Morgunblaðið - 11.02.2006, Qupperneq 47

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 2006 47
UMRÆÐAN
EF ÞÚ ert orðinn 67 ára og ferð
á eftirlaun og færð greiddar trygg-
ingabætur frá TR þá
minna aðstæður okk-
ur á Þriðja ríkið
1933–45 þegar Hitler
og Göbbels voru við
völd. Gyðingar máttu
ekkert eiga, allt var
af þeim tekið nema
fataræflarnir sem
þeir stóðu í og varla
það. Svo voru þeir
sendir í útrýming-
arbúðir. Við eldri
borgarar erum í mjög
svipaðri aðstöðu. Ef
þú átt lífeyrissjóð
sem er yfir 50.654 á
mánuði þá ertu skert-
ur frá TR. Ef þú eða
makinn vinnur úti
ertu skertur um 45%
fyrir utan skatta. Ef
þú ferð út á vinnu-
markaðinn ert þú skertur, ef þú
færð 10.000 þá heldurðu sjálfur um
1.500 kr. Skertur um 85%. Ef þú
átt hlutabréf og selur þau, eins og
konan í Hveragerði, færðu 0 kr. út
úr TR. Þú mátt ekkert eiga, þá
færðu þú rúmar 60 þús. kr. frá TR
óskert. Ef þú átt lítinn eða engan
lífeyrissjóð, eins og flestir á þess-
um aldri, þá skaltu þegja og éta
það sem úti frýs. Í dag hafa milli
11 og 15.000 eldri borgarar lítinn
sem engan lífeyrissjóð. Ellilífeyr-
isþegar hafa verið skornir niður
frá 1987 um 30% og 1991 um 25%
og 1995 var allt tekið úr sambandi.
Það átti að bæta okkur þetta upp
þegar úr rættist. Það er alveg
sama hvað snýr að eldri borgurum.
Í desember var framkvæmd ein-
greiðsla að upphæð 26.000 kr. Ég
hitti fólk sem fékk um 80.000 úr
lífeyrissjóði, fékk útborgaðar rúm-
ar 6.000 kr. af þessum 26.000. Jóla-
uppbót að upphæð 12.000 kr. fengu
rúmar 7.000. Er þetta er ekki
rausnarlegt hjá TR? Þetta fólk er
búið að greiða í um 50 ár í lífeyr-
issjóði Íslands. Ég spyr; er þetta
ekki eignaupptaka, er þetta ekki
sparifé fólks? Eins er með hluta-
bréf sem fólk selur þegar mikið
liggur við. Halldór Ásgrímsson bað
fólk að kjósa Framsókn af því að
hún væri fyrir fólk. Eru eldri borg-
arar ekki fólk? Er þetta ekki
stjórnarskrárbrot? Er ekki ein
kona í hungurverkfalli, sem ekki á
langt eftir? Það snertir ekki ráða-
menn þjóðarinnar. Ég hef heyrt að
maður úti í bæ sé að hefja hung-
urverkfall. Er ekkert mannlegt
eðli til í ráðamönnum þjóðarinnar?
Þetta minnir á Þriðja
ríkið. Það vantar bara
SS. Þessir menn
skaffa sér og sínum
gífurleg eftirlaun á
okkar mælikvarða auk
ómældra fríðinda. Er
þetta ekki mannrétt-
indabrot eða mis-
munun? Svo velta þeir
fyrir sér hvað við hin
þurfum til að lifa og
þykjast ekkert vita.
Nú standa yfir
samningaviðræður við
samtök eldri borgara
eina ferðina enn, sem
ekkert virðast ganga
og litlu skila. Bætur
hafa ekkert hækkað
síðan 2003. Þá kom
hækkun sem samsvar-
aði tveimur mat-
arbrauðum eftir skatta. Starfs-
greinasambandið hefur reiknað út
að einstaklingur þurfi um 160.000
kr. á mánuði til að lifa af. Þessir
ráðamenn geta ekki samþykkt það,
þeir hafa 600 þúsund til milljón á
mánuði auk fríðinda. Enda er risna
þeirra fjórir miljarðar á ári í ferða-
lög og veitingar. Þeir gera sér
enga grein fyrir hvað almenningur
þarf til að lifa af. Þetta sýnir lág-
launastefnuna á Íslandi hvað þá
framkomu þeirra við eldri borgara.
Þeir vita að brátt líður að þing-
kosningum. Við vitum að sveltur
sitjandi kráka en fljúgandi fær.
Við eldri borgarar verðum að
bjóða fram. Kjör okkar eldri borg-
ara lagast aldrei öðru vísi. Öllu er
lofað og ekkert efnt. Burt með all-
ar skerðingar strax. Þær eru
stjórnarskrárbrot og mannrétt-
indabrot. Gerum eins og dóm-
arastétt landsins. Förum í mál út
af þessu óréttlæti, sem hefur við-
gengist um áratugi. Ísland er eina
landið í Vestur-Evrópu þar sem
þetta viðgengst. Almenningur er
skertur en ekki yfirstéttin. Tökum
dómarana til fyrirmyndar og för-
um í mál strax. Seint er betra en
aldrei.
Þér skuluð ekki gera öðrum það
sem þið viljið ekki að yður sé gjört.
Er eignaupptaka
aldraðra lögleg?
Einar Grétar Björnsson
fjallar um kjör og
lífeyrisréttindi eldri borgara
Einar Grétar Björnsson
’Ætlar Alþingiekkert að aðhaf-
ast? Er ekki lýð-
ræði á Íslandi?‘
Höfundur er fyrrv. sjómaður
og eldri borgari.
ARNA Schram, blaðamaður á
Morgunblaðinu, skrifaði hinn 4. jan-
úar 2006 fréttaskýringu sem hún
nefndi „Hvað er hjóna-
band?“ Þar reifaði hún
nýlegar umræður um
afstöðu kirkjunnar til
sambúðar samkyn-
hneigðra; þar á meðal
nýársprédikun biskups-
ins, sem vék að henni í
ræðu sinni. Í lok pistils
síns hafði hún eftirfar-
andi eftir Hirti Magna
Jóhannssyni, fríkirkju-
presti í Reykjavík:
„Hjónabandið er kær-
leikssamband og kær-
leikssáttmáli. Samkyn-
hneigðir eru ekki síður hæfir til að
sýna kærleika en gagnkynhneigðir.“
Þetta er hverju orði sannara en
hins vegar aðeins hálfur sannleik-
urinn að því er hjónabandið varðar.
Hjónaband er vissulega kærleiks-
samband og kærleikssáttmáli. En
það er miklu meira. Langflest hjóna-
bönd eru uppspretta nýs lífs. Nýrra
einstaklinga. Nýs lífs, sem er for-
senda þess að mannkynið eigi fram-
tíð. Og uppeldisvettvangur þeirra.
Gott hjónaband er hollasta umhverfið
fyrir uppvöxt og þroska þessara ein-
staklinga, erfingja framtíðarinnar,
sem við þekkjum, að
öðrum uppvaxt-
arumhverfum alveg
ólöstuðum.
Samband tveggja
einstaklinga af sama
kyni getur vissulega
verið kærleiksríkt og
gott og fært báðum
mikla hamingju. En
það getur aldrei, af
augljósum ástæðum,
verið uppspretta nýs
lífs. Þar með getur slíkt
samband aldrei verið
sambærilegt við hjóna-
band þegar á heildina er litið. Það er
því út í hött að kalla slíkt samband
hjónaband og út í hött að vígja tvo
samkynhneigða einstaklinga í hjóna-
band. Kröfur um slíkt spilla aðeins
fyrir málstað samkynhneigðra.
Á hinn bóginn er fullkomlega eðli-
leg sú krafa samkynhneigðra að
hljóta blessun kirkjunnar á sambönd
sín, þeirra sem það kjósa. Samkyn-
hneigðir eru Guðs börn, ekkert síður
en gagnkynhneigðir, og Guð elskar
þá ekkert síður. Kirkjan þarf að
verða við þessum kröfum og finna
form á vígslu á samböndum samkyn-
hneigðra, þótt ekki sé um hjónavígslu
að ræða. Finna þarf hentugt nafn á
slík sambönd, hliðstætt við orðið
hjónaband. Löggjafinn þarf að
tryggja að slík sambönd standi rétt-
arfarslega jafnfætis hjónaböndum
eftir því sem við getur átt eðli máls
samkvæmt. Samkynhneigðir eiga
kröfu á að vera virtir sem mann-
eskjur til jafns við gagnkynhneigða.
Þeir eru náungar okkar ekkert síður
en gagnkynhneigðir.
Að þessu fengnu ættu samkyn-
hneigðir og gagnkynhneigðir að geta
lifað saman í sátt og samlyndi.
Fáein orð um hjónaband
Jakob Björnsson skrifar
um eðli hjónabandsins ’Langflest hjónabönderu uppspretta nýs
lífs.‘
Jakob Björnsson
Höfundur er fv. orkumálastjóri.
TÍU ár eru liðin frá því að tekið var
upp eitt samræmt neyðarnúmer –
112 – hérlendis. Allir landsmenn vita
hvert ber að hringja ef
mikið liggur við. Með
einu símtali í 112 er
hægt að fá viðeigandi
aðstoð lögreglu,
slökkviliðs, lækna og
sjúkraflutningamanna
auk fjölda annarra aðila
allt eftir því hver þörfin
er.
Þótt símtal í 112 á ör-
lagastundu geti sann-
arlega bjargað manns-
lífum þá er það oft ekki
nóg. Mikilvægt er að
allir kunni und-
irstöðuatriði í skyndihjálp til að geta
brugðist við áður en fagfólk kemur til
aðstoðar. Öll getum við sem borgarar
lent í því að koma fyrst á slysstað,
hvort sem um er að ræða inni á heim-
ilum, vinnustað eða úti á götu. Rétt og
skjót viðbrögð á neyðarstundu eru án
efa eitt það mikilvægasta sem við
lærum á lífsleiðinni.
Alþjóða Rauði krossinn og Rauði
kross Íslands sem hluti af honum hef-
ur beitt sér fyrir því í áratugi að
mennta almenning í skyndihjálp.
Rauði kross Íslands er skuldbundinn
samkvæmt samningi við stjórnvöld til
að stuðla að þekkingu landsmanna í
skyndihjálp svo við getum verið við
öllu búin þegar til þarf að taka. Þetta
hlutverk sitt tekur Rauði kross Ís-
lands mjög alvarlega og leggur
áherslu á að sinna því sem best.
Í könnun sem Rauði kross Íslands
lét nýverið gera kemur fram að mikill
meirihluti þjóðarinnar hefur hlotið
einhverja undirstöðuþjálfun í skyndi-
hjálp og fjöldi manns hefur óvænt
þurft að bregðast við aðstæðum þar
sem reynt hefur á þessa þekkingu.
Fyrstu viðbrögð á vettvangi geta
bjargað mannslífi, það hefur sagan
margsýnt og sannað.
Rauði kross Íslands hefur und-
anfarin fimm ár staðið að vali á
skyndihjálparmanni ársins. Með því
vill félagið vekja athygli almennings á
mikilvægi skyndihjálpar og hvetja
sem flesta til að læra skyndihjálp og
verða þannig hæfari til að veita að-
stoð á vettvangi slysa og áfalla. Hinar
fjölmörgu tilnefningar sem borist
hafa alls staðar að af landinu sýna
glögglega að allir geta átt von á að
lenda í þeim aðstæðum að þurfa með
snarræði að bjarga sjálfum sér eða
öðrum, hvort sem þeir eru við leik eða
störf.
Atvikin eru jafn fjölbreytt og til-
nefningarnar eru margar: Móðir
blæs lífi í ungabarn sem hættir að
anda, kona bjargar samstarfskonu
sinni með því að losa um aðskotahlut í
hálsi, maður hnoðar vinnufélaga sinn
sem lendir í hjartastoppi og annar
bjargar ókunnum manni sem liggur
hjálparlaus í götunni með þekkingu
sinni í skyndihjálp. Og
skyndihjálparmaður
ársins, Guðrún Björk
Sigurjónsdóttir, bjarg-
aði tveimur börnum frá
drukknun með snar-
ræði sínu og kunnáttu.
Þó aðeins einn sé út-
nefndur skyndihjálp-
armaður ársins er hver
og einn sem tilnefndur
er hversdagshetja sem
bjargað hefur mannslífi.
Í flestum tilfellum var
það við aðstæður sem
eru hluti af daglegu lífi,
aðstæður sem hver og einn gæti hæg-
lega lent í.
Við búum öll yfir þeim dýrmæta
hæfileika að geta bjargað lífi en suma
vantar einungis herslumuninn til að
ná tökum á tækninni sem til þarf.
Þekking í skyndihjálp getur skipt
sköpum. Þrátt fyrir að útkallstími
sjúkrabíls sé einungis örfáar mínútur
á höfuðborgarsvæðinu geta taf-
arlausar endurlífgunartilraunir nær-
staddra tvö- eða þrefaldað líkur á að
endurlífgun takist.
Það er nauðsynlegt að kunna að
nota neyðarnúmerið 112 þegar mikið
liggur við. Það er okkar von að með
því að vekja athygli á mikilvægi
skyndihjálpar muni sífellt fleiri vakna
til vitundar um að það er einnig nauð-
syn að læra skyndihjálp. Þeir sem
áhuga hafa á að læra skyndihjálp
geta snúið sér til deilda Rauða kross
Íslands um allt land. Boðið er upp á
bæði lengri og stytti námskeið. Einn-
ig má fá ítarlegar upplýsingar um
skyndihjálp á vef Rauða kross Ís-
lands.
Allir geta bjargað mannslífi
Kristján Sturluson
skrifar um skyndihjálp ’Við búum öll yfir þeimdýrmæta hæfileika að
geta bjargað lífi en suma
vantar einungis herslu-
muninn til að ná tökum á
tækninni sem til þarf. ‘
Kristján Sturluson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Rauða kross Íslands.
TENGLAR
..............................................
www.rki.is.
Virkjum velferðina
– í þágu allra
– til að auka jöfnuð í Reykjavík
– til að fólk geti búið við öryggi
– til að samfélagið njóti góðs af
í 3.–4. sæti
veljum
www.bjorkv.is
Kosningaskrifstofa á Skólavörðuholtinu
Lokastíg 28, sími 551 2859, bjork@reykjavik.is, opið kl. 15-19.
Opið prófkjör Samfylkingarinnar og óháðra 11.–12. febrúar 2006.