Réttur - 01.05.1964, Side 22

o6
R E T T U R
verk, sem eru einhvers virði fara út fyrir takmörk gefinna sam-
félagsaðstæðna, hic et nunc (hérna og núna), eru á undan sam-
tíð sinni, móta manninn tímaskilorðsbundið en gefa honum um
leið varanlegan svip.
Fólk umbreytinga.
Vér erum andvígir exístentíalískum skoðunum um óafturkallan-
lega „Condition humaine", eilíf örlög manns í tilveru sinni út af
fyrir sig. Vér höfnum einnig lágkúrumarxisma er viðurkennir að-
eins gerfinga sem gild þjóðfélagssérkenni og fjallar eingöngu um
einstaklinga sem fulltrúa stétta: jarðeigenda, ánauðugra, hrodd-
borgara, smáborgara, öreigalýðs. Verkamaðurinn er ekki einber
eining í framleiðsluferlinum með stimpil stéttarupprunans á enninu;
hann er einnig maður með eigin mótsetningar, maður sem elskar og
þjáist, maður sem andar og deyr eins og allir aðrir menn. Ef vér
lítum eingöngu á verkamenn sem hetjur vinnunnar og leysum þá
undan öllum „smáborgaralegum“ innri árekstrum, svo sem sorgum,
efa og vonleysi, og húum til bjartsýna lausn á hverjum vanda, þá
erum vér að útmá veruleikann og setja skýrslugerðir í hans stað.
Stalín sagði einhvern tíma, að kommúnistar væru steyptir í öðru
móti en aðrir menn, væru í raun og veru sérstök manngerð. Vér
crum ekki reiðubúnir til að viðurkenna slíka aðgreiningu milli vor,
sem erum kommúnistar, og allra annarra manna. Auðvitað verðum
vér að leitast við að þroska með oss vitsmuni, hugrekki, samheldni,
vinsemd, hjálpsemi og mannúð. En vér ættum ekki að auglýsa þetta
sem vora einkaverðleika. Ef meðbræður vorir finna þá í fari voru, þá
cr vel farið. Sjálfshól er ekki meðmæli.
Oumbreytanlegt fólk er ekki til — fólk, sem hlutur í sjálfum sér.
Mennirnir breytast um leið og þeir breyta umhverfi sínu. Það verð-
ur ekki dregið í efa að mannlegar þverstæður, vandamál og ógæfa
er öllum samfélagsháttum sameiginlegt, enda þótt þær séu undir
áhrifavaldi þeirra og mótaðar af þeim. Annars vegar eru það stétta-
andstæður, klofningur gamalla og nýrra þjóðfélagshátta, sarnheng-
isleysi sögunnar; og hins vegar „órofa“ („continuum") þróun
mannkynsins í gegnum alla stéttabaráttu, byltingar, hnignun og
upplausn þjóðfélagskerfa.
Sérhver stétt, sérhvert samfélag og sérhver öld á sinn þátt í að
móta mannkynið og færir framtíðinni þetta sköpunarverk sitt.
J’egar hinn sískipreika og þó ávallt vongóði Ódysseifur kom heim