Morgunblaðið - 19.01.2006, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÚTKOMAN úr hinu svokölluðu Laval-máli sem
nú er rekið fyrir ESB-dómstólnum getur haft
afdrifaríkar afleiðingar fyrir vinnumarkaðinn
jafnt hérlendis sem og annars staðar í Evrópu.
Efnislega er í málinu tekist á um réttinn til að
grípa til aðgerða gegn félagslegum und-
irboðum, þ.e. hvort slíkar aðgerðir samræmist
reglum ESB eða brjóti gegn reglum um frjálst
flæði þjónustu og banni gegn mismunun á
grundvelli þjóðernis.
Þetta var meðal þess sem fram kom á blaða-
mannafundi sem fulltrúar Rafiðnaðarsambands
Íslands (RSÍ), Samiðnar og Starfsgreina-
sambands Íslands (SGS), efndu til í gær ásamt
Sam Hägglund, framkvæmdastjóra Norræna
bygginga- og tréiðnaðarsambandsins, sem ís-
lensku félögin eiga aðild að.
Leitaði eftir aðstoð íslensku
ríkisstjórnarinnar vegna málsins
Hägglund átti í gær fund með Árna Magn-
ússyni félagsmálaráðherra þar sem hann leitaði
eftir aðstoð íslensku ríkisstjórnarinnar í málinu
og sagði hann vonir sínar standa til þess að ís-
lensk yfirvöld veiti umsögn í málinu um hefðir á
íslenskum vinnumarkaði sem styrkt gæti mál-
stað sænsku verkalýðshreyfingarinnar, en ríkj-
um sem hugsanlegra hagsmuna hafa að gæta
hafa frest fram til 26. janúar til að senda ESB-
dómstólnum umsagnir sínar.
Á fundinum rakti Sam Hägglund forsögu
Laval-málsins svonefnda. Málið snýst um deilu
lettneska fyrirtækisins Laval, sem er með stað-
festu í Svíþjóð í gegnum útibú sitt Baltic AB, við
tvö sænsk verkalýðssambönd. Í máli Hägglund
kom fram að upphaf málsins megi rekja til þess
að lettneska fyrirtækið hafnaði því að gera
sænska kjarasamninga vegna byggingaverk-
efnis sem fyrirtækið hafði tekið að sér í Vax-
holm, skammt utan við Stokkhólm. Þess í stað
gerði það kjarasamning við verkalýðsfélag í
Lettlandi, þaðan sem starfsmenn fyrirtækisins
voru síðan sendir til starfa í Svíþjóð.
„Raunar áttum við alls ekki von á því að málið
færi fyrir ESB-dómstólinn, því við vorum sann-
færðir um að málið væri þess eðlis að sænsk
stjórnvöld gætu sjálf kveðið upp úrskurð. En
málið reyndist svo hápólitískt og reyndu hags-
munaaðilar jafnt í Eystrasaltslöndunum sem og
annars staðar að hafa áhrif á niðurstöðu málsins
og því varð það úr að senda málið til ESB-
dómstólsins,“ sagði Hägglund.
Að mati Hägglund mun úrskurður ESB-
dómstólsins hafa mikla þýðingu fyrir uppbygg-
ingu norrænar og evrópskrar verkalýðshreyf-
ingar í framtíðinni og hafa afgerandi áhrif á það
hvort norræna vinnumarkaðsmódelið haldi
velli. „Þetta snýst um það hvort norræn stétt-
arfélög hafi rétt til þess að krefjast þess að
gerðir séu kjarasamningar við þau um störf sem
unnin eru á Norðurlöndunum og um rétt þeirra
til að beita hefðbundnum og stjórnarskrárvörð-
um rétti til aðgerða sem við teljum óaðskilj-
anlegan hluta af þessu norræna módeli,“ sagði
Hägglund. Aðspurður hvaða afleiðingu það
hefði ef málið tapaðist fyrir ESB-dómstólnum
sagði hann það í raun þýða að ekki yrði hægt að
setja neinar reglur um lágmarkslaun í hverju
aðildarríki fyrir sig sem geti ekki leitt til annars
en að evrópskur vinnumarkaður muni taka
hraðlest til lægstu vinnukjara á evrópska efna-
hagssvæðinu.
Telja málið á forræði aðildarríkja
„Þarna er í raun verið að takast á um það
kerfi sem við höfum byggt upp hérlendis, sem
byggist á frjálsum samtökum launafólks og
frjálsum samtökum atvinnurekanda sem höndli
algjörlega um kaup og kjör á Íslandi og án af-
skipta stjórnvalda eða dómstóla,“ sagði Magnús
Norðdahl, hrl. og deildarstjóri lögfræðideildar
Alþýðusambands Íslands, og benti á að aðgerðir
til þess að ná fram samningum um kaup og kjör
væru að mati verkalýðshreyfingarinnar stjórn-
arskrárvarin réttindi sem væru óaðskiljanlegur
hluti af hinu norræna módeli.
„Þessi málefni eru alls ekki á forræði Evr-
ópusambandsins eða Evrópudómstólsins, held-
ur algjörlega á forræði aðildarríkjanna. Það er
þannig verið að láta á það reyna núna, hvort
hefur forræði yfir þetta félagslega módel, Evr-
ópudómstóllinn eða aðildarríkin. Okkar mat er
að hvert ríki EES hefur bæði rétt og skyldur til
þess að varðveita sitt félagslega kerfi og vinnu-
markað, þar á meðal þessi félagslegu réttindi
sem í kjarasamningi felast. Ef þetta brestur,
þannig að við sitjum uppi með þá stöðu að
kjarasamningar sem gerðir eru t.d. úti í Lett-
landi, verði taldir jafngildir íslenskum kjara-
samningi þá er alveg ljóst að verður grafið und-
an vinnumarkaðskerfi okkar og undan norræna
módelinu. Þess vegna skiptir niðurstaða þessa
máls talsvert miklu máli fyrir okkur.“
Tekist á um rétt til aðgerða gegn félagslegum undirboðum í máli fyrir ESB-dómstólnum
Dómurinn getur
haft afgerandi áhrif
á vinnumarkaðinn
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Magnús Norðdahl, hrl. og deildarstjóri lögfræðideildar ASÍ, Guðmundur Gunnarsson, formaður
RSÍ, Sam Hägglund, framkvæmdastjóri Norræna bygginga- og tréiðnaðarsambandsins, Skúli
Thoroddsen, framkvæmdastjóri SGS, og Finnbjörn A. Hermannsson, formaður Samiðnar.
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
GEIR H. Haarde, utanríkisráð-
herra, átti í gær fund með Jack
Straw, utanríkisráðherra Bret-
lands, á skrifstofu hins síðar-
nefnda í breska utanríkisráðu-
neytinu. Á fundinum, sem stóð í
um 45 mínútur, ræddu þeir m.a.
tvíhliða samskipti ríkjanna, bæði
hvað varðar viðskipti og stjórn-
mál, en einnig almennt um al-
þjóðleg málefni. Að sögn ráð-
herra var fundurinn á afar
vinsamlegum nótum og hófst í
raun á stuttri yfirferð um gengi
enska knattspyrnuliðsins Black-
burn Rovers, en Straw er harður
fylgismaður þess.
Ráðherrarnir ræddu um þá
miklu sókn íslenskra fyrirtækja
sem hefur átt sér stað til Bret-
lands og var það t.a.m. upplýst á
fundinum að íslensk fyrirtæki í
Bretlandi eru með fleira fólk í
vinnu en t.d. fyrirtæki frá Sviss.
Straw lýsti einnig ánægju Breta
með auknar fjárfestingar Íslend-
inga á Bretlandi og almennt með
hin miklu viðskipti á milli land-
anna.
Stækkun Evrópusambandsins
bar einnig á góma, en Bretar
létu nýverið af formennsku þar.
Ræddu ráðherrarnir m.a. komu
Íslendinga að ESB. „Mér þótti
athyglisvert að hann taldi ekki
að Íslendingar myndu hafa neinn
sérstakan hag af því að ganga í
Evrópusambandið,“ sagði Geir
eftir fundinn og vísaði til orða
Straws um að „okkur gengi bara
það vel utan bandalagsins að það
væri ekki nauðsyn á því“.
Aðspurður um hvort framboð
Íslands til öryggisráðs Samein-
uðu þjóðanna hefði verið til um-
ræðu neitaði Geir því og segist
hafa ákveðið að taka það mál
ekki upp núna. „Ég hef rætt það
við aðra háttsetta Breta, meðal
annars ráðuneytisstjórann í ut-
anríkisráðuneytinu, og þeir hafa
þá stefnu að taka ekki afstöðu
gagnvart kjöri ríkja í öryggis-
ráðið þar sem þeir eru sjálfir
fastafulltrúar. Ég ákvað því að
vera ekki að taka það mál upp
núna.“
Telur Íslendinga ekki hafa
sérstakan hag af ESB-aðild
Utanríkisráðherrar Íslands og Bretlands funduðu í London í gærdag
Reuters
Geir H. Haarde utanríkisráðherra og Jack Straw, utanríkisráðherra
Bretlands, ræddu ýmis málefni á fundi þeirra í London í gær.
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is ÓVÍST er hvort frumvarp ríkisstjórnar-
innar um breytingar á lögum um Kjara-
dóm og kjaranefnd verði afgreitt frá Al-
þingi fyrir vikulok. Ekki er gert ráð fyrir
því á dagskrá þingsins í dag.
Efnahags- og viðskiptanefnd þingsins
fjallaði um frumvarpið á fundi sínum í
gær og kallaði til sín ýmsa þá sem hags-
muna eiga að gæta. Meðal annars fulltrúa
Dómarafélags Íslands, en laun dómara
heyra undir Kjaradóm.
Pétur H. Blöndal, formaður efnahags-
og viðskiptanefndar, segir að áfram verði
fjallað um frumvarpið í nefndinni í dag.
Koma verði í ljós hvenær takist að af-
greiða það frá nefndinni. Mest um vert sé
að vandlega verði farið yfir málið.
Útilokar ekki breytingar
Eins og fram kom í Morgunblaðinu í
gær telur Dómarafélag Íslands algjör-
lega óviðunandi að aðrir en lögskipaðir
aðilar, þ.e. aðrir en Kjaradómur, hafi af-
skipti af launum dómara. Þeir segja m.a. í
erindi sem þeir sendu forseta Alþingis í
fyrradag að ákvörðun Kjaradóms frá 19.
desember, um hækkun launa, hafi þegar
tekið gildi. „Löggjafinn hefur með setn-
ingu laga nr. 120/1992 fengið mönnum
þann rétt til launa sem Kjaradómur
ákveður og eru þau laun með því orðin
eign þeirra og verður þeim ekki breytt
vegna þeirrar verndar sem eignarréttur
nýtur samkvæmt 72. grein stjórnarskrár-
innar,“ segir m.a. í erindi stjórnar Dóm-
arafélagsins.
Pétur segir að fulltrúar Dómarafélags-
ins hafi skýrt sín sjónarmið nánar á fundi
nefndarinnar í gær. „Þeir sögðu að laun
væri eignarréttur en ég spurði á móti
hvort laun væru ekki endurgjald fyrir
vinnu og hvort þau gætu þá verið eign
þeirra. Ég fékk í raun ekki svar við því.“
Hann segir að áfram verði fundað með
fulltrúum hagsmunaaðila í dag. Aðspurð-
ur útilokar hann ekki breytingar á frum-
varpinu. „Til þess er nú Alþingi að fjalla
um málið,“ segir hann.
Óvíst hvenær
frumvarpið
verður
afgreitt
„ÞAÐ liggja engar rannsóknir fyrir um það,
að það að sakborningur og verjandi séu við-
staddir skýrslutöku [í kynferðisbrotamálum]
leiði til þess að ekki sé sakfellt í máli,“ sagði
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra á Al-
þingi í gær í svari sínu við fyrirspurn Jó-
hönnu Sigurðardóttur, þingmanns Samfylk-
ingarinnar.
Jóhanna innti þar ráðherra m.a. álits á því
sem fram hefði komið í máli forstjóra Barna-
verndarstofu að jafnræði væri ekki með
ákæruvaldinu og sakborningi í kynferðisaf-
brotamálum, m.a. vegna þess að verjandi sak-
bornings eða sakborningurinn sjálfur hefði
rétt á því að vera viðstaddur frumskýrslu-
töku. Sú tilhögun hefði iðulega komið í veg
fyrir sakfellingu.
Ráðherra sagði, að engar niðurstöður rann-
sókna styddu það. Síðar sagði hann: „Það að
þessir aðilar sem fyrirspyrjandi nefndi séu
viðstaddir er í samræmi við sjöttu grein
Mannréttindasáttmála Evrópu. Við getum
ekki gengið hér fram á þann veg í þessum
málum að við göngum gegn þeim sáttmála.“
Jóhanna rifjaði upp í fyrirspurn sinni að
umfang mála úr barnaverndar- og réttar-
vörslukerfinu, sem snerta kynferðisbrot gegn
börnum, hefði nær tvöfaldast á tíu árum. Á
sama tíma hefði sakfellingum í slíkum málum
fjölgað um aðeins eina. Hún sagði að leita
þyrfti skýringa á þessu. „Það er fullkomlega
óeðlilegt og hreinlega eitthvað að þegar sak-
fellingum fjölgar aðeins um eina á sama tíma
og málum hefur fjölgað um helming.“ Jó-
hanna sagði að sænsk rannsókn sýndi að
þeim mun meira sem sakborningur vissi um
gögn lögreglu, því auðveldara ætti hann með
að blekkja. „Og þegar sakborningur er við-
staddur skýrslutöku yfir barni veit hann ná-
kvæmlega hvaða sönnunargögn lögreglan
hefur og getur jafnvel hagrætt sönnunar-
gögnum,“ sagði hún.
Deilt um réttmæti þess að sakborn-
ingar séu viðstaddir skýrslutöku