Réttur - 01.04.1975, Blaðsíða 35

HVAÐA LEIÐ ER ÞÁ FÆR TIL
ÞJÓÐFRELSIS í ÞRIÐJA HEIMINUM?
Það er nú deginum ljósara að raunveru-
legt sjálfstæði og frelsi undan arðráni, og
myndun þjóðfélags jafnréttis er því aðeins
mögulegt í þróunarlöndunum að viðkom-
andi ríki slíti sig laus frá hinu kapítalíska
hagkerfi iðnríkjanna. Að vísu gefur að líta
fjöldann allan af þjóðlegum stjórnvöldum
er festa sig í sessi á grundvelli ríkiskapítal-
isma. Slík stjórnvöld munu að líkindum tví-
stíga milli ólíkra stéttahagsmuna, en hinn
smáborgaralegi kjarni eða úrval (elite) mun
smám saman helga sér hina hefðbundnu
hagsmuni borgarastéttarinnar. Á erfiðleika-
tímum munu þessir stéttarhagsmunir verða
settir ofar hinum þjóðlegu og hinum borgara-
legu valdatækjum ríkisins beitt gegn fjöld-
anum og þá sérstaklega þeim vinstrihreyf-
ingum er krefjast afnáms arðránsins.
Iðnvæðingin í þróunarlöndunum sem flétt-
ast í net hins alþjóðlega auðvalds gefur hin-
um ríkjandi valdhöfum í þróunarlöndunum
fleiri og fleiri sameiginlega hagsmuni með
borgarastétt iðnríkjanna og sameiginlega
mun hin nýja valdastétt og ríkjandi eigna-
stétt iðnríkjanna hagnýta auðlindir þriðja
heimsins. Að vísu kann að verða ágreiningur
um skiptingu gróðans og hve hratt ganga
skuli á hráefnalindirnar, en slíkar mótsem-
ingar lúta í lægra lialdi fyrir þeim sameigin-
legu hagsmunum að viðhalda ríkjandi ástandi
og viðhalda núverandi arðráni á hinni vinn-
andi stétt.
Sem dæmi má nefna að valdhafar í Egypta-
landi og Perú eru að líkindum á ofangreindu
stigi. Hins vegar bendir þróunin í Tansaníu
og Suður-Jemen í aðra átt, þ.e. í þá átt er
telja verður jákvæðari leið til þjóðfrelsis.
Þróun frá þjóðernislegri frelsisbarátm til
sköpunar sósíalskra þjóðfélagshátta byggir
eðlilega á þeirri forsendu að fyrir hendi sé
byltingarsinnuð forysta með fastmómð hug-
myndafræðileg stefnumið. Slík forysta verður
að gera sér ljóst hvaða hættur felast í hinni
nýju nýlendustefnu og hafa skilning á nauð-
syn þess að virkja hina vinnandi alþýðu til
virkrar þátttöku í hinni efnahagslegu og póli-
tísku barátm. Aðeins með virkri þátttöku og
eftirliti fjöldans er mögulegt að hafa stjórn
á skrifstofuveldinu og hindra að það skapi
sér grundvöll sem arðrænandi valdakjarni.
Sósíalistar verða að skilgreina ástandið í
hverju einstöku landi og kanna alþjóðleg
tengsl þess, til að gera sér grein fyrir því
hvaða stéttahagsmunir eru ráðandi. Eðlilegt
er að styðja þjóðleg stjórnvöld á meðan það
þjónar hagsmunum hinna vinnandi stétta í
viðkomandi ríki, en jafnframt verður að snúa
baki við og hætta öllum smðningi við slík
stjórnvöld er þau snúa sér að því að berja
niður vinstrihreyfingar og vinna gegn hags-
munum alþýðustéttanna — og hindra þannig
þróun í byltingarátt. Menn verða að sjá í
gegnum þá þjóðernissinnuðu og andheims-
valdasinnuðu mælgi er reynir að breiða yfir
stéttakúgun og arðrán í ríkjum þriðja heims-
ins.
Þannig ber okkur sósíalismm í iðnríkjun-
um að hafa í huga þegar aðstoð er veitt til
þróunarlandanna: Hvers konar stjórn er í við-
komandi þróunarlandi og hvers konar þróun
á að stuðla að. Fyrir íbúa þriðja heimsins,
alþýðu þróunarlandanna er spurningin ekki
sú að keppast við að iðnvæðast og auka iðn-
þróun. Heldur er grundvallaratriðið: Þróun
fyrir hvem? — Hverra kjör er verið að bceta?
Ólafur R. Einarsson tók saman.
HEIMILDIR:
Grein þessi er að mestu endursögn á leiðara
norska tímaritsins Kontrast nr. 7 1974, sem Pax-
forlagið gefur út. Það hefti fjallar um efnið: Þriðji
heimurinn — kapítalismi eða sósíalismi.
115
L