Réttur - 01.01.1970, Blaðsíða 3

fleiri fyrirvinnur en fjölskylduföðurinn ein-
an. Þá var einnig mikið um yfirborganir á
laun í flestum greinum atvinnulífsins.
Minnkandi kaupmáttur launa varð ekki
eins sár og tilfinnanlegur í þessu ástandi og
síðar varð.
Meðaltekjur einstaklinga og fjölskyldna
voru góðar yfir árið og flestir unglingar, sem
áhuga höfðu, áttu þess kost að sækja skóla
fjárhagsins vegna.
Með síaukinni vinnu, meðan á síldarævin-
týrinu stóð, lengdist vinnutími manna til
muna og að sama skapi styttist sá tími, sem
þeir gátu fórnað hagsmunasamtökum sínum.
Fundarsókn varð léleg og tengslin miili
einstaklinganna og félagsins minnkuðu.
Með yfirborgununum rofnuðu einnig hags-
mnnatengsl félaganna. Menn innan sömn
starfsgreinar og í sama félagi voru ekki leng-
ur á sömu kjörum.
Yfirborganir voru mismiklar hjá hinum
ýrnsu starfsgreinum og öfund og skilnings-
leysi tóku að einkenna samskipti verkalýðs-
félaga og starfsgreina.
I jæssu ástandi voru öll ytri skilyrði fyrir
hendi til að halda uppi kaupmætti samn-
ingsbundins kaups, eftirspurn eftir vinnuafli
og tekjur fólks yfirleitt góðar.
Það sem skorti, var skilningur og samstaða
launafólksins sjálfs og kannski ekki óeðlilegt.
Arstekjur góðar og yfirborganir stundum
meiri en það kaup, sem krafizt var. Og það
sem efalaust réði miklu, afborgunarkerfin,
sem gerðu fólki kleift að eignast húsgögn og
heimilistæki og sitthvað fleira með jöfnum
gteiðslum á löngum tíma. Þeir voru margir,
sem bundu sig á þann klafa og fyrir þeim
var verkfall það sama og að missa þessa
hluti.
A þessum árum varð einnig sú atvinnu-
þróun, sem var fyrirboði þess sem kom.
Skipulegri uppbyggingu atvinnulífsins var
hætt. Hið óhefta frjálsa fjármagn leitaði í
þær atvinnugreinar, sem skiluðu skjótustum
gróða.
Á höfuðborgarsvæðinu sótti fjármagnið
einkum í verzlun, þar sem gróði var mikill
og fyrirhafnarlítill og í byggingariðnað, þar
sem reikna mátti með, að gróðinn væri geng-
istryggður.
Allar tegundir af verzlun og almennri
þjónustu gáfu góðan arð og drógu því fjár-
magn, hugvit og vinnuafl frá framleiðslu-
atvi nnuvegunum.
Það var illmögulegt að byggja svo vitlaust
og óhagkvæmt að ekki væri hægt að selja
það aftur með miklum hagnaði. Fyrirtæki
og einstaklingar byggðu fyrir hagnað og
væntanlegan hagnað af síldarævintýrinu og
fyrir verzlunargróðann. Það gekk yfir hreint
byggingaræði, steinsteypan varð gullfótur
íslenzku krónunnar.
SAMNINGARNIR
V I Ð
RÍKISVALDIÐ
Þegar fundarsókn fór að minnka í stéttar-
félögunum, áttu forystumenn þeirra erfitt
með að leita sér halds og trausts hjá hinuin
almenna félaga. Þeir stóðu að meira eða
minna leyti einir og það tók að móta stefnu
þeirra.
Verkalýðshreyfingin sveigði stefnu sína í
æ ríkara mæli að beinum samningum við
ríkisvaldið, sem jafnan stóð traustan vörð
um hagsmuni atvinnurekenda.
Samið var um, að vísitölutryggja laun á
nýjan leik, en vísitölutrygginguna hafði við-
reisnarstjórnin látið verða sitt fyrsta verk að
afnema. Gegn vísitölutryggingunni féllst
3