Réttur - 01.01.1973, Blaðsíða 42

tempra verðhækkanir innanlands, — sem sé út-
vegsmenn og þeir iðnrekendur, sem framleiða fyrir
erlendan markað, — hafa enn ekki haft pólitískt vit
á að taka höndum saman við verkalýðinn um að
stöðva þá svikamyliu verðbólgunnar, sem verzlun-
arvaldið stjórnar.
Slikt aðhald væri hægt að framkvæma með harð-
vítugum verðlagsákvæðum, sem hefðu þau áhrif
að kaupmönnum, heildsölum, vátryggingafélögum
og hverskyns braskfyrirtækjum í yfirbyggingu þjóð-
félagsins fækkaði stórum, — en rekstur hvers eins
sem eftir væri yrði að sama skapi meiri og hag-
kvæmari. ,,Viðreisnar"-stjórnin lýsti yfir því er
hún tók við völdum, að það yrði regla hennar að
láta atvinnurekendur sjálfa standa undir þeim kaup-
hækkunum, er þeir semdu um. Hún gafst strax upp
við þá reglu. Hún samsvaraði ekki hagsmunum
burgeisastéttarinnar. — Og rétt á eftir fór hún sjálf
að framkvæma verðbólgupólitík verzlunarvaldsins
af fullum krafti, t.d. er hún 1961 svaraði rúmum
13% kauphækkunum verkamanna með því að
svipta Alþingi gengisskráningarvaldinu með bráða-
birgðalögum og hækka dollarinn um rúm 13%!
Þessi verðbólgupólitík verzlunarvaldsins brenglar
öll venjuleg lögmál auðvaldsskipulagsins. Meðal-
gróði bandarískra fyrirtækja er samkvæmt skýrsl-
um „Fortune" um 10% á ári. Með 11% verðbólgu
að meðaltali er 10% gróði raunverulegt tap, a.m.k.
ef féð er geymt i peningum en ekki strax fjár-
fest I eignum, sem hækka í verði við verðbólgu.
Aðferð íslenzkrar burgeisastéttar er því sú að
knýja æ meira fé út úr ríkisbönkunum, heimta af
rikinu æ meira fé I fjárfestingarsjóði handa sér
og til greiðslu reksturstapa hjá sér, — og mót-
mæla um leið öllum ríkisafskiptum af atvinnulífinu
sem „ófrelsi", „höftum" og sósíalisma!
Hlutverk bankanna hefur verið að dæla sparifé
almennings og sínu eigin fé út til atvinnurekenda.
Síðan sér pólitískt vald atvinnurekendastéttarinn-
ar um „afskrift" lánanna með verðbólgu og geng-
islækkunum!
Þannig færir yfirstéttin smátt og smátt verð-
mæti þau, sem hún kaupir fyrir lánin, yfir í eign
sína með verðbólguaðferðinni.
Þótt verðbólgan sé þannig sú svikamylla, sem
forusta atvinnurekendastéttarinnar notar til gróða-
og eignamyndunar, þá verður því ekki neitað, að
þótt verðbólgan sé notuð til að svíkja kaupgetu
af verkamönnum og rýra sjóði samtaka þeirra, þá
hefur hún tvennskonar áhrif, sem koma verka-
mönnum að verulegu gagni. Annað er það að
verðbólgan ýtir undir atvinnu. Hitt er að þeim
verkamönnum og öðrum starfsmönnum, sem eru
að reyna að eignast þak yfir höfuðið, er gert létt-
ara um afborganir meðan þeir geta hækkað kaup
a.m.k. í hlutfalli við dýrtíð. Þetta var vissulega ekki
meiningin hjá yfirstéttinni og því ætlaði hún að
koma í veg fyrir þetta með því að setja vísitölu
á húsnæðislánin. — En því verður nú þreytt aftur.
En þótt þurgeisastéttin hafi eftir strið fyrst og
fremst beitt verðbólgunni sem gróðaaðferð sinni,
eftir að nokkurt jafnræði varð á milli höfuðstétt-
anna um mátt í stéttaátökum, þá hefur hún vissu-
lega sýnt lit á að breyta aftur valdahlutföllunum
og grípa til hins gamla „klassíska" kúgunartækis:
atvinnuleysisins.
ATVINNULE\ SIÐ SEM
„HAGSTJÓRNARTÆKI“
Ríkisstjórn borgarastéttarinnar gerði — undir
handleiðslu ameriska valdsins — fyrstu alvarlegu
ráðstafanirnar til að koma á atvinnuleysi og tókst
það 1950.
Það voru góð ráð dýr fyrir hana. Nýsköpunar-
stjórnin hafði keypt togarana 32 og fleiri fram-
leiðslutæki, sem héldu áfram að streyma inn í
landið, þótt nýsköpunarstjórnin springi sjálf á
Keflavíkursamningnum í október 1946. og þessi
skip heimtuðu vinnuafl í síauknum mæli.
Hin dýru ráð, sem gripið var til eftir fyrirsögn
Bandaríkjastjórnar og fulltrúa hennar hér voru: að
banna íslendingum húsbyggingar nema með leyfi
umboðsmanns Bandaríkjanna. Það var látið heita
að nefnd í Reykjavík veitti þessi leyfi, en það
komst upp um „strákinn Tuma", eins og síðar
verður sagt frá. Islandi var þannig með Marshall-
hjálpinni sökkt niður á nýlendustig á ný, en Dan-
ir höfðu samt aldrei bannað húsbyggingar hér á
landi.
Bannið hafði tilætluð áhrif:
I Reykjavík voru byggðar 634 íbúðir árið 1946,
er hin nýju, róttæku lög nýsköpunarstjórnarinnar
voru I gildi. Árið 1951 er búið að koma þessari
tölu niður I 284 nýjar íbúðir. — Samtímis verður
þessi breyting á tölu atvinnuleysingja i Reykjavík.
1946: 2 menn 1. febrúar og 1 maður 1. marz, eng-
inn 1. maí og 1. ágúst. — En 1. febrúar og 1. nóv-
42