Fréttablaðið - 12.04.2008, Blaðsíða 16

16 12. apríl 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Loftslagsmál
Árið 1992 gaf Al Gore út bókina Earth in the Balance um umhverfismál. Þar
vitnaði hann til ræðu indíánahöfðingjans
Chief Seattle sem höfðinginn átti að hafa
haldið árið 1855 um ást sína á náttúrunni.
Án efa hafa margir umhverfissinnar
tárast við lestur hennar og hugsað líkt og
Gore hve nútímamaðurinn væri mikill
umhverfissóði í samanburði við góða
indíánann. Ræðan var reyndar samin af
handritshöfundinum Ted Perry árið 1971.
Gore stundar svipuð vinnubrögð í nýlegri
kvikmynd sinni An Inconvenient Truth sem byggð
er á fyrirlestri hans um hlýnun andrúmsloftsins.
Hann fullyrðir að enginn ágreiningur sé um þessi
flóknu vísindalegu álitaefni. Hann slær hins vegar
ýmsu fram sem þetta sama vísindasamfélag hefur
ekki tengt við loftslagshlýnun eða einfaldlega talið
ólíklegt. Dæmi um það eru afdrif Golfstraumsins
sem Gore málar dökkum litum í mynd sinni. Í
skýrslu loftslagsnefndar SÞ er málið alls ekki lagt
upp á þennan hátt. Mér skilst að þetta atriði hafi
ekki verið borið á borð fyrir Íslendinga í Háskóla-
bíói. Er Golfstraumurinn hættur við að
hætta? Hið sama má segja um spár hans
um bráðnun tveggja jökla sem Gore segir
samanlagt hækka sjávarmál um 13 metra.
Gore tengir líka fellibylinn Katrínu óhikað
við loftslagsbreytingar.
Í myndinni reynir Gore að sannfæra
áhorfendur um að ef þeir elski börnin sín
og hafi snefil af sómakennd verði þeir að
breyta um lífsstíl. Sjálfur býr hann í
þremur glæsihýsum, ekur um fjölskyldu-
búgarðinn á pallbíl og ferðast meira en
flestir.
Árni Finnsson, formaður Náttúruvernd-
arsamtaka Íslands, kvartar undan því í grein hér í
blaðinu á þriðjudaginn að mér hafi verið boðið í
nokkurra mínútna spjall í Silfri Egils um þessi mál.
Hann kallar stjórnanda þáttarins „loddara“ fyrir
vikið. Efnislega hefur Árni þó ekkert við málflutn-
ing minn að athuga, sem kemur á óvart, miðað við
æsinginn yfir því að ég hafi fengið að tjá mig.
Umhverfissamtökin sem Árni veitir forstöðu
þiggja ríkisstyrki til starfsemi sinnar. Árni virðist
telja þessum fjármunum skattgreiðenda best varið í
tilraunir til að hefta umræðu um umhverfismál.
Höfundur er efnafræðingur.
Það sem höfðingjarnir hafast að
GLÚMUR JÓN
BJÖRNSSON
Með reglulegu millibili erum við minnt á hve brýnt er að
landið verði eitt kjördæmi.
Í febrúar birtist lítil frétt sem
bar í sér stærra hneyksli þótt
hvorugt færi hátt. Í byrjun árs
2006 seldi fyrrverandi samgöngu-
ráðherra gömlu Breiðafjarðarferj-
una án auglýsingar á 37,8 milljónir
til einkafyrirtækis. Tveimur
vikum síðar seldi fyrirtækið
ferjuna til finnskra aðila fyrir 100
milljónir. Mismunurinn var litlar
62,2 milljónir. Ekki kom á óvart að
fyrirtækið sem á svindlinu græddi
er staðsett í heimabæ ráðherrans.
Það fylgdi jafnvel sögunni að
forstjórinn hafði setið með honum
í bæjarstjórn. Hér virtist því um
dæmigerða klíkubræðraaðgerð að
ræða. Kjördæmisherranum tókst
að pota nokkrum milljónatugum
heim í hérað. Einhverstaðar hefði
orðið úr lögreglumál en ekki á
Íslandi. Ráðherrann fyrrverandi
gegnir nú einu æðsta embætti
landsins, er forseti Alþingis.
Nýr ráðherra – sama stefna
Ráðherratíð hans lumar á fleiri
sóunarmálum sem reika enn um
fréttasíður. Í gær fór „nýja“
Grímseyjarferjan í jómfrúarsigl-
ingu sína, þremur árum og
hundruðum milljóna eftir að hún
var keypt. Og á dögunum birtust
fréttir af því að tékkneskir
bormenn sæju til sólar út úr fjalli
við Héðinsfjörð. Á meðan hefur
Sundabraut breyst í Syndabraut,
þar sem hún liggur enn óteiknuð á
kannski-borðinu, og nær daglega
slasast vegfarendur á þrengsla-
vegum suð-vestur-hornsins, á
meðan fjölskyldufeður aka
skjálfandi norður heiðar, af ótta
við flutningaferlíkin sem mæta
þeim á korters fresti og voru
hannaðir fyrir evrópskar hrað-
brautir en ekki íslenska sveitavegi.
En vegna stefnu fyrrverandi og
núverandi ógönguráðherra sigla
strandferðarskipin nú yfir
Holtavörðuheiði með mjöl og
sement. Af sjávarsöknuði hefur
þeim tekist að breyta þjóðveginum
í öldótt haf.
Í gær bættist enn einn krossinn í
safnið við Kögunarhól. Bílstjóri
sendibíls lést á veginum milli
Selfoss og Hveragerðis eftir að
pallbíll hafði rekist utan í flutn-
ingabíl og lent síðan framan á
bifreið hans. Á síðustu fimm árum
hafa 40 manns slasast á þessum
vegarkafla. Í fyrra létust þar tveir.
Fyrir ári settist nýr maður í
samgöngustólinn. Dugmikill
norðanmaður tók við af ferjukaup-
manninum úr Stykkishólmi. En sá
nýi notar stefnu þess fyrri.
Sundabraut er áfram Syndabraut,
Reykjanesbrautin enn hálfköruð
(þremur árum eftir að tvöföldun
hennar hófst) og tvöföldun á
Hellisheiði er aðeins áætluð á þeim
kafla sem skástur er, en ekki á
fyrrnefndum dauðakafla. Hins
vegar gengur vinna við Héðins-
fjarðargöng samkvæmt áætlun og
gulltryggt er að Vaðlaheiðargöng
verði tilbúin áður en Sundabraut
kemst af kannski-borðinu. Og nú
er jafnvel farið að tala um ný og
breiðari Ólafsfjarðargöng... Það
eina sem nýi ráðherrann hefur
gert fyrir íbúa höfuðborgarinnar
er að lofa þeim nýrri flugstöð á
Reykjavíkurflugvelli, þeirri sem
forveri hans lét sig dreyma um og
báðir kalla „samgöngumiðstöð“.
Kannski er henni ætlað að binda
endanlegan hnút á samgöngur í
Reykjavík. Í ráðuneyti ógöngu-
mála hefur ekkert breyst nema
hvað milljónapumpan hefur verið
færð úr Breiðafirði yfir í Eyja-
fjörð, í kjördæmi núverandi
ráðherra. Lengi lifi kjördæmapot-
ið.
Sama mjölið
Í vikunni varð enn eitt bílslysið á
ófrágengnum hluta Reykjanes-
brautar. Þekkt andlit lenti á
gjörgæslu og fólk átti því auðveld-
ara með að finna til með þessu
síðasta fórnarlambi stefnunnar í
ógöngumálum. Kastljósið beindist
enn og aftur að stuttum vegarkafla
sem undanfarin misseri hefur
slasað fleira fólk en afgangurinn
af leiðinni. Verktaki fór á hausinn
og skildi veginn eftir úti í hrauni.
Og þar hefur hann verið síðan þá, í
heila fjóra mánuði. Vegagerðin og
ráðherra bera fyrir sig flóknar
reglur. Er sú afsökun gild?
Samkvæmt áliti lögfróðra er hún
líka úti í hrauni. Menn hefðu getað
ráðið nýjan verktaka á staðnum.
Erfitt er að ímynda sér að
millilandaþotum væri gert að
lenda á bráðabirgðabraut útí
hrauni mánuðum saman ef
breikkun flugbrautar hefði óvart
stöðvast. Seint yrði líka látið
viðgangast að vinna við gælugöng-
in nyrðra lægi niðri sökum
vanefnda verktaka.
Um Reykjanesbraut fara 15.000
bílar á dag. Um Héðinsfjarðargöng
er gert ráð fyrir 350 bílum á dag. Í
þeim fyrrnefndu sitja kjósendur
forsætis-, fjármála-, menntamála-,
umhverfis-, utanríkis-, félagsmála-
, iðnaðar-, dómsmála- og heilbrigð-
isráðherra en síðarnefndu bílunum
aka kjósendur samgönguráðherra.
Þetta er ekki lengur bara
spurning um gamaldags kjör-
dæmapot. Núgildandi ógöngu-
stefna er lífshættuleg. Hún meiðir
fólk á hverjum degi.
Kristján L. Möller og Sturla
Böðvarsson ættu báðir að huga að
pokanum sínum. Það virðist vera
sama mjöl í báðum.
Ógönguráðherrar
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Samgöngumál
M
argir hafa sett fram það sjónarmið að stjórnendur
efnahagsmála í landinu hafi ekki notað tækifær-
ið í tengslum við stýrivaxtafund Seðlabankans í
fyrradag til að kveða fast að orði um aðgerðir til að
sporna við neikvæðri þróun sem blasir við í efna-
hagslífi þjóðarinnar. Stýrivaxtaákvörðun ein og sér hafi lítil sem
engin áhrif. Það sýndi sig með lækkun á gengi krónunnar í kjölfarið,
sem Seðlabankinn telur að sé nú þegar of lágt.
Þessi gagnrýni kemur í kjölfar þess að ekki var heldur brugðist
við af festu fyrir páskafrí þegar gengi krónunnar og hlutabréfa-
verð féll hratt. Nokkurs taugatitrings gætti við þær aðstæður en
fátt kom út úr fundi forsætisráðherra með fréttamönnum að lokn-
um ríkisstjórnarfundi 18. mars síðastliðinn. Aftur voru væntingar
nokkrar um yfirlýsingar á ársfundi Seðlabankans 28. mars. Þá tal-
aði Geir Haarde aðeins skýrar og sagði að ríkissjóður hefði mikinn
fjárhagslegan styrk og gæti tekið að láni verulegar fjárhæðir ef á
þyrfti að halda.
Á miðvikudag í þessari viku var forsætisráðherra enn skýrari
í tali við erlendu viðskiptafréttaveituna Bloomberg þar sem hann
sagði að í undirbúningi væri að auka gjaldeyrisforða Seðlabankans
svo hægt væri að mæta erlendum eignum íslensku bankanna. Í Fin-
ancial Times var svo haft eftir honum að ríkisstjórnin gæti auðveld-
lega gefið út skuldabréf til að styrkja gjaldeyrisforðann.
Það voru því nokkur vonbrigði að engin yfirlýsing um þetta kom á
fimmtudaginn í kjölfar þess að Seðlabanki Íslands tilkynnti um enn
eina stýrivaxtahækkunina. Davíð Oddsson seðlabankastjóri sagði
stækkun gjaldeyrisforðans vissulega til skoðunar innan bankans en
verið væri að bíða eftir hagfelldari skilyrðum. Og enn bíða menn.
Svo virðist sem forystumenn efnahagsmála séu ekki á sömu blað-
síðunni þegar kemur að aðgerðum til að styðja við bakið á fjármála-
kerfinu hér á landi. Formenn ríkisstjórnarflokkanna hafa talað of
lengi um erlenda lántöku án þess að nokkuð gerist. Það er spurning
hvort andstaða sé við þá aðgerð innan Seðlabankans sjálfs, sem ann-
ast framkvæmd erlendra lána ríkisins samkvæmt samningi sem
gerður var í september 2007.
Davíð Oddsson gerir sér grein fyrir að vaxtahækkun ein og sér
er ekki nóg til að stuðla að þægilegri aðlögun hagkerfisins svo það
leiti í langtímajafnvægi. Það kom fram í máli hans á fimmtudaginn.
Annað þarf að koma til eins og innstreymi gjaldeyris og styrking
krónunnar. Því er Seðlabankinn kominn með einhvers konar geng-
ismarkmið við hliðina á verðbólgumarkmiði þó að það sé ekki við-
urkennt opinberlega. Áhyggjur af stíflu á gjaldeyrisskiptamarkaði
eru vísbending um það.
Vaxtahækkun er ekki nóg en hún var nauðsynleg til að banka-
stjórarnir sannfærðu alla enn og aftur um að þeir væru staðráðnir
í að ná verðbólgunni niður. Trúverðugleikinn er mikilvægt tæki og
því eru bein áhrif stýrivaxtahækkunar á verðlag ekki grundvallar-
forsenda í þessari ákvörðun. Nema kannski til að styðja við gengið.
Þess vegna skýtur það skökku við að stjórnendur efnahagsmála,
sem þurfa að vera samtaka í þessari baráttu, nýttu ekki tækifærið
á fimmtudaginn til að tilkynna um frekari aðgerðir. Seðlabankinn
hefði þá færst nær því markmiði sínu að beina aðlögun hagkerfisins
frekar í gegnum gengishækkun en verðbólgu.
Forystumenn efnahagsmála þurfa að vera
samtaka við erfiðar markaðsaðstæður.
Vannýtt tækifæri
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON SKRIFAR
Ekki nefnd einu orði
Aðalfundur Samfylkingarinnar í
Hafnarfirði var haldinn í vikunni.
Fyrir fundinn var yfirlýst markmið
að fá konu í formennsku og hafði
Valgerður Halldórsdóttir, fyrrverandi
bæjarfulltrúi, sem vakti athygli í fyrra
fyrir andstöðu við stækkun álversins
í Straumsvík, gefið kost á sér. Val-
gerður dró að vísu formannsframboð
sitt til baka en gaf kost á sér
til stjórnarsetu. Hún virðist
hins vegar ekki hafa átt upp
á pallborðið hjá uppstilling-
arnefnd því ekki var minnst
á framboð hennar einu orði
á fundinum. Spurning hvort
flokksmennirnir erfi and-
stöðuna við hið ástkæra
álver...
Náðu ekki markmiðinu
Gunnar Axel Axelsson heitir hins
vegar nýr formaður Samfylkingar-
innar í Hafnarfirði. Af nafni og útliti
nýja formannsins að dæma er hann
karlmaður. Ekki ber því á öðru en
að yfirlýst markmið Samfylkingar-
innar í Hafnarfirði um að fá konu í
formanns embættið hafi ekki gengið
eftir.
Í ökkla eða eyra
Seðlabankinn spáir að
húsnæðisverð muni
hrynja á næstu tveimur
árum. Því er Grétar Jón-
asson, framkvæmda-
stjóri Félags
fasteignasala,
ósammála.
Hann segir ekkert benda til þess að
fasteignaverð hrynji. Ekkert. Hér ber
nokkuð á milli. Ljóst er að Grétar
og aðrir fasteignasalar hafa hag af
því að fasteignaverð haldist hátt. Á
hinn bóginn hefur Seðlabankinn hag
af því að húsnæðisverð hrynji, það
myndi slá á verðbólgu. Hér þarf hlut-
laust mat. Gylfi Magnússon, dósent
við viðskipta- og hagfræðideild HÍ,
bendir á að búið sé að skrúfa
fyrir lán nánast að fullu og því
eðlilegt að fasteignaverð lækki
talsvert í kjölfarið. Það er eitt-
hvað, þó ekki endilega hrun.
ghs@frettabladid.is
bergsteinn@frettabladid,is
Vor í Kaupmannahöfn!
Come2 Scandinavia er með tvær íbúðir í miðborg Kaup-
mannahafnar. Einungis 15mín gangur að Ráðhústorgi.
Þetta er frábær og ódýr lausn fyrir hópa og fjölskyldur
sem vilja hafa það gott yfir helgi eða viku í Köben.
Erum einnig með góð verð á bílaleigubílum.
Nánari upplýsingar á www.come2scandinavia.com
Sími: +45 3325 6425 • Netfang: info@come2scandinavia.com