Morgunblaðið - 11.02.2006, Blaðsíða 76

76 LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hann hefur varla farið framhjá nokkru mannsbarni,sirkusinn sem nú er stadd-
ur í bænum. Enda hafa forsíður og
baksíður blaðanna, stór hluti frétta-
tímanna og viðtalsþáttanna verið
undirlagðir af kynningarefni um
ljósfimleikana og trúðslætin sem, að
sögn elstu manna, slá öllum fyrri al-
þýðuskemmtunum við. Og það er
engin furða því að sirkusinn býður
upp á svo mögnuð atriði að sumir
neita jafnvel að kalla þetta sirkus,
segjast frekar vera á leiðinni í leik-
húsið, þarna er jú svið, fjöldi leikara
og síðast en ekki síst, söguþráður.
Ég er að sjálfsögðu að tala um
Silvíu Nótt, (fyrirsögnin og myndin
kom ykkur á sporið, var það ekki?)
lagið hennar „Til hamingju, Ísland“
og þau sterku viðbrögð sem atriði
hennar hefur fengið, frá bæði fjöl-
miðlum og almenningi. Það þurfti
líklega viðburð á stærð við Söngva-
keppni Sjónvarpsins til að umræðan
tæki á sig þessa skringilegu mynd
en auk þess verður að segjast að
vopn sumra, sem fyrir stuttu ætluðu
að leggja stein í götu lagsins, hafi í
raun snúist í höndum þeirra og í
staðinn fyrir að Silvíu væri fleygt út
úr keppninni, fékk hún fjölmiðla-
umfjöllun sem allir hinir höfund-
arnir og flytjendurnir gátu aðeins
leyft sér að dreyma um.
  
Það væri of mikil einföldun aðsegja að gúrkutíð fjölmiðla eða
uppsláttarfyrirsagnir sumra blaða
væru mótandi afl í þessum sirkus
því eins og allir þeir sem sótt hafa
slíkar „erlendar“ skemmtanir er
alltaf einhver sem kynnir trúðana
inn í hringinn. Þeir sem sáu atriði
Silvíu Nóttar, umstangið í kringum
komu hennar út á Fiskislóð, lífverð-
ina, skínandi svarta bílana og svo
náttúrlega atriðið sjálft, geta sagt
sér það sjálfir að svona uppákoma
krefst vandlegrar skipulagningar.
Hér þarf að hugsa fyrir öllu, há-
marka athyglina og gera sirk-
usgestum það ljóst að atriðið sem
verið er að kynna sé engu öðru líkt.
Í ljósi þeirrar athygli sem lagið hef-
ur fengið er óhætt að segja að sirk-
usstjórinn hafi leyst þetta vel af
hendi. Maður hefur heyrt sögur af
því að krakkar allt niður í fimm ára
hlaupi um í barnaafmælum syngj-
andi hástöfum „Til hamingju, Ís-
land“ og nú þegar Nylon-flokkurinn
er horfinn til útlanda og Birgitta –
ja, hefur einhver rekist á hana? – þá
er ekki ólíklegt að innan skamms
verði drjúgur hluti yngstu skóla-
barnanna búinn að tileinka sér
hegðun og atferli Silvíu Nóttar.
  
En aftur að sirkusnum og við-leitni fjölmiðla til að taka þátt
í viðburði sem er greinilega – og öll-
um er það vonandi ljóst – uppdikt-
aður. Hvað er það til dæmis sem fær
fjölmiðil eins og þennan til að
gleypa það með húð og hári að á
sviðinu út á Granda standi Silvía
Nótt en ekki Ágústa Eva Erlends-
dóttir? Er það þörf hans fyrir að
taka þátt í leik sem allir aðrir virð-
ast leika (og þar með kannski forða
honum frá því að vera púkó) eða er
þetta frekar í ætt við það sem við
kynnumst á hverju ári þegar viðtöl
er tekin við jólasveininn. Þessi þátt-
tökuvilji fjölmiðla náði áður óséðum
hæðum þegar fréttamaður NFS
reyndi að fá – og takið nú eftir –
viðbrögð Silvíu Nóttar við stjórn-
sýsluákæru sem lögð var fram á
hendur útvarpsstjóra Ríkisútvarps-
ins. Segjum nú svo að útvarpsstjóri
hefði neyðst til að segja af sér í kjöl-
farið, hefði NFS þá kannski fundist
það við hæfi að fá viðbrögð Silvíu
Nóttar við afsögninni? Að sjálf-
sögðu ekki en það fær mann samt til
að velta því fyrir sér að ef línan á
milli raunveruleikans og hins
ímyndaða er til, eru allir með það á
hreinu hvar hún liggur?
  
Ágústa Eva Erlendsdóttir ogönnur foreldri Silvíu Nóttar
vilja náttúrlega umfram allt að
þessi umrædda lína þurrkist út og
vegna þess að flestir eru á því að
þessi leikur sé, enn sem komið er
skemmtilegur, höfum við gert með
okkur þegjandi samkomulag um að
hann fái að halda áfram. Hvort
þetta samkomulag hafi spilað ein-
hvern þátt í ákvörðun útvarpsstjóra
að lag Silvíu Nóttar fékk að halda
áfram í keppninni er erfitt að segja
en það hlýtur óneitanlega að hafa
verið skrítið fyrir Kristján Hreins-
son og co. að halda uppi málflutn-
ingi gegn einhverju sem í raun og
veru er ekki til.
Franski fræðimaðurinn Roland
Barthes skrifaði um miðja síðustu
öld, ritgerð um bandaríska fjöl-
bragðaglímu en fyrir þá sem ekki
þekkja umrædda glímu, þá á hún
meira skylt með leiksýningum en
íþróttum. Þar heldur Barthes því
fram að áhorfendurnir hafi í raun
engan áhuga á því hvort úrslit glím-
unnar séu fyrir fram ákveðin eða
ekki, því að þeir hafi þegar ofurselt
sig frumforsendu sýningarinnar;
það sem máli skiptir er ekki hvað
áhorfendurnir halda, aðeins hvað
þeir sjá.
Hringir þetta einhverjum bjöll-
um?
  
Það að Barthes hafi valið aðskrifa um fjölbragðaglímu er
nokkuð áhugavert því að á síðustu
öld var einnig uppi maður sem
gerði veröld fjölbragðaglímunnar
og viðbrögð fólks við henni að ára-
tugalöngu grínatriði. Maðurinn hét
Andy Kaufman og var einn áhrifa-
mesti skemmtikraftur sem uppi hef-
ur verið. Kaufman var upptekinn af
því sem stundum hefur verið nefnt
„anti-humor“ og snýst í raun og
veru um að ganga of langt með
brandara; svo langt að hann hættir
að vera fyndinn, verður svo aftur
fyndinn, hættir því og svo koll af
kolli. Þetta gerði hann stundum
með því að búa til persónur sem iðu-
lega voru fráhrindandi, ófor-
skammaðar og dónalegar en svo yf-
irgengilegar sem slíkar að þær
urðu stórkostlega fyndnar. Grínið
sem Kaufmann skóp í kringum fjöl-
bragðaglímuna entist honum til
dauðadags og því hæpið að útskýra
það hér í fáum orðum en kjarni þess
var í einu orði sagt, öfgar. Kauf-
mann reyndi alltaf að ganga lengra
og umfram það sem síðustu hlátra-
sköll gáfu tilefni til. Áðurnefnd
grein Rolands Barthes hefst á þess-
um orðum: „Dyggð fjölbragðaglím-
unnar er sú að hún er sýning öfg-
anna.“ Kaufmann skyldi þó ekki
hafa lesið Barthes – eða þá Ágústa
Eva?
  
Veröld sirkussins er á köldumdögum sem þessum nokkuð
heillandi. Hún er veröld skærra lita,
stórra svipbrigða, töfra, húmors og
hættu. Súrefnið í tjaldinu er annað
en það sem við öndum að okkur
dagsdaglega og þar er hvorki tími
né rúm fyrir smásálarlegar tilfinn-
ingar. Maður heldur með þessum
trúð og maður er á móti hinum.
Sirkusinn vill skemmta og maður
vill láta skemmta sér. Hversu lengi
þessi tiltekna sýning getur gengið,
veltur náttúrlega á færni sirk-
usstjórans til að gera okkur mót-
tækileg og spennt fyrir næsta at-
riði. Hingað til hefur allt gengið
eins og í sögu en ef það er ein regla
sem allir alvöru sirkusstjórar telja
að sé ófrávíkjanleg, þá er hún þessi:
Stórkostlegasta atriðið kemur alltaf
síðast.
Nú er að bíða og sjá.
Sirkus Silvíu Nóttar
’Hvað er það til dæmissem fær fjölmiðil eins og
þennan til að gleypa það
með húð og hári að á
sviðinu […] standi Silvía
Nótt en ekki Ágústa Eva
Erlendsdóttir?‘
Morgunblaðið/Eggert
„Herrar mínir og frúr, leyfið mér að kynna; hina ótrúlegu, óborganlegu, og ómótstæðilegu, Silvíu Nótt!“
hoskuldur@mbl.is
AF LISTUM
Höskuldur Ólafsson
LIÐ Réttarholtsskóla bar sigur úr
býtum í spurningakeppni grunn-
skólanna, sem ber nafnið „Nema
hvað?“, en úrslitaviðureignin fór
fram í Útvarpshúsinu á mið-
vikudagskvöldið. Í úrslitum áttust
við lið Borgaskóla og Réttarholts-
skóla og fór svo að síðarnefnda liðið
sigraði með 27 stigum gegn 21. Sig-
urliðið skipuðu þeir Ísleifur Egill
Hjaltason, Heimir Þórisson, Einar
Daði Lárusson og Adam Þór Þor-
geirsson, sem var varamaður. Þeir
eru allir í 10. bekk, nema Adam sem
er í 9. bekk og þarf því að taka við
kyndlinum á næsta ári. Að sögn
drengjanna var sigurinn sætur.
„Þetta var bara mjög gaman og góð
tilfinning,“ segja þeir og bæta því
við að þetta sé fyrsti sigur skólans í
keppninni. „Já, þetta er í fyrsta
skipti sem Réttarholtsskóli sigrar í
þessari keppni. Það er líka
skemmtilegt að þetta ber upp á 50
ára afmæli skólans sem var stofn-
aður árið 1956. Það verður víst mikil
afmælishátíð í vor,“ segja dreng-
irnir.
Aðspurðir segjast þeir hafa feng-
ið nokkra athygli skólafélaga sinna
út af árangrinum. „Já, einhverja
smá. Það er stundum gengið upp að
okkur og við spurðir einhverra
spurninga í gríni, til dæmis hver sé
forsætisráðherra í Chile eða eitt-
hvað í þeim dúr,“ segir Ísleifur.
Drengirnir segja nokkrar ástæður
að baki hinum góða árangri. „Við
lesum mjög mikið, en svo er þetta
líka meðfætt að einhverju leyti. Svo
er Réttarholtsskóli líka mikill gæða-
skóli, góðir kennarar og svona,“
segja þeir í einum dúr. „Þetta er lík-
lega sambland úr mörgum þáttum,“
segir Adam.
Athygli vekur að engin stúlka er í
liðinu, en drengirnir benda þó á að
ein hafi verið nálægt því að komast í
liðið. „Það var ein, en hún komst
sjaldan á æfingar þannig að hún
lenti bara í varaliðinu. En hún stóð
sig vel þegar hún mætti,“ segir Ís-
leifur. Að sögn drengjanna var eng-
in sérstök verkaskipting í liðinu,
þeir séu allir fremur sterkir á flest-
um sviðum.
„Við erum samt eiginlega allir
bestir í landafræði,“ segir Heimir.
„Þeir eru mjög góðir í íþróttum en
ég er kannski betri í mannkyns-
sögu,“ segir Ísleifur. Drengirnir
hafa enn ekki ákveðið í hvaða
menntaskóla þeir ætla en þó telja
þeir Menntaskólann við Sund koma
sterklega til greina. Þeir hafa hins
vegar lítinn áhuga á að taka þátt í
spurningakeppni framhaldsskól-
anna, Gettu betur. „Nei ég held
ekki. Það er alltof mikil vinna,“ seg-
ir Einar.
Fólk | Réttarholtsskóli sigraði í spurningakeppni grunnskólanna
Fyrsti sigur á 50
ára afmæli skólans
Morgunblaðið/Ásdís
Sigurlið Réttarholtsskóla með verðlaunagripina: Ísleifur Egill Hjaltason,
Heimir Þórisson, Einar Daði Lárusson og Adam Þór Þorgeirsson.
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
Útsölu lýkur í dag
Klapparstíg 44 - sími 562 3614 • Innleggsnótur og gjafakort í fullu gildi á útsölunni
Enn meiri afsláttur