Morgunblaðið - 11.02.2006, Qupperneq 10

10 LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
HALLDÓR Ásgrímsson, forsætis-
ráðherra, sagði á Alþingi í gær að
Íslendingar þyrftu að skoða á
næstu árum hvernig þeir vildu
skapa störf í landinu og hvort þeir
vildu nýta þá auðlind sem orkan
væri. Orkan væri olíuauðlind Ís-
lendinga og ekkert vit væri í því að
nýta hana ekki. Þetta sagði ráð-
herra í umræðum sem fram fóru
um stóriðjustefnu ríkisstjórnarinn-
ar, en Jón Bjarnason, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, átti frumkvæði að henni.
Jón sagði mörgum hafa brugðið í
brún þegar kynnt voru áform um
stórfelldar nýjar álversfram-
kvæmdir á næstu fimm til sjö árum.
Yfirlýsingar um uppbyggingu
nýrra álvera hlytu að setja allt ann-
að atvinnulíf í uppnám, svo og þró-
un og vöxt nýrra atvinnugreina.
„Áhrifin munu áfram koma fram
þegar á þessu ári. Gengi krónunnar
verður áfram mjög hátt, stýrivextir
eru nú þegar háir og því lítið svig-
rúm til þess að beita þeim til stýr-
ingar verðbólgu og þenslu verði
gefnar nýjar álversvæntingar,“
sagði Jón. Þeirri skoðun hefði vaxið
ásmegin að nóg væri komið í bili af
álverum og vísaði Jón í því sam-
bandi til ummæla Ágústs Guð-
mundssonar, stjórnarformanns
Bakkavarar, á Viðskiptaþingi. Þar
hefði Ágúst sagt að þótt Íslendingar
myndu virkja alla hagkvæmustu
virkjanakosti landsins myndi arð-
semi þess og hagur fyrir íslenskt
samfélag aldrei verða meiri en sem
næmi framlagi eins öflugs útrásar-
fyrirtækis. Jón varpaði fram þeirri
spurningu hvort ríkisstjórnin hefði í
hyggju að endurskoða stefnu sína í
stóriðjumálum og áform um stór-
aukin umsvif álfyrirtækja hér á
landi.
Tveir til þrír kostir
til framkvæmda
Halldór Ásgrímsson, forsætisráð-
herra, sagði því miður of snemmt að
segja til um það hvað yrði um þau
áform sem nú væru uppi í stóriðju-
málum. Ef til vill væri raunhæft að
tveir af þeim þremur kostum, sem
nú væru í umræðunni, gætu komið
til framkvæmda fram til ársins
2015, sem þýddi 500 þúsund tonna
framleiðslu af áli til viðbótar. Þá
væri verið að ræða um fjárfestingu
sem gæti verið 250-300 milljarðar
króna. Um 2.500 varanleg hálauna-
störf myndu skapast í landinu og
hagvöxtur sem væri 6% umfram
það sem annars yrði. „Ef þetta yrði
gæti meðalfjárfesting á ári í þessum
greinum orðið í kringum 30 millj-
arðar króna. Það eru ekki tölur sem
valda neinum vandamálum að mínu
mati í sambandi við gengi krónunn-
ar eða verðbólgu,“ sagði Halldór.
Geir H. Haarde, utanríkisráð-
herra, tók í svipaðan streng og
Halldór. Það væri stefna ríkis-
stjórnarinnar að halda áfram að
nýta orkuauðlindirnar í þeim til-
gangi að efla hagvöxt, auka kaup-
mátt og bæta lífskjörin. „Það er til-
gangurinn með því að nýta
orkuauðlindir landsins,“ sagði Geir.
Það er talað hér um þrjár stórar
framkvæmdir sem hugsanlega gætu
komið til framkvæmda á næsta ára-
tug eða svo. Ég tel sjálfsagt mál að
skoða þau mál í mikilli alvöru og sjá
hvort ekki er hægt að koma þeim
öllum fyrir á þessu tímabili. Kvaðst
hann sammála forsætisráðherra um
að þetta væri vel hægt. „Það er
þess vegna misskilningur að þetta
mál snúist annað hvort um álvers-
framkvæmdir eða eitthvað annað.
Við getum vel gert hvort tveggja,“
sagði ráðherra.
Hagsmunir
Framsóknarflokksins
Þórunn Sveinbjarnardóttir, þing-
maður Samfylkingar, sagði ljóst af
ræðu forsætisráðherra að stefna
stjórnvalda væri aðeins ein – sú að
fjárfesta í álframleiðslu.
Ekki ætti að taka tillit til annarra
hagsmuna, svo sem annarra at-
vinnugreina eða náttúrunnar og
umhverfismála. „Hér er bara tekið
tillit til hagsmuna Framsóknar-
flokksins að því er virðist, og það
með fullum stuðningi samstarfs-
flokksins í ríkisstjórn,“ sagði Þór-
unn.
Guðjón A. Kristjánsson, þing-
maður Frjálslynda flokksins, sagði
ekki fara á milli mála að með stór-
iðju hefðu orðið til fjöldamörg störf.
Hins vegar yllu þau stórvirki sem
nú væru á framkvæmdastigi öðrum
útflutningsgreinum, sjávarútvegi,
iðnaði og nýsköpunarfyrirtækjum
svo miklum erfiðleikum að þar
hættu menn jafnvel starfsemi og
stefndu með þá atvinnu úr landinu.
Alþingismenn ræddu um stóriðjustefnu ríkisstjórnarinnar í umræðum utan dagskrár
Orkan er
olíuauðlind
Íslendinga
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Valgerður Sverrisdóttir fer yfir gögn en Árni Magnússon og Birgir Ármannsson stinga saman nefjum.
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
VALGERÐUR Sverrisdóttir, iðnað-
arráðherra, var í gær gagnrýnd
harðlega á Alþingi fyrir ummæli sem
hún lét falla í fyrrakvöld undir lok
umræðu um byggðamál. Kristján L.
Möller, þingmaður Samfylkingar,
kvaddi sér hljóðs við upphaf þing-
fundar í gær og sagði ummæli ráð-
herrans hafa verið ósmekkleg og
dónaleg. Valgerður hefði sagt
byggðamálaumræðuna neikvæða og
nánast raus í háttvirtum þingmönn-
um, sem hefðu með framgöngu sinni
niðurlægt landsbyggðina og lands-
byggðarfólk. Valgerður ákvað að
taka ekki til máls í lok umræðunnar í
fyrrakvöld.
Iðnaðarráðherra sagði í svari sínu
í gær að hún stæði við hvert einasta
orð ræðu sinnar frá í fyrrakvöld.
Umræðan hefði valdið henni gríðar-
legum vonbrigðum. „Þetta var raus í
uppundir átta klukkustundir,“ sagði
Valgerður. Aðeins hefði komið fram
ein tillaga í umræðunum, sú að mála-
flokkurinn yrði tekinn af iðnaðar-
ráðuneytinu. „Fólki á landsbyggð-
inni líkar illa þegar svona er talað til
þess eins og gert var í gær [fyrra-
dag],“ sagði ráðherrann um umræð-
urnar.
Margir góðir punktar í stefn-
unni en ekki farið eftir þeim
Allnokkrir þingmenn tóku undir
orð Kristjáns L. Möller. Hlynur
Hallsson, þingmaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs, lýsti
óánægju með ummæli ráðherra.
Hann benti á að hún hefði engan
þingmann undanskilið þegar hún
gagnrýndi málflutning þingmanna.
„Í minni ræðu reyndi ég einmitt að
benda á það sem er gott. Það eru
margir punktar góðir í þessari
stefnu ríkisstjórnarinnar, en það er
bara ekki farið eftir þeim,“ sagði
Hlynur.
Björgvin G. Sigurðsson, þingmað-
ur Samfylkingar, sagði ræðu og
skýrslu ráðherra í gær að mörgu
leyti hafa markað endalok byggða-
stefnu stjórnvalda eins og þau hefðu
rekið hana. Vonbrigðin með fram-
göngu ráðherra hefðu verið gífurleg.
„Það hvernig hún endaði umræðuna
í gærkvöldi [fyrrakvöld] hlýtur að
fara á spjöld sögunnar sem einhver
ruddalegasta framganga sem um
getur í seinni tíma sögu þingsins,“
sagði Björgvin.
Undir lok umræðunnar tók Val-
gerður Sverrisdóttir til máls að nýju.
Þá sagði ráðherra að hún hefði feng-
ið á sig stanslausa gagnrýni í átta
klukkustundir við umræðuna í fyrra-
dag, en svo heyrðist sér fundið að því
að hún svaraði.
Hún endurtók að byggðamál ættu
betra skilið en þá umræðu sem fram
hefði farið um þau í þinginu. „Ef ég
hef látið einhver orð falla hér í gær
[fyrradag] sem eru þinginu ekki til
sóma, þá þykir mér það leitt,“ sagði
Valgerður að lokum.
Iðnaðarráðherra um byggðamál
„Raus í átta
klukkustundir“
FRUMVARP forsætisráðherra um
heimild til að afsala til Landsvirkjun-
ar vatnsréttindum og landi vegna
Búrfellsvirkjunar var rætt á Alþingi í
gær. Þar var þeirri spurningu meðal
annars beint til Halldórs Ásgrímsson-
ar hvort ekki væri heppilegra að gerð-
ur yrði samningur við Landsvirkjun
um leigu á nýtingarrétti, sem næði til
tiltekins tíma, fremur en að afsala
réttindunum til fyrirtækisins. Að því
er fram kemur í fylgiskjali með frum-
varpinu er tilgangur þess öflun laga-
heimildar fyrir forsætisráðherra til að
afsala tilteknum réttindum til Lands-
virkjunar sem ætlun ríkisins var að
leggja til fyrirtækisins við stofnun
þess árið 1965, en samkvæmt úr-
skurði óbyggðanefndar um eignar-
réttindi á Gnúpverjaafrétti og Land-
mannaafrétti var framsal þessara
réttinda þá byggt á vanheimild.
Björgvin G. Sigurðsson, þingmaður
Samfylkingar, sagði málið vekja
margar áleitnar spurningar um sér-
eign og þjóðareign á auðlindum. Vís-
aði hann til yfirstandandi umræðu um
hvernig tryggja mætti best eignar-
hald þjóðarinnar á auðlindum sínum, í
stjórnarskrá og með öðrum hætti, og
spurði ráðherra hvort ekki væri
heppilegra að gera leigusamning við
fyrirtækið. Hugsanlegt væri að eign-
arhald á því breyttist á næstu árum.
Jón Bjarnason, þingmaður Vinstri-
grænna, sagðist ekki telja nauðsyn-
legt að afsala til Landsvirkjunar bein-
um eignarréttindum eins og kveðið
væri á um. Hann spurði ráðherra
hvort ekki hefðu farið fram viðræður
milli eigenda Landsvirkjunar, ríkisins
og sveitarfélaga um að leysa þetta
mál með öðrum hætti, svo sem leigu á
þessum nýtingarrétti til ákveðins
tíma sem gæti fullnægt eðlilegum
þörfum og rekstrarskilyrðum Lands-
virkjunar.
Ríkið gæti orðið skaðabótaskylt
Í svari Halldórs Ásgrímssonar kom
fram að hann hefði miklar efasemdir
um að rétt væri að selja Landsvirkj-
un, eðlilegt væri að fyrirtækið væri í
eigu ríkisins.
Hins vegar mætti vel vera að aðrir
kæmu inn í það í framtíðinni. Halldór
benti á að ríkið hefði á sínum tíma
gert samning gagnvart meðeigendum
sínum í Landsvirkjun. Yrði ekki stað-
ið við hann kynni ríkið að vera skaða-
bótaskylt gagnvart fyrirtækinu eða
meðeigendum sínum með einhverjum
hætti.
Frumvarp um afsal vatnsréttinda til Landsvirkjunar rætt
Betra að leigja réttinn?
GUÐNI Ágústsson landbún-
aðarráðherra mælti á Alþingi í gær
fyrir þingsályktunartillögu um að
holtasóley yrði þjóðarblóm Íslend-
inga, en starfshópur á vegum ráð-
herra vann að því í fyrra að velja
þjóðarblómið og varð holtasóley fyr-
ir valinu í skoðanakönnun og kosn-
ingu meðal landsmanna.
Guðni minnti á það í ræðu sinni á
þingi í gær að þjóðarblómið ætti sér
vissulega marga aðdáendur. „Mér er
gleði að segja frá því að hér
situr hæstvirtur forseti, Jóhanna
Sigurðardóttir, sem eitt sinn í upp-
reisnarhug stofnaði nýjan flokk og
vildi búa til sameiningu um þann
flokk,“ sagði Guðni á þinginu í gær.
Sýndi hann mynd af merki Þjóð-
vaka, sem Jóhanna stofnaði fyrir
rúmum áratug en holtasóley var
merki flokksins. „Ég vil óska hæst-
virtum sitjandi forseta til hamingju
með þá framsýni og get sagt það hér
að þótt tími Þjóðvaka sé liðinn er
tími holtasóleyjarinnar kominn,“
sagði Guðni. Nokkrir þingmenn
tóku til máls um þjóðarblómið. Sagði
Björgvin G. Sigurðsson, þingmaður
Samfylkingar, að sér þætti vænt um
þá „ræktarsemi sem hæstvirtur
landbúnaðarráðherra sýnir arfleifð
Þjóðvaka og sögu jafnaðarmanna
sem hann gerir svo sannarlega með
þessari tillögu“. Beindi hann þeirri
spurningu þó til ráðherra hvort ekki
væri heppilegra að velja sem þjóð-
arblóm, blóm sem ekki minnti jafn
sterkt á tiltekna stjórnmálafylkingu.
Blómið gleymérei hefði fengið ágæt-
ar undirtektir í skoðanakönnun um
málið og tengdist engri stjórn-
málahreyfingu.
Jón Bjarnason, þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar-græns framboðs,
sagði að sér þætti sérstakt að Alþingi
tæki að sér að kveða upp úr að eitt
blóm öðru fremur væri þjóðarblóm.
Minnti þingmaðurinn á að allur gróð-
ur væri fallegur.
Þjóðarblóm og Þjóðvaki