Réttur - 01.06.1942, Blaðsíða 45

hinir umkomulitlu söfnuöir frumkristninnar orönir
aö almennri, heilagri kirkju Miöjarðarhafslandanna.
Kirkjan haföi lagt undir sig heiminn, en heimurinn,
þ. e. hin rómverska menning haföi heldur ekki sleppt
henni óspilltri úr faömi sér. Heiðnar trúarhug-
myndir höfðu slæözt inn í kenningar hennar, heið-
in stjórnvísi og stjórngæzla, jafnyel heiðin tækni
og handlagni leitaöi giiðastaöar innan vébanda
kirkjunnar. Og þegar hin rómverska kirkja sneri
stöfnum í noröurátt og tók aö leggja ok krossins
á hinar heiðnu þjóðir á meginlandi Evrópu, þá flutti
hún um leið meö sér pólitíska og verklega menningu
Miðjaröarhafslandanna. Þetta var á vesturhveli
kristninnar, þeim hluta Rómaveldis, sem sundraöist
í smáríki þau, er síöar uröu þjóöríki vorra tíma.
En í austurhelmingi Miðjaröarhafsins var vegur
kirkjunnar ekki eins mikill og í Vesturlöndum. Þar
sem páfixm í Róm hófst til mestu metorðá og varö
um hríð voldugasti þjóöhöfðingi Evrópu, þá varö
patríarkinn í Miklagaröi lítið annað en tíginn heim-
ilisprestur keisara síns. í austurhluta Rómaríkis
hélzt hin gamla varanlega valdstjóm hinnar heiðnu
menningar, öflugur málaliösher verndaöi landa-
mæri ríkisins, virki og kastalar risu upp hvaöanæva
ríkinu til verndar, iönaður og verzlun, peningavið-
skipti og myntslátta héldust enn sem fyrr á dög-
um hinar heiönu rómversku hámenningar. I þessu
ríki var keisaralegur heimsveldishugsunarháttur
enn í fullu fjöri og um stirnd leit svo út fyrir, aö
austurrómverska ríkinu mundi takast aö sameina
Miðjaröarhafið enn á ný undir eina stjórn. Jústinían-
us keisari (527—565) lagði undir sig mikinn hluta
Noröur-Afríku og suöurhluta Spánar noröur að Cor-
doba. En þessir landvinningar báru ríkiö ofurliða.
Á austur- og noröurlandamærum hins austurróm-
109