Morgunblaðið - 19.04.2006, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Frá árinu 2002 hefurÍsland verið þátt-takandi í Norður-
slóðaáætlun Evrópusam-
bandsins (Northern
Periphery Programme –
NPP) en það er ein af
þrettán byggðaáætlunum
INTERREG III-áætlun-
ar Evrópska byggðaþró-
unarsjóðsins, ERDF. Verkefninu
lýkur á þessu ári og hefur IMG-
ráðgjöf á Íslandi tekið saman
skýrslu um það en óskað var eft-
ir því að IMG legði mat á fram-
kvæmd áætlunarinnar hér á
landi og árangur af þátttöku Ís-
lendinga í henni. NPP-áætlunin
er innan INTERREG III B en
hún nær til norðlægra svæða í
Finnlandi, Svíþjóð, Noregi og
Skotlandi ásamt Íslandi, Færeyj-
um og Grænlandi auk þess sem
sum verkefni áætlunarinnar ná
til annarra norðlægra landa á
borð við Kanada, Bandaríkin
(Alaska) og Rússland. Áætlunin
er hluti af uppbyggingarstefnu
ESB en hún beinist að mestu að
því að efla sjálfbæra hagþróun
þeirra svæða sem að einhverju
leyti standa verr að vígi en önn-
ur. INTERREG-áætluninni var
hrundið af stað árið 1991 en
markmið hennar er að auka
sjálfbæran hagvöxt, s.s. með efl-
ingu samskipta og samstarfs
svæða innan Evrópusambands-
ins. Þetta er í þriðja skipti sem
áætlunin er keyrð og í fyrsta
skipti sem Íslendingar eru þátt-
takendur.
Framkvæmd áætlunarinnar er
í höndum Íslandsskrifstofu NPP
sem er til húsa hjá Byggðastofn-
un.
Ótvíræður árangur
Í niðurstöðum IMG kemur
fram að árangur af þátttökunni
sé ótvíræður og það hafi verið
farsæl ákvörðun íslenskra
stjórnvalda að taka þátt í fjöl-
þjóðasamvinnu af þessum toga.
Núverandi NPP-áætlun er frá
árinu 2000 og eru Íslendingar
þátttakendur í 29 verkefnum,
sem er svipaður fjöldi verkefna
og Norðmenn taka þátt í, og
leiða Íslendingar fjögur þeirra.
Fram kemur að heildarfjöldi ís-
lenskra einstaklinga sem koma
að verkefnunum beint eða óbeint
sé um 2.500 manns og komi þeir
úr öllum landshlutum. Frá árinu
2002 hefur íslenska ríkið varið
108 milljónum króna til verkefn-
isins en mótframlög annarra inn-
lendra aðila nema um 194 millj-
ónum króna. Þessir fjármunir
hafa leitt til þátttöku í erlendum
verkefnum sem samtals eru að
upphæð 2,4 milljarðar króna og
má því segja að framlag ís-
lenskra stjórnvalda hafi verið 20-
faldað með þátttöku annarra að-
ila, að mestum hluta erlendra.
Mikill áhugi á verkefninu
Þórarinn Sólmundarson,
starfsmaður verkefnisins á Ís-
landi, sagði í samtali við Morg-
unblaðið að strax í upphafi hefði
verið mikill áhugi á verkefninu
og sagði hann það endurspeglast
í þeim verkefnum sem nú væri
unnið að. Hann sagði að verk-
efnin væru á mjög fjölbreyttum
sviðum, svo sem tæknimál, sam-
skiptamál, félagsleg þjónusta,
vegagerð og öryggismál sjávar
en mest hefði borið á verkefnum
tengdum ferðaþjónustu. Hann
sagði að áætlunin væri mjög
gagnleg fyrir þau byggðarlög
sem tækju þátt í henni, þar sem
þau væru oft á tíðum mjög ein-
angruð en gætu nú farið að
vinna í alþjóðlegu umhverfi. Þar
af leiðandi myndi sjóndeildar-
hringurinn víkka, fólk fengi nýj-
ar hugmyndir og byggði upp
tengslanet.
Mikil skriffinnska
Aðilar innan verkefnisins hafa
verið mjög ánægðir með þátttök-
una að sögn Þórarins en þeir
hafi þó kvartað undan tvennu,
fjármögnunarþættinum og mik-
illi skriffinnsku. Íslandsskrifstofa
NPP hefur einungis getað fjár-
magnað tæplega 40% hvers
verkefnis og sagði Þórarinn að
aðilar fjármögnuðu verkefnin oft
sjálfir með vinnuframlagi og að-
stöðu og næmi það allt frá 35–
40% af fjárhagsáætluninni og
20–30% kæmu frá öðrum sjóðum
eða einkaaðilum. Hann sagði að
það hefði tekist vonum framar að
fá fjármagn þótt stundum hefði
það reynst barátta. Mikil skrif-
finnska er í kringum verkefnin
og sagði hann að uppfylla þyrfti
ströng skilyrði í umsókn styrkja
og í verkefninu sjálfu en það er
töluvert fyrirtæki að útvega öll
rétt gögn, vottanir o.s.frv.
Mjög sambærilegt
Spurður hvort hægt væri að
bera saman strjálbýl sveitarfélög
hér á landi og erlend sagði Þór-
arinn svo vera, enda væri mjög
víða mikið strjálbýli í nágranna-
löndum okkar. Sömu vandamál
herjuðu á sveitarfélögin, s.s.
varðandi upplýsingatækni, sam-
göngur og annað, og því væri
nauðsynlegt að bera sig saman
við aðrar þjóðir og bæði nýta og
miðla reynslu. Hann sagði það
einnig eftirsóknarvert að hafa
Íslendinga í verkefnunum þar
sem þeir væru þekktir fyrir að
standa sig vel og framkvæma
sína hluti og hefðu reynst góðir
samstarfsmenn. Því hefði það
verið gott innlegg í þá umræðu
að halda áfram þátttöku í næstu
áætlun.
Fréttaskýring | Ísland tekur þátt í
alþjóðlegu byggðaverkefni ESB
Einangrunin
rofin
Þjóðir á norðlægum slóðum deila með sér
byggðaþekkingu og margs konar hugviti
Útbreiðslusvæði NPP-áætlunarinnar.
Búist við að ný áætlun
verði sett af stað 2007

Undirbúningsvinna stendur
nú yfir fyrir nýtt verkefni sem
áætlað er að hefjist á næsta ári,
en INTERREG III lýkur á þessu
ári. Ísland hefur lýst því yfir að
það taki þátt í nýju verkefni sem
ráðgert er að standi yfir frá 2007
til 2013. Vonast er til að búið
verði að skipuleggja ný svæði,
útvega fjármagn og skilgreina
markmið fyrir næsta tímabil í
september á næsta ári.
Eftir Sigurð Pálma
Sigurbjörnsson
siggip@mbl.is
Kóngur vill sigla, en pólitískur byr ræður.
LÆKNUM gengur afar vel að reka
eigin lækningastofur sem verða sí-
fellt stærri og fullkomnari án þess að
miðstýrt stjórn-
kerfi þenjist þar
út. Þeir eru nefni-
lega fagmenn og
þekkja sitt fag út
og inn og eru því
óumdeilanlega
leiðtogar lækn-
inganna. En fag-
lega ráðnir yfir-
læknar og
læknaráð fá sífellt
minna ráðið á Landspítala. Getur það
flokkast undir góða stjórnun að
minnka stjórnunaráhrif lækna á
sjúkrastofnunum? Eða er það angi af
valdatafli sem tekur ekkert tillit til
hagsmuna sjúklingsins og þá í þágu
hverra?
Svo spyr Páll Torfi Önundarson,
yfirlæknir blóðmeinafræðideildar
Landspítala – háskólasjúkrahúss, í
ritstjórnargrein nýjasta tölublaðs
Læknablaðsins.
Páll Torfi bendir á að um sjúkra-
stofnanir í almenningseign hafi með
litlum breytingum gilt þau lög um
heilbrigðisþjónustu sem sett voru
upphaflega árið 1973. Lögin hafi ver-
ið sett til að tryggja hagsmuni sjúk-
linga en ekki hagsmuni lækna, ann-
arra starfsmanna eða rekstrar-
stjórnenda. Með þeim hafi Alþingi
skilgreint með skýrum hætti annars
vegar faglega stjórn lækna og hjúkr-
unarfræðinga og hins vegar almenna
rekstrarstjórn forstjóra.
„Löggjafinn hafði einnig þá skýru
sýn í þessum lögum að fagleg stjórn
yfirlækna fæli bæði í sér ábyrgð á
lækningum og rekstrarlegri hag-
kvæmni, enda er slíkt fyrirkomulag
grundvallaratriði í góðri stjórnun,“
segir Páll Torfi í grein sinni og vísar
síðar í að vorið 2005 hafi verið bent á
að stjórnendur Landspítala hafi þrátt
fyrir andmæli virt lögin að vettugi um
árabil með innskoti nýrra ólögmætra
stjórnunarlaga í skipurit sem vinna
gegn stjórnunaráhrifum yfirlækna
og læknaráðs og markmiðum lag-
anna.
Forstjóri fær alræðisvald
„Læknar fengu engan stuðning hjá
heilbrigðisráðherra sem reis upp til
varnar embættismönnum en gegn
læknum og þar með hugsanlega gegn
hagsmunum sjúklinga. Álitamálinu
var því vísað til umboðsmanns Al-
þingis og er úrskurðar að vænta á
næstunni.“
Tveimur mánuðum eftir að ráðu-
neytið svaraði umboðsmanni bréflega
þannig að skipurit Landspítala væri
löglegt, sendi það frá sér til kynn-
ingar drög að nýju lagafrumvarpi þar
sem gert er að tillögu að felldar verði
úr gildi þær lagagreinar sem eru til
umfjöllunar hjá umboðsmanni – auk
þess sem stjórnarnefndin verður lögð
niður.
„Lagadrögin gera ráð fyrir grund-
vallarbreytingum á gildandi lögum
um heilbrigðisþjónustu. Breyting-
arnar eru á engan hátt ásættanlegar
læknisfræðinni sem þjónustu-,
kennslu- og vísindagrein. Í drögun-
um er rekstrarstjórn forstjóra styrkt
og forstjóri fær (í skjóli ráðherra) al-
ræðisvald til ákvörðunar skipurits og
ráðningar lækna, þar með talinna
einhverra óskilgreindra yfirmanna
lækninga.“
Páll Torfi segir breytingarnar lík-
legar til að skaða háskólasjúkrahúsið.
Þær gangi þvert á hugmyndir nú-
tímans um dreifistýringu, minnkun
yfirbyggingar og samþættingu fag-
legrar og rekstrarlegrar ábyrgðar.
Verði af þeim er hætt við að starfs-
áhugi fjölmargra lækna minnki og
varla sé á það bætandi. Vonar Páll
Torfi að læknar, forystumenn þeirra,
landlæknir og Alþingismenn sjái hví-
líkt óheillaspor frumvarpsdrögin eru.
Yfirlæknir segir óheillaspor að skerða stjórnunaráhrif lækna
Hætt við að starfsáhugi
fjölmargra lækna minnki
Páll Torfi
Önundarson
LÖGREGLAN í Reykjavík telur að
sérstakur undirbúningur hennar fyr-
ir páskahelgina vegna innbrota hafi
skilað sér eins og til var ætlast. Lög-
reglan taldi fulla ástæðu til að vera
sérstaklega á varðbergi um páskana
þar sem mörg heimili og fyrirtæki
stóðu auð á meðan fólk var í fríum, en
reynslan hefur sýnt að innbrotsþjófar
sæta oft færis í borginni um stórar
ferðahelgar þegar fáir eru í bænum.
Sextán innbrot voru tilkynnt á sex
sólarhringum, á tímabilinu frá 12. til
18. apríl. Um páskana í fyrra voru
innbrotin miklu fleiri, eða 47 talsins.
Karl Steinar Valsson aðstoðaryfir-
lögregluþjónn segir að nágranna-
varsla hafi gert sitt gagn þar sem í
nokkrum tilvikum tókst að hrinda til-
raunum til innbrota vegna árvekni
fólks sem hringdi í lögreglu vegna
óeðlilegra mannaferða hér og hvar
auk þess sem fólk hafði gengið vel frá
heimilum sínum áður en haldið var úr
bænum.
Af þeim 16 innbrotum sem tilkynnt
voru til lögreglunnar voru sex í bíla,
fjögur inn á heimili þar sem talsverð-
ur þjófnaður átti sér stað, sex í fyr-
irtæki og eitt í nýbyggingu. Þá voru
gerðar tilraunir til innbrota á þrjá
staði til viðbótar. Alls voru fjórir
handteknir vegna þessara mála og
tveimur tókst að flýja þegar lögregl-
an hratt tilraun þeirra til innbrots á
Vesturgötu.
Um eitt þúsund mál komu að öðru
leyti til kasta lögreglunnar um
páskana. Þar af voru 167 mál vegna
hraðaksturs og vekur athygli að 129
ökumenn voru teknir á yfir 100 km
hraða á klukkustund.
Hert eftirlit með eignum
gerði sitt gagn um páskana