Réttur - 01.01.1965, Page 15

R É T T U R
15
Vér eigum ekki orð um þá sorg og skelfingu, sem fyllir reiði-
þrungin hjörtu í tveim heimsálfum. Jafnvel þeir vitfyrringar, sem
ár og síð og alla tíð strituðu vonlaust við það, siðferðilega að reka
rýtinginn í bakið á Abraham Lincoln og hinu mikla lýðveldi, sem
hann veitti forstöðu, standa nú skelfdir andspænis hinni almennu
tjáningu á tilfinningum fólksins og keppast hver um annan þveran
við að strá blómum mælskulistar í opna gröf hans. Nú eru þeir
komnir á þá skoðun, að hann var maður, sem gafst ekki upp fyrir
andstreymi, lét ekki velgengni svífa á sig, en stefndi hiklaust að
háleitu marki, án þess nokkru s,inni að stofna öllu í hættu með óða-
goti, — fetaði sig varlega áfram án þess nokkurn tíma að hörfa
aftur á bak; fékk ekki glýjur í augun af lýðhylli né lét hugfallast
j)ótt kaldara blési. Hörkulegar aðgerðir mildaði hann með elsku-
legri hjartahlýju, á dapurlegan ofsa varpaði hann heiðríkju með
kímnu brosi. Og hið mikla verk sitt vann hann blátt áfram og lát-
laust, að sínu leyti líkt og einvaldar af guðs náð eru van.ir að gera
ómerkilega hluti með fordildarljóma og íburði. I stuttu máli, hann
var einn þeirra sjaldgæfu manna, sem tekst að verða miklir án
jiess að hætta að vera góðir. Látleysi jjessa mikla og góða manns
var í sannleika þvílíkt, að þá fyrst er hann var fallinn í valinn
sem píslarvottur uppgötvaði heimurinn að hann var hetja.
Hr. Seward* hlaut að verðugu þann heiður — með slíkum leið-
toga sem Abraham Lincoln — að verða annað fórnarlamb hins
illa djöfuls þrælahaldsins. Var það ekki hann, sem var það glögg-
skyggn, að hann skildi eðli „hins óumflýjanlega áreksturs“** á
Jieim tíma, er ákvörðunarleysi ríkti — og áræddi að segja frá því?
Var það ekki hann, sem sýndi joað á döprum stundum í deilu þess-
ori, að hann var trúr hinni rómversku skyldu, að missa aldrei traust-
ið á lýðveldinu né stjörnufána þess? Vér vonum af öllu hjarta, að
hann og sonur lians fái fullan bata — og fyrr en eftir „níutiu
* IP'illiam Henry Seward (1801—1872) einn af leiðtogum hægri arms
repúklikana, gengdi mörgum opinberum trúnaðarstörfum, m. a. utanrikis-
ráðherra 1861—1869. Þegar Lincoln var niyrtur, var einnig reynt að myrða
Seward, og hann og sonur hans særðust hættulega.
** Tilvitnun í ræðu Sewards á fundi í Rochester 25. okt. 1858. Seward
talaði um „óumflýjanlegan árekstur“ og að Baudaríkin myndu, að hans
álili, anngð hvort verða „ríki þrælaeigenda11 eða „þjóð hinnar frjálsu vinnu.“