Réttur - 01.01.1986, Qupperneq 38

Harðstj órnarleppar
Bandaríkj anna
falla og flýja land
Haiti
Saga Haiti er saga langrar og erfiðrar
frelsisbaráttu.
Strax og frelsisvindar frönsku bylting-
arinnar 1789 bárust yfir hafið, hófu kúg-
aðir blökkumenn Haiti 1791 uppreisn
undir forustu Toussaint L’Ouverture, sem
stefndi að frelsi eyjarinnar undan frönsk-
um yfirráðum. En Napoleon tókst að
lokka hann um borð í franskt skip og
hann dó í frönsku fangelsi. En frelsisbar-
áttan hélt áfram og 1804 var Haiti lýst
lýðveldi. Gekk síðan á ýmsu og 1843
klofnar eyjan stjórnarfarslega og í austur-
hlutanum er ríkið Santo Domingo
myndað, en vesturhlutinn ber áfram heit-
ið Haiti. Stundum var þar keisaradæmi,
stundum lýðveldi og borgarastríð tíð.
í byrjun 20. aldar tók svo fyrst National
City Bank í New York að ná fjárhags-
legum ítökum á Haiti 1915 og síðan tók
flotamálaráðuneyti Bandaríkjanna við
með því að ráðast inn í ríkisbanka Haiti
og ræna fjársjóðnum þar, hálfri milljón
dollara og flytja til New York. Síðan
hófst 27. júlí 1915 „uppreisn“, skipulögð
af Bandaríkjamönnum, voru pólitískir
fangar skotnir og forsetinn Guillaume
myrtur. Bandarísk flotadeild réðst nú inn
á eyjuna og nýr forseti var valinn, þægur
Bandaríkjunum í hinu hernumda „lýð-
veldi“. Síðan voru þvingaðir fram þeir
samningar, er Bandaríkjastjórn óskaði.
þótt þing og forseti streyttust fyrst á móti.
(Við íslendingar þekkjum þetta fyrir-
brigði.) Síðan hefur landið verið hersetið
af bandarískum her og þúsundir Haiti-
búa verið drepnir, ef til óeirða kom.
Efnahagslega komst Haiti alveg undii
yfirráð bandarískra banka.
Enn versnaði hið illa ástand á eyjunni
síðustu 20 árin er harðstjórinn gamli og
síðan sonur hans Jean-Claude Duvalier,
kallaður Baby Doc, juku blóðuga harð-
stjórnina sem bandarískir leppar. Haiti
varð eitthvert fátækasta land í heimi. Of-
sóknirnar voru ægilegar. Tugþúsundum
saman reyndu fátækir Haiti-búar að fl.ýja
land á bátum, mest yfir til Florida. En þar
var þessum flóttamönnum ýmist stungið
í fangelsi eða sendir til baka undir öxi
bandarísku leppanna.
Nú loks í byrjun þessa árs reis fólkið
upp gegn harðstjóranum, er varð að flýja
land, — tii að byrja með til Frakklands.
En hann mun ekki skorta fé, þótt ekkert
ríki vilji vera þekkt fyrir að veita honum
landvist. Miklu af þeirri „efnahagsað-
stoð“, er Bandaríkin veittu Haiti, hafa
þeir félagar stolið og geyma í öruggum
bönkum. En Bandaríkjastjórn vill auðvit-
að sem minnst vita af leppum sínum, þeg-
ar ekkert gagn er að þeim lengur.
38