjárnám án árangurs og
fjárnám með árangri. Fjárnám með árangri
eru ekki jafn alvarleg af því að eign er fyrir
hendi. Þau eru oft framkvæmd af því ágrein-
ingur er milli aðila, til dæmis
í skattamálum, og því er
fjárnám gert. Fjárnám án
árangurs eru alvarlegust
því að þau sýna fram á
eignaleysi og geta verið
grundvöllur gjaldþrota-
skipta.
Verksmiðjur 1990. Alls 37
Verksmiðjur 2003. Alls 17
Verksmiðjur 2008. Alls 5
2004: 450
2005: 250
2008: 120
1996: um 77 þ. tonn
2000: um 24 þ. tonn
2006: um 1 þ. tonn
RÆKJUIÐNAÐUR Á ÍSLANDI 1990-2008
HJÁ ÞORMÓÐI RAMMA 2004 Alls starfa um 120 manns í þeim verksmiðjum sem eftir eru. Árið 2004 voru störfin um 450 og enn fleiri áratug fyrr. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
FBL-GREINING: FJÁRNÁM
Fjárnám án árangurs eru alvarlegust> Fjöldi í Félagi múslima á Íslandi
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
SMS
LEIKUR
Vin
ni
ng
ar
ve
rð
a a
fh
en
di
r h
já
BT
Sm
ár
ali
nd
. K
óp
av
og
i. M
eð
þ
ví
að
ta
ka
þ
át
t e
rtu
ko
m
in
n í
SM
S k
lú
bb
. 9
9 k
r/s
ke
yt
ið.

E I T T H V A Ð S K E F I L E G T E R Á S V E I M I
FRUMSÝND 25 · 01 · 08
SENDU JA COF Á NÚMERIÐ
1900 OG ÞÚ GÆTIR UNNIÐ!
Vinningar eru Bíómiðar f yrir t vo, tölvueikir, DVD myndir,
varningur tengdur myndinni og margt fleira!
Reykingabann var
mikið í umræðu eftir
að það var sett á og
töldu margir að í óefni
færi þegar vetur gengi
í garð og reykingar
yrðu bannaðar inni á
veitingahúsum. Kor-
mákur Geirharðsson
er eigandi Ölstof-
unnar.
Hvernig hefur reynslan verið af
reykbanninu? Þetta hefur gengið
ágætlega fyrir utan þá sem hafa þurft
að hafast við í kulda og vosbúð. Ég
tel að meirihluti þeirra sem koma til
okkar myndu vilja fá að reykja inni.
Ég hef síðan þurft að bæta við mig
auka dyraverði til að hafa stjórn á
umferð fólks sem fer út til að reykja.
Hvað segir starfsfólkið um reynsl-
una af banninu? Það er vissulega
betra loft inni á annatímum og það
er ánægt með það.
Finnst þér lögin hafa sannað gildi
sitt? Nei, alls ekki. Stjórnvöld hefðu
átt að fara dönsku eða sænsku leið-
ina og leyfa veitingahúsaeigendum
að hafa reykrými innandyra. Ef ekkert
verður gert fyrir sumarið munu sömu
óþægindin koma upp og síðasta
sumar þegar mikið var kvartað undan
umgengni fólks í miðbænum.
SPURT OG SVARAÐ
NÚ ER KOMIN REYNSLA
Á REYKINGABANNIÐ
Hefur ekki
sannað gildi sitt
KORMÁKUR
GEIRHARÐS-
SON