Réttur - 01.01.1973, Blaðsíða 44

En í stað þess að leggja þá til atlögu við það, sem
spara mátti í yfirbyggingu þjóðfélagsins, — hjá
verzlunar- og ,,þjónustu"-valdinu — gafst þá Fram-
sóknarforustan upp, í trausti þess að mynda mætti
nýja „helmingaskiptastjórn" með íhaldinu, en mis-
reiknaði sig og afleiðingin varð 12 ára afturhalds-
stjórn „viðreisnarinnar". Orsökin til „uppgjafarinn-
ar" var auðsæ: tengslin milli verzlunarauðvaldsins
og þeirra S.I.S.-forstjóra, sem einvörðungu hugsa
um gróða og völd stofnunarinnar, voru sterkari en
hugsjón samvinnuhreyfingarinnar og hagsmunir al-
mennings.
Engin afturhaldsstjórn hefur þó beitt öllum kúg-
unaraðferðum burgeisastéttarinnar eins hispurs-
laust og ,,viðreisnar"-stjórnin 1959—71:
Verðbólga: verðlag hækkar á áratugnum 1960—
71 um 12,6% á ári að meðaltali á ári. — Gengis-
lækkanir fjórar: dollarinn hækkaði úr 16,32 upp í
88 kr. (eða um 530%) — Lögbann við kauphækk-
unum, kaupgjaldsvísitala slitin úr sambandi. Og svo
skellti „viðreisnar'-stjórnin atvinnuleysi ofan á allt
saman 1967—68 og knúði fram landflótta, sem ekki
hafði orðið vart í svo stórum stil alla öldina.
Loks með vinstri sigrinum í þingkosningunum
1971, myndun alþýðustjórnarinnar 14. júlí og hinum
miklu samningum verkalýðsfélaganna í desember
1971 tókst að gerbreyta ástandinu og ná loks eftir
30 ár hærra kaupmætti en nokkru sinni fyrr.
* * *
Nú veltur allt á því fyrir verkalýðinn hvernig hann
sjálfur heldur pólitískt á þeirri aðstöðu, er hann
hefur fengið. 10% hækkun dollarsins var engin
lausn, aðeins frestur til haustsins 1973 til að hugsa
og ákvarða eitthvað sem væri meira en bráða-
birgðalausn í 30 ára verðbólgustriði. Notar verka-
lýðurinn þann tíma? Festir hann áhrif sin og valda-
aðstöðu svo hann megni að beita valdi sínu til vit-
urlegra framtíðarlausna? Og finnur hann þær lausn-
ir? Megnar hann að samstilla krafta sína pólitískt
og faglega að þeim lausnum? Þorir hann að stjórna
þjóðfélaginu samkvæmt þeim lausnum, ef hann hef-
ur afl til að knýja þær fram?
Það rekur nú á eftir verkalýðnum hvað hagsmuni
snertir að finna lausn til að draga alvarlega úr verð-
bólguvextinum að verkalýðssamtökin eignast nú
volduga lífeyrissjóði. Þessir sjóðir missa gildi sitt,
ef 12% verðbólga á ári heldur áfram næstu ára-
tugi: þá verður útborgunin til þeirra, sem nú leggja
í sjóðina, litils virði eftir 20—30 ár. Það verður
þvi a. m. k. að tryggja að verðbólgan vaxi ekki
meir en sparisjóðsvextir eru, ef lifeyririnn á að
koma að notum.
Verkalýður Islands býr yfir því eina valdi á land-
inu; pólitísku og faglegu, sem getur skapað það
sterka og harðvituga aðhald að atvinnurekenda-
stéttinni, sem þarf til þess að halda verðbólgu í
skefjum, — jafnt með hörðum verðlagsákvæðum,
beinum skipulagslegum afskiptum löggjafarvaldsins
(t. d. á sviði vátrygginga, olíusölu, bílainnflutnings,
bankareksturs o. s. frv.) og öðrum tiltækum aðferð-
um.
Ber verkalýðshreyfingin auðnu til að beita þessu
valdi?
Janúarþyrjun 1971.
44