Réttur - 01.08.1970, Blaðsíða 43

hernáms, ætli sér að reka þorrann af beztu
leiðtogum flokksins, máske stóran hluta
flokksmanna líka, — og boða svo til flokks-
þings.
I kommúnistaflokki af gamalli leninskri
gerð, eins og t.d. Kommúnistaflokkur Sovét-
ríkjanna var fyrst eftir byltinguna, hefðu far-
ið fram frjálsar umræður um það, sem gerzt
hefur, — jafnt um tímabilið janúar—ágúst
1968, innrásina 21. ágúst og það, sem gerzt
hefur síðan. Og svo hefði það flokksþing, er
kosið var til á grundvelli slíkra umræðna,
gert upp sakirnar, fellt sinn dóm og markað
framtíðarstefnuna.
Með þeim aðferðum, sem nú er beitt, brott-
rekstrum etc., er hinsvegar lýðræði í flokkn-
um þurrkað út. Vígorðið um „gagnbyltingar-
hættuna", gatslitið úr málaferlunum 1936—
’38 og 1950—’53, er haft að yfirskyni til
raunverulegs valdráns í flokknum í skjóli her-
náms landsins.
Vafalaust eru átök innan þess hóps, er nú
ræður, því alltaf eru til ofstækismenn, sem
aldrei finnst nógu langt gengið og myndu
helzt vilja endurtaka hneykslin og sorgleik-
ina frá Slansky-réttarhöldunum. En hinsvegar
eru enn menn í valdastöðum, sem sjálfir
fengu að kenna á ofsóknunum þá, t.d. Husak,
aðalritari flokksins, og Svoboda forseti, og
munu þeir líklegir til að reyna að hindra að
þau hneyksli, sem þegar eru framin, verði
fullkomnuð með slíku sjónarspili óhugnun-
arinnar.
En fyrir sósíalismann er þessi þróun í
Tékkóslóvakíu háskaleg. Það er verið að af-
skræma hann í stað þess að þróa hann. Og
þessari afskræmdu mynd hampar svo ein-
okunarpressa auðvaldsins framan í fólk til
að reyna að hræða það frá sósíalismanum.
Það verður vafalaust ekki hjá því komizt að
þegar alþýðan hefur náð völdum, þá fjöl-
menni inn í ríkisvaldskerfi hennar mikið af
valdagráðugum hörkutólum og framasjúkum
jámönnum, sem, ásamt ofstækisfullum áhang-
endum sósíalismans, geta sett bletti á sósíal-
ismann í framkvæmd, sem langan tíma tekur
að afmá. En til þess meðal annars að hindra
slíkt eiga flokkar verkalýðsins og sósíalism-
ans að standa á verði um stefnuna og tryggja
réttindi til umræðna og gagnrýni innan
flokkanna.
SIGURINN
í CHILE
Þann 4. september 1970 gerðist stórvið-
burður í sögu sósíalismans og S.-Ameríku.
Salvador Allende, frambjóðandi Alþýðufylk-
ingarinnar í Chile, sigraði í forsetakosning-
unum, fékk rúm 36% atkvæða, hæstur
þriggja frambjóðenda. Allende er yfirlýstur
marxisti og Kommúnistaflokkur Chile sterk-
asta afl alþýðufylkingarinnar. Kjör forseta
fer fram á þinginu 24. október fyrst enginn
hlaut hreinan meirihluta, en hefð er að kjósa
þann, sem hæsta tölu fær. Aðalmálefni All-
ende eru þjóðnýting koparnámanna, er ame-
rískir auðhringar eiga, og skipting stórjarð-
eigna milli bænda.
Spenning er nú mikil í Chile. Auðmenn
hafa hafið fjárflótta. Verði beitt ofbeldi af
her eða öðrum hægri öflum mun hart verða
látið mæta hörðu.
Allende hefur þrisvar sinnum áður verið
í kjöri til forseta, 1952, 1958 og 1964. Hann
hefur lengi setið á þingi, var ráðherra 1939
—42 og er nú forseti öldungadeildarinnar.
Hann er 62 ára, hefur verið marxisti frá því
á stúdentsárum sínum og leiðtogi Sósíalista-
flokksins frá því hann stofnaði hann 1943.
Allende kveðst berjast fyrir sósíalisma í Chile.
131