Morgunblaðið - 19.04.2006, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 2006 21
MENNING
Í DAG, við upphaf viku bókarinnar,
fá öll íslensk heimili ávísun að and-
virði 1.000 kr. senda heim. Að fram-
takinu standa Félag íslenskra bóka-
útgefenda, bóksalar vítt og breitt
um landið og bankinn Glitnir. Með
ávísuninni vilja þessir aðilar hvetja
fólk til bókakaupa því með því að
kaupa bækur útgefnar á Íslandi
fyrir andvirði minnst 3.000 króna
má nýta ávísunina upp í greiðsluna.
Bækur skipta
máli í daglegu lífi
Verkefnið hefur fengið heitið
Þjóðargjöfin og munu mennta-
málaráðherra, Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir, og forstjóri Glitnis,
Bjarni Ármannsson, hrinda átakinu
úr vör í dag kl. 10, þegar þau kaupa
bækur í bókabúð Máls og menning-
ar við Laugaveg og nýta ávísanir
sínar upp í kaupin.
„Markmiðið er að taka höndum
saman um að koma þeim skila-
boðum áleiðis til fólks, að bækur
skipti máli í daglegu lífi,“ segir
Kristján B. Jónasson, varaformaður
Félags íslenskra bókaútgefenda, í
samtali við Morgunblaðið.
Hann segir sjónum einkum beint
til fjölskyldunnar og unga fólksins
innan þeirra, og átakið sé sett fram
sem viðbrögð við „krepputali“, bæði
í bóklestri og íslenskukunnáttu.
„Það er staðreynd sem rannsóknir
Þorbjörns Broddasonar hafa leitt í
ljós, að bóklestur ungs fólks hefur
minnkað, í samanburði við það sem
áður þekktist. Merkilegt nokk hef-
ur útgáfan hins vegar eflst, og það
er meira úrval af íslenskum bókum
á markaði nú en fyrir 2–3 áratug-
um,“ segir hann.
Bóklestur óumdeilt
þroskatæki
Kristján segir ákveðinn hóp ung-
menna mjög duglegan að lesa; það
séu einkum börn á aldrinum 6–12
ára. Síðan dragi úr lestri á ung-
lingsárunum, og auk þess sé kyn-
skipting í lestri mjög mikil. „Kann-
anir hafa leitt í ljós að nærri
helmingur unglingsdrengja les ekki
bækur sér til skemmtunar. Við vilj-
um benda fólki á þetta, enda hljóm-
ar þetta ekki vel; bóklestur er óum-
deilt þroskatæki. Margir
lestrarfræðingar segja að allur
námsskilningur sé lestrarskiln-
ingur; það sé til að mynda ekki
hægt að vera góður í stærðfræði en
með lélegan lestrarskilning. Við
viljum benda á hve mikilvægt tæki
bækur eru, til að átta sig á umheim-
inum og öllu upplýsingaflæðinu, og
bæta sig í skólanum. Það þarf síðan
ekki að fjölyrða um skemmt-
anagildið. Það segir sig sjálft að
bækur eru frábær skemmtun og
það þarf ekki að stinga þeim í sam-
bandi eða setja í þær batterí.“
Bækur eru ekki dýrar
Miðað við að öll heimili í landinu,
alls um 110.000 talsins, nýti ávís-
unina, er gjöfin ansi stór – eða rúm-
ar 110 milljónir. „Við sem stöndum
að átakinu sameinumst um að
greiða þennan kostnað,“ segir
Kristján, sem segir mikla samstöðu
hafa verið um verkefnið. „En um
leið viljum við benda fólki á, að
bækur eru ekki mjög dýrar, til
dæmis miðað við aðra afþreyingu.
Með gjöfina í höndum er engin
ástæða til að kaupa ekki bók –
þarna má kaupa til dæmis tvær kilj-
ur á 1.500 krónur, og fá aðra þeirra
nánast ókeypis.“
En hvað mælir Kristján með að
fólk geri við gjöfina? „Það er mjög
einfalt – skella sér út í búð og velja
sér bók. Við viljum gjarnan að fólk
hugi að börnunum og setji þau í for-
grunn, enda óumdeild þau jákvæðu
áhrif sem daglegur lestur hefur á
börn, jafnvel þau sem ekki eru læs
sjálf. Það er nóg til af skemmti-
legum bókum og starfsfólk bóka-
búðanna mun leggja sig fram um að
koma með góðar hugmyndir.“
Vika bókarinnar | Átakið Þjóðargjöfin hvetur til bókakaupa íslenskra heimila
Morgunblaðið/Ómar
„Markmiðið er að taka höndum saman um að koma þeim skilaboðum áleiðis til fólks að bækur skipti máli í daglegu
lífi,“ segir Kristján B. Jónasson, varaformaður Félags íslenskra bókaútgefenda.
Þúsund krónur inn á hvert heimili
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
Gildistími ávísananna er tvær vik-
ur, frá 19. apríl til 3. maí. Þær má
nota í nánast öllum bókaversl-
unum og völdum stórmörkuðum.
SIGFÚSARHÁTÍÐ verður haldin á
Reykhólum á morgun, sumardag-
inn fyrsta. Tíu ár eru liðin frá and-
láti Sigfúsar Halldórssonar tón-
skálds og er hátíðin tileinkuð
honum. Sigfús dvaldi þónokkuð á
Reykhólum og samdi þar m.a. eitt
þekktasta lag sitt, Litlu fluguna,
og tvö önnur lög eftir Sigfús, Ljós-
anna faðir og Í grænum mó, voru
frumflutt á Reykhólum á sínum
tíma.
Ljóðið sem Sigfús samdi Litlu
fluguna við er eftir Sigurður Elías-
son, tilraunastjóri á Reykhólum. Í
endurminningum Sigurðar, Lækur
tifar létt, sem komu út hjá Fjölva
1993, segir Sigurður skemmtilega
frá því hvernig þetta vinsæla lag
varð til.
Sigurður hafði samið ljóðið þeg-
ar hann lá veikur af mislingum. Að
eigin sögn páraði hann ljóðið niður
á blað og lagði síðan inn í bók sem
fór upp í hillu. Sigfús Halldórsson,
vinur hans, kemur seinna í heim-
sókn og er eitthvað að sniglast í
skrifstofu Sigurðar og fer að skoða
bækurnar. Inni í einni bókinni finn-
ur hann ljóðið og þykir það gott.
Sigurður samþykkir það ekki og
segir þetta vera bull úr sér og ætl-
ar að hrifsa blaðið af Sigfúsi og
brenna það. Sigfús segir að hann
langi til að gera lag við vísurnar
tvær, Sigurður samþykkir það með
því skilyrði að hann verði þá að
semja lagið á innan við tíu mín-
útum. Sigfús sest strax við píanóið
og byrjar að semja eftir ljóðinu og
Sigurður tekur tímann. Eftir átta
mínútur var lagið fullskapað og
stuttu síðar hljómaði það út um allt
land og er í dag ein vinsælasta
dægurlagaperla okkar Íslendinga.
Sigfúsarhátíðin hefst kl. 16 í
nýja íþróttahúsinu á Reykhólum.
Gunnlaugur Sigfússon, sonur tón-
skáldsins, byrjar á að flytja stutt
ávarp og segja frá föður sínum og
Reykhólum. Að því loknu syngja
Álftagerðisbræður nokkur lög eft-
ir Sigfús og fleiri, Hildur Sig-
urgrímsdóttir fiðluleikari í Árbæ
leikur tvö til þrjú lög og dag-
skránni lýkur með að sönghóp-
urinn Litlu flugurnar tekur lagið.
Að lokinni dagskrá í íþróttahús-
inu verður frítt í Grettislaug, hina
ágætu 25 metra sundlaug á Reyk-
hólum. Þar verður líka dagskrá og
fyrir utan sundföt er mælst til þess
að sundlaugargestir hafi ramm-
íslenskan ullarfatnað meðferðis.
Þetta er í fjórða skiptið sem
Reykhólahreppur stendur fyrir
menningardagskrá sumardaginn
fyrsta.
Tónlist | Tónlistarhátíð á Reykhólum tileinkuð Sigfúsi Halldórssyni
Litla flugan varð til á átta mínútum
Lögum Sigfúsar Halldórssonar tónskálds verða gerð góð skil á Reykhólum sumardaginn fyrsta.
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is
UNDIR lok 19. aldar var útbreidd
skoðun að eðlisfræðin hefði runnið
sitt þróunarskeið á enda, og að engar
meiri háttar uppgötvanir væru leng-
ur eftir. Reyndin varð sem kunnugt
önnur. Samt er ekki laust við að
manni finnist að svipað gildi orðið um
klassísku tónlistina. S.s. að hún hafi
myndað einstakt tímabil í menning-
arsögu Vesturlanda sem kemur varla
aftur. Og ólíkt með eðlisfræðina virð-
ast undanfarnir áratugir frekar ætla
að staðfesta það en hitt.
Það er því huggun harmi gegn
hvað þetta liðlega þriggja alda
blómaskeið er með ólíkindum auðugt
af úrvalslistaverkum, og veitir
kannski ekki af, eigi svörtustu fram-
tíðarspár eftir að rætast. Í þeim
skilningi er Ísland vel í sveit sett, því
af kornungri listmúsíksögu lýðveld-
isins leiðir að af mun fleiri klass-
ískum meistaraverkum er að taka til
landsfrumflutnings en sunnar í álfu.
Enda ekki nema 56 ár síðan SÍ hóf að
birta hér hljómsveitargimsteinana
frá meginlandi Evrópu í fyrsta sinn.
Framan af, eins og gefur að skilja,
nánast í óslitinni röð.
Og enn halda áfram Íslands-
frumflutningar. Sl. þriðjudag var á
seinni af tvennum Fílharmóníutón-
leikum í Langholtskirkju ítrekaður
einn slíkur, hið rúmlega klukkutíma
langa Stabat Mater eftir Haydn frá
1767. Næst því marki komst fyrra
verk kvöldsins, hinn helmingi styttri
hátíðaraftansöngur Mozarts, og kvað
hann skv. vandaðri tónleikaskránni
aðeins hafa hljómað einu sinni áður
hér á landi, þ.e. á sama stað 1991 í
meðförum Kórs Langholtskirkju.
Aftansöngur Mozarts frá 1780 var
með síðustu verkum hans fyrir erki-
biskupinn í Salzburg. Ólíkt fyr-
irrennara kirkjuhöfðingjans, Schrat-
tenbach, er stuðlaði drjúgum að
menntaferðum hins barnunga Wolf-
gangs með því að veita Mozartfjöl-
skyldunni rausnarleg leyfi frá
skyldustörfum, hefur Colloredo
fengið á sig biksvartan stimpil sem
stækasti Þrándur í Götu snillingsins.
Engu að síður var erfitt að heyra að
kirkjukompónisti hans hefði í neinu
slugsað við smíðina, þó allur væri þá
með hugann við að freista gæfunnar í
Vínarborg. Í dag er samt aðeins
verulega þekkt sópranarían Laudate
Dominum; hlutfallslega „framsækn-
asti“ hluti verksins er Hulda Björk
Garðarsdóttir söng mjög fallega.
Önnur einsöngshlutverk voru fyr-
irferðarminni en flest prýðilega
sungin.
Fílharmóníukórinn var í þessu
verki stundum svolítið hrár, en það
lagaðist stórum eftir hlé; sumpart
vegna þess að langur og sorgmædd-
ur textinn um Maríu við krossinn gaf
ekki sömu tilefni til krafts og hæðar.
Raunar var tilfinningarleg fábreytni
hans Haydn talsverður ljár í þúfu,
enda veittist aðeins eitt hraðskreitt
undanfæri frá síangurværa rölttem-
póinu, nefnilega á orðunum „Lát mér
brenna brjóst á anda ... á degi dóm-
arans“, er bassasöngvarinn nýtti sér
eftir föngum. Að öðrum einsöngv-
urum ólöstuðum þótti mér mest
bragð að fyrri altaríunni O quam
tristis, er Nanna María Cortes flutti
af gljádimmum tregagöfga, og að dú-
etti þeirra Huldu Bjarkar í byrjun
Quando corpus, þó að barkabrjóts-
flúr Huldu upp úr lokakórfúgunni
væri ekki eins sannfærandi.
Hljómsveitin lék smellandi sam-
taka með viðeigandi aðkenningu af
sagnréttri barokktúlkun undir inn-
særri stjórn Magnúsar Ragnars-
sonar, og sérstök ánægja var að hníf-
samstilltum blæstri Daða Kolbeins-
sonar og Peters Tompkins á óbó og
oboe da caccia.
Tvö sjaldheyrð
kirkjuverk
Ríkarður Ö. Pálsson
TÓNLIST
Langholtskirkja
Kórtónleikar
Mozart: Vesperae solennes de Confes-
sore K339. Haydn: Stabat mater. Hulda
Björk Garðarsdóttir sópran, Nanna María
Cortes alt, Jónas Guðmundsson tenór og
Davíð Ólafsson bassi. Söngsveitin Fíl-
harmónía ásamt hljómsveit. Stjórnandi:
Magnús Ragnarsson. Þriðjudaginn 11.
apríl kl. 20.