Fréttablaðið - 18.07.2008, Blaðsíða 56

32 18. júlí 2008 FÖSTUDAGUR
menning@frettabladid.is
Samtök hljómlistarmanna í 27
löndum sendu Evrópuráðinu
erindi sem tekið var til umræðu á
vettvangi ráðsins í gær. Þar er
óskað eftir að ráðið beiti sér fyrir
lagasetningu sem lengi hlut flytj-
enda í flutningsgjöldum á hljóðrit-
unum frá fimmtíu árum til níutíu
og fimm ára.
Réttur flytjenda er víðast í lönd-
um Evrópu bundin við hlutdeild í
flutningsrétti og eiga þeir þá hlut í
flutningsgjöldum á móti höfund-
um og tónsmiðum. Hér á landi er
hlutur flytjenda heldur rýr. Á vett-
vangi Evrópu eru starfandi stór
og öflug samtök flytjenda sem
safna saman hlut flytjenda og hafa
til þess umboð og rétt í fimmtíu ár
frá hljóðritun. Í frétt The Stage
eru tekin dæmi af hljóðfæraleik-
urum á borð við Herbie Flowers
sem lék á bæði Walk on the wild
side með Lou Reed og Space Odd-
ity með David Bowie. Hans réttur
til flytjendagreiðslna rennur út
um 2020: „Verndarákvæði í rétti
flytjenda hefur ekki haldist í hend-
ur við þróun í langlífi tónverka og
það er kominn tími á leiðréttingu.
Ég lék í nokkrum vinsælum lögum
og hætti að fá tekjur af þeim flutn-
ingi eftir fimmtíu ár um það leyti
sem ég þarf mest á þeim tekjum
að halda.“
Talsmaður Evrópusambandsins
um málefni innri markaðar, Charl-
es McCreevy, hefur lýst stuðningi
sínum við kröfu tónlistarmanna
og vill að réttur þeirra verði í sam-
ræmi við réttarvernd tónsmiða.
Sá réttur var framlengdur, ekki
síst með tilliti til þess tekjutaps
sem höfundar á þýska málsvæð-
inu urðu fyrir á löngu tímabili frá
1933 til 1947.
Hér á landi er réttur flytjenda
afar vanþróaður og hafa rétt-
indagæslumenn leikara og tón-
listarmanna þegar gefið eftir
flutningsrétt á tilteknu safni
verka í fórum sjónvarps og hljóð-
varps Ríkisútvarpsins. Stórt safn
Senu af íslensku hljóðritunum
veitir þeim tónlistarmönnum
sem þar eiga flutning lítinn arð
og hætt er við að nýir miðlar um
vef og í símum geri mönnum erf-
itt fyrir að halda utanum rentur
af hugverkum og flutningi, en
túlkun á hljóðfæri virðist vera að
færast í þá áttina. Hér á landi er
höfundarréttur óhemju sterkur
samkvæmt lögum og má einung-
is leigja hann tímabundið. Fróð-
legt verður að sjá hvernig hags-
munagæslumenn íslenskra
listamanna taka á þeim kröfum
sem nú eru að ganga fram í Evr-
ópu.
- pbb
Flytjendaréttur
framlengdur
TÓNLIST Hljómlistarmenn á diskum
Bjarkar fá greitt fimmtíu ár eftir útgáfu-
dag en sterkar líkur eru á að sá arður
framlengist í níutíu og fimm ár.
Áhugaverðir tónleikar fara fram
á Kirkjubæjarklaustri kl. 15 á
sunnudaginn. Hallveig Rúnars-
dóttir sópransöngkona og Hrönn
Þráinsdóttir píanóleikari koma þar
fram í Kirkjuhvoli og flytja sönglög
af ýmsum toga. Tónleikarnir eru
liður í nýrri tónleikaröð þar eystra
sem nefnist Klassík á Klaustri.
Á efnisskrá tónleikanna kennir
ýmissa grasa; helst ber að nefna
stórvirki Páls Ísólfssonar, Söngva
úr Ljóðaljóðum sem ekki heyrast
nógu oft flutt en verður að teljast
ein merkasta tónsmíð Íslendinga.
Íslensk leikhústónlist verður
einnig í öndvegi en bæði verða
flutt lög Atla Heimis Sveinssonar
úr Sjálfstæðu fólki og lög Hjálmars
H. Ragnarssonar úr sýningu
Þjóðleikhússins á Pétri Gauti árið
1992.
Rúsínan í pylsuendanum verða
svo sönglög við ljóð úr Heims-
kringlu Þórarins Eldjárn eftir
Tryggva M. Baldvinsson. Lögin
eru stórskemmtileg og hnyttin og
passa vel hinum frábæru ljóðum
Þórarins. Ljóst er að aðdáendur
íslenskrar ljóðlistar fá sitthvað
fyrir sinn snúð á tónleikunum,
ekki síður en aðdáendur vand-
aðrar tónlistar.
Tónleikarnir eru hluti af verk-
efninu „Tónleikar a landsbyggð-
inni“ á vegum F.Í.T. og FÍH með
styrk úr Tónlistarsjóði.
Aðgangseyrir að tónleikunum
er 1.500 kr. og eru allir velkomnir.
- vþ
Sönglög á Klaustri
HALLVEIG RÚNARSDÓTTIR
SÓPRAN Kemur fram á tón-
leikum á Kirkjubæjarklaustri
á sunnudag ásamt Hrönn
Þráinsdóttur.
> Ekki missa af …
sýningunum Hundrað og
Hafnfirðingar, en þeim lýkur
um helgina í Hafnarborg,
menningar- og listastofnun
Hafnarfjarðar. Á sýningunni
Hafnfirðingar má sjá ljósmynd-
ir Árna Gunnlaugssonar af
eldri Hafnfirðingum á árunum
1960-1992. Á sýningunni
Hundrað má aftur á móti
sjá ljósmyndir sem spanna
hundrað ára sögu Hafnarfjarð-
arkaupstaðar.
Kl. 13
Leikritið Fjölskyldukvöld verður flutt
í Útvarpsleikhúsi Rásar 1 kl. 13 í
dag. Leikritið var upprunalega hluti
af Vasaleikhúsi leikskáldsins,
rithöfundarins og myndlistarmanns-
ins Þorvaldar Þorsteinssonar, en það
var á dagskrá Rásar 2 snemma á
tíunda áratug síðustu aldar. Um
dagskrárgerð Útvarpsleikhússins sér
Viðar Eggertsson.
Óvenjuleg tónlistardagskrá verður í boði í
Akureyrarkirkju næstkomandi sunnudag,
hinn 20. júlí klukkan 17. Það er hljómsveitin
Spilmenn Ríkínís sem mun flytja íslensk
þjóðlög fyrir tónleikagesti og með í för eru
sjaldséð gömul íslensk hljóðfæri sem spenn-
andi verður að sjá og heyra: langspil, harpa,
symfón og gígja.
Meðlimir Spilmanna Ríkínís eru þau Ásta Sigríður Arn-
ardóttir, Halldór Bjarki Arnarson, Marta Guðrún Hall-
dórsdóttir, Sigursveinn Magnússon og Örn Magnússon.
Þau eru klassískir tónlistarmenn, hinn ungi Halldór
Bjarki er sérstaklega efnilegur og Marta, Örn og Sigur-
sveinn eiga hvert um sig að baki langan og glæsilegan
tónlistarferil. Tónlistarhópurinn Spilmenn Ríkínís á að
baki nokkurra ára sögu. Hann var stofnaður í kringum
flutning á íslenskri tónlist frá því um og eftir siðaskipti
og til að flytja íslensk þjóðlög. Spilmenn Ríkínís hafa
lagt á sig ærið erfiði við rannsóknir á fornri tónlistar-
hefð og tónlist fyrri alda á Íslandi. Síðasta haust voru
Spilmenn við rannsóknir og vinnslu á nýju efni í Korsør
í Danmörku og má heyra hluta af afrakstri þess tíma í
kirkjunni á sunnudaginn.
Í flutningi tónlistarmannanna felst endursköpun æva-
gamallar hefðar og falleg þjóðlög óma aftan úr öldum.
Spilmenn leika á hljóðfæri þau sem vitað er að voru til
hér á landi á þessum tíma. Á tónleikunum í Akureyrar-
kirkju á sunnudaginn syngja og leika Spilmenn úr prenti
frá Hólum í Hjaltadal en einnig úr íslensku tónlistar-
handritunum Melodia (1650) og Hymnodia Sacra (1742)
auk íslenskra þjóðlaga úr safni séra Bjarna Þorsteins-
sonar.
Ríkíní sá sem hópurinn kennir sig við var fyrsti tón-
listarkennari sem sögur fara af á Íslandi og var hann
kennari við Hólaskóla við stofnun hans árið 1106. Ríkíní
var franskur og mikill „ástvinur“ hins helga Jóns
Ögmundssonar, biskups og skólastjóra.
Tónleikarnir eru þeir þriðju í tónleikaröðinni Sumar-
tónleikar í Akureyrarkirkju. Þeir standa yfir í klukku-
stund án hlés, aðgangur er ókeypis og eru allir velkomn-
ir. Sumartónleikar á Norðurlandi hófust árið 1987 en
upphafsmenn þeirra voru þau Margrét Bóasdóttir söng-
kona sem um þær mundir bjó að Grenjaðarstað í Aðal-
dal og Björn Steinar Sólbergsson, organisti við Akur-
eyrarkirkju, sem hvort um sig var nýkomið úr löngu
tónlistarnámi á erlendri grundu og vildu þau búa til
farveg fyrir tónleikahald að sumri. Tónleikaröðin gekk í
tólf farsæl ár, undir nafninu Sumartónleikar á Norður-
landi en heitir nú Sumartónleikar í Akureyrarkirkju.
Í upphafi hófst samstarf með þremur kirkjum: á
Húsavík, Reykjahlíð við Mývatn og á Akureyri. Fyrsta
árið voru haldnir sex tónleikar í hverri kirkju og aðsókn-
in lofaði góðu. Skilningur á gildi sumartónleika jókst og
þá höfðu fleiri kirkjur áhuga á samstarfi og umfangið
jókst að sama skapi. Alls tóku 11 kirkjur þátt í Skaga-
fjarðar-, Þingeyjar- og Eyjafjarðarsýslum.
Orgelið í Akureyrarkirkju þykir vera eitt af bestu
konsertorgelum landsins. Samstarf átti sér fljótt stað
við Hallgrímskirkju í Reykjavík þar sem tónlistarmenn
sem leika í tónleikaröðinni „Alþjóðlegt orgelsumar“
leika einnig í Akureyrarkirkju.
Sumartónleikar á Norðurlandi áttu í nokkur ár full-
trúa í níu manna fulltrúaráði Tónlistarráðs Íslands, en
það eru samtök rúmlega 50 aðildarfélaga sem tengjast
tónlist og tónlistariðkun. Samstarf við Listasumar á
Akureyri hefur verið frá 1993. pbb@frettabladid.is
Harpa, symfón og gígja
TÓNLIST Örn Magnússon með eitt þeirra hljóðfæra sem þanið
verður á sunnudag.
Lögmál 1: Bikarinn skal vera tandurhreinn, þveginn
upp úr fitulausri sápu og skolaður í köldu vatni þar
til hann nær sama hitastigi og ölið. Þannig verður
froðan þéttari og heldur hvítum hlífiskildi sínum
lengur yfir hinum dýrmæta vökva. Minnstu óhrein-
indi geta spillt fyrir og mengað fullkomin bragðgæði
Stellu Artois.
Lögmál 2: Þegar byrjað er að hella er bikarnum hallað um
45 gráður. Þá sjáum við hvernig dýrmætur vökvinn hringar
sig ofan í bikarinn og myndar iðuna sem er galdurinn við
fljótandi gullgerðarlist. Þegar ölið kemst í samband við súr-
efni myndast smám saman þétt froða sem innsiglar inni-
haldið og verndar það frá fyrsta sopa til hins síðasta.
Lögmál 3: Þegar bikarinn, sem
hingað til hefur hallað um
45 gráður, hefur verið fylltur að
þremur fjórðu skal hann réttur
við. Með jafnri hreyfingu er hann
samtímis færður niður frá flösku-
opi um sem nemur hæð bikarins.
Þannig krýnum við ölið þéttri
froðu sem skýlir innihaldi bikars-
ins og tryggir ferskleika og líf
þessa fljótandi gulls.