Réttur - 01.08.1970, Blaðsíða 29

„Það eina, sem hœgt er að gera raunhæft og
mikilvægt fyrir útgerðina, er að lækka kaupgjaldið
og verðlagið".
1958
Framsókn sprengir vinstri stjórnina á kröfu um
lækkun kaups.
Síðan hefur Framsókn verið í stjórnarandstöðu.
Allan þann tíma skrifar Framsóknarblaðið „Tíminn"
að verkalýðurinn og leiðtogar hans séu alltof ónýtir
við að hækka kaupið og allan þennan tima berst
Framsóknarvaldið, SlS & Co., við hlið atvinnurek-
enda gegn kauphækkunum verkamanna.
Það er því Ijóst hvað verða mun, ef Framsókn
verður valdaflokkur á ný.
II
Hvernig stendur á þessu að Framsókn skuli alltaf,
er mest á reynir taka afstöðu móti verkalýðnum?
Er orsökin sú að Framsókn sé svona svikull vinstri-
flokkur?
Til þess að fá svar við þessu verður að athuga
uppruna og sögu Framsóknar.
Framsókn er beinlínis stofnuð sem „milliflokkur",
eins og Jónas frá Hriflu kallar hana i tímaritsgrein
sinni „Nýr landsmálagrundvöllur" 1918 (Réttur, 3.
árg.). Þá eru bændur og búalið meirihluti Islend-
inga og Jónas áleit hlutverk Framsóknar vera að
„vega salt", hafa til skiptis bandalag við hinar
tvær aðalstéttirnar, verkamenn og atvinnurekendur,
eftir þvi á hvora sveifina þyrfti að leggjast til þess
að tryggja vald þændastéttarinnar. Og þá var mein-
ingin að vinna ætíð gegn þeim, er sterkari væri, til
að tryggja vald milliflokksins. Löngum stóð því
Framsókn í orði kveðnu gegn Ihaldinu, en hvenær
sem henni fannst verkalýðurinn of kröfuharður, —
og það fannst henni oft, eftir að verkalýðnum fór
að vaxa fiskur um hrygg — hikaði hún ekki við
að samfylkja með Ihaldinu, atvinnurekendum, gegn
verkalýðnum. Því fór svo að einmitt Framsókn hafði
forustu í tveim verstu afturhaldsstjórnum Islands,
— „þjóðstjórninni", er mynduð var 1939, og „helm-
ingaskiptastjórninni" er mynduð var 1950.
Frá því Framsókn var stofnuð 1916, hefur hins-
vegar þjóðfélagsástandið á Islandi gerbreytzt.
Bændur og búalið, sem þá var yfir 50%, er nú um
12% þjóðarinnar. Höfuðstéttirnar eru: annarsvegar
verkalýður og launafólk um 70% þjóðarinnar, hins-
vegar atvinnurekendastéttin, valdastétt þjóðfélags-
ins. Það er aðeins um tvennt að velja: vinstri öflin,
þar sem verkalýðssamtökin eru sterkasta þjóðfé-
lagsvaldið, — og hægri öflin, þar sem atvinnurek-
endavaldið og ríkisþákn þess er.
Framsókn tvistígur á milli þessara hægri og
vinstri afla, reynir að standa sitt með hvorn fót'nn
i báðum herbúðum, með þeirri hættu að klofrifa
sig, klofna, hvenær sem i odda skerst i stéttabar-
áttunni. Þessvegna verður pólitík hennar: já, já og
nei, nei. Þessvegna skírskotar hún í áróðri til al-
þýðu, því þar er fjöldinn, — en er í verki með
höfuðvaldakerfi sitt: atvinnufyrirtæki SiS og bænda
í herbúðum hægri aflanna, atvinnurekendanna.
Þessvegna getur Framsókn aldrei orðið forusta
vinstri aflanna. Það sem hana dreymir um er að
verða dragbitur á þeim, drottnari þeirra, eins og
hún löngum var.
Meðan verkalýðurinn var veikur, stóð höfuðbar-
átta Framsóknar eðlilega við atvinnurekendastéttina
og íhaldsflokk hennar (sbr. kjörorð Tryggva Þór-
hallssonar: „Allt er betra en Ihaldið"). Þá vildi
Framsókn og hafa húsbóndavaldið yfir verkalýðn-
um, Alþýðuflokknum, sem þá var. Hún átti að vera
vernd og forráð í senn. Og þegar verkalýðurinn
vildi ekki lengur láta hana segja sér fyrir verkum,
þá skyldi sýna honum i tvo heimana, berja hann
niður með gerðardómum og öðrum slíkum aðferð-
um.
Flokksforusta Framsóknar vill — eðlilega —
halda flokki sinum stórum, vill hafa valdið yfir
verkalýðshreyfingunni. „Hugsjón" hennar er borg-
aralegt tvíflokkakerfi á Islandi eins og i Bandarikj-
unum, — byggt á einmenningskjördæmum. Sú
„hugsjón" er óraunsær afturhaldsdraumur. Einn
höfuðþáttur í hálfrar aldar stjórnmálasögu verka-
lýðsins á Islandi er uppreisn hans gegn húsbónda-
valdi Framsóknar. Sú reynsla og sú saga verður
ekki þurrkuð út.
Hvenær sem verkalýðurinn og launafólk allt öðl-
ast þann pólitíska þroska að fylkja sér jafn vel
og þétt saman á stjórnmálasviðinu sem á „faglega"
sviðinu, — og tekur þá um leið forustuna í sam-
vinnuhreyfingunni eins og verkalýðurinn á Norður-
löndum, — þá mun Framsóknarflokkurinn klofna
milli verkalýðsfylkingarinnar annarsvegar og ihalds-
aflanna hinsvegar. Merki þess má þegar sjá í um-
brotunum innan þess flokks.
117