Réttur - 01.08.1970, Blaðsíða 3

ÓLAFUR R. EINARSSON:
ORBIRGÐ
EÐA
RÉTTLÆTI
Hér hejst greinaflokkur nm fólksfjölgun,
misskiptingu heimsins gceða og aðstoð við
þróunarlöndin.
Hvað veldur örbirgð 2/3 hluta jarðarbúa?
Munu 4/s jarðarbúa búa í löndum örbirgð-
ar árið 2000?
Verða íhúar jarðar 50.000 miljónir árið
2120?
Neitum við, íbúar eyðsluþjóðfélagsins, að
kynna okkur þróun hungurs og ranglcetis?
Skipting þjóða á alþjóðavettvangi, í ríkar
iðnaðarþjóðir og snauðar þjóðir, sem nær
eingöngu eru hráefnaframleiðendur, kemur
mjög seint til sögunnar sem alþjóðlegt ein-
kenni. Þessi verkaskipting er í nánum tengsl-
um við nýja framleiðsluhætti eftir iðnbylt-
inguna og þó einkum þriðja stig hennar, er
framleiðsluöflin verða risavaxnari og auð-
magnið fer að þenjast út fyrir landamæri
hvers ríkis, þ.e. heimsvaldastefnan eftir 1870.
Fjölmargir hagfræðingar, félagsfræðingar og
sagnfræðingar hafa fjallað um þessa alþjóð-
legu verkaskiptingu og sett fram margbreyti-
legar kenningar um orsakir og afleiðingar
skiptingar mannkyns í ríkar og snauðar þjóð-
ir. Hér mun m.a. gerð grein fyrir mjög skil-
merkilegri kenningu sem bandaríski hag-
fræðingurinn, André Gunder Frank, setur
fram í bók sinni, Capitalism and underdevel-
opment in Latin America, Historical studies
of Chile and Brazil, er út kom í New York
fyrir þrem árum. Kenningu þessa mætti kalla
á íslenzku — kenningu um samskipti höf-
uðbólsins (metropol) og hjáleiganna (sate-
lite).
SAMSKIPTI HÖFUÐBÓLSINS
OG HJÁLEIGANNA:
Samskipti þriðja heimsins og ríku þjóð-
anna fara fram innan ramma hins alþjóðlega
auðvaldsskipulags, þar sem ríku þjóðirnar eru
drottnandi höfuðból, en hinar snauðu þjóðir
eru ánauðugar hjáleigur. Draga má upp
mynd af valdapýramída, þar sem er að finna
landfræðilegar og stéttalegar markalínur.
Neðst er bændaalþýðan, síðan stórjarðeig-
endur, þjóðlegar fámennisstjórnir atvinnurek-
enda, jarðeigenda og kaupsýslumanna og efst
í pýramídanum eru miðstöðvar hins alþjóð-
lega einokunarauðvalds m.a. í New York,
London, París og Frankfurt. A hverju þrepi
91