Réttur - 01.04.1975, Blaðsíða 5

Napoleon Bonaparte sagði forðum daga að hlut-
fallsgildi s;ðgæð:sþróttar og vopna væri sem 3:1 —
og sá maður hafði vissulega vit á hernaði. Vér
nútímamenn vorum farnir að óttast að ofurvald
tækninnar hefði breytt þessum hlutföllum — og
höfðum þá ekki síst hetjubaráttu spánska lýðveld-
is'ns I huga fyrir 40 árum eða þann ósigur Búa
fyrir Bretum um aldamótin, sem Stephan G. orti
um: „Bleyðiverk það kallar hver, er kúgar jötunn
lítinn dverg". En Bandarikjunum klíjaði ekki við
bleyðiverknaðinum, — en þeim tókst ekki að kúga
þrátt fyrir allt. H nn heiði hugur, hið heita hjarta,
hugrekki og þor, sem góður málstaður gefur, hefur
borið sigur af hólmi yfir voðavaldi vopna og tækni.
Skal þá ekki gleymt þeirri ómetanlegu hjálp, sem
fyrst og fremst Sovétríkin og svo Kína og fleiri
sósíal'stísk ríki hafa veitt Vietnam og svo hinu að
Vietnam naut samúðar alls hins vinnandi og hugs-
andi heims, — on sem fyrr segir þá veldur enn
hver á heldur. Fyrir það hvernig á var haldið á
þjóð Vietnam þær þakkir skildar sem ei munu
fyrnast.
☆ O ☆
Heimsvaldadraumi Bandarlkjanna er lokið,
brostnar eru brjálæðiskenndar vonir bandarískra
auðdrottna um að gera vora tíma að „amerískri
öld". Undirrót og upphaf þessarar óhugnanlegu
yfirdrottnunarstefnu er auðvelt að rekja. I stríðslok
1945 voru Bandaríkin i því „gersamlega óeðlilega
ástandi að vera næstum almáttug" („Time", 7. april
1975). Þeirra var einokunaraðstaða um atómvopn
og 50% allrar he'msframleiðslu á vörum og þjón-
ustu. I skjóli skortsins eru Vesturlönd beygð und-
ir Marshalldrottnunina og síðar véluð inn I Atlands-
hafsbandalagið á upplognum ótta við kommúnisma.
Með lýðræðishjalið á vörunum styðja Bandarikin
spilltustu harðstjóra heims og hreina fas'sta til
valda I fjölda landa, einkum þriðja heimsins, og
sætti fornar nýlenduþjóðir sig ekki við slíkt er
gripið til striðsins — eins og Víetnam hefur sárast
fengið að kenna á. Þar sannaðist ægilegast hvað
yfirdrottnunarstefna Bandarikjanna fól I sér: ólýs-
anlegar hörmungar íbúanna, eitrun frjósams lands,
misþyrmingar og morð á landsfólkinu svo miljónum
skiptir, þá allt er talið.
En slík eru sárindi og sjálfsmeðaumkvun hinnar
um-villtu amerísku þjóðar, þegar hún bíður fyrsta
mikla hernaðarlega ósigur sinn, að það sem hún
sér fyrst og fremst er að hún hefur misst 50 þús-
und innrásarhermenn og eytt 150 miljörðum dollara
í að baka öðrum tjón, — en ekkert haft upp úr
því, — nema smánina.
Bestu menn Bandarikjannal) höfðu varað þjóðina
við að láta valdið stíga sér til höfuðs og minnt á
hið fornkveðna að „dramb sé falli næst". Er nú
Ijóst að loks eru Bandaríkin að byrja að læra.
Ýms blöð þar bera þess merki. Stjórnmál eru stund-
um skilgreind sem „list hins möguiega". Bandaríkin
hafa þvi I 30 ár verið að reyna hið ómögulega,
m. ö. orðum: ekki rekið pólitík, heldur fengið hálf-
an heiminn til að elta óra eina. Manni kemur í hug
við slikt það sem franskur stjórnmálamaður sagði
eitt sinn við ungan son sinn: Þú munt sjá það,
sonur m'nn, er þú eldist og undrast þá af hve
hverfandi litlu viti heiminum er stjórnað. — Máski