Morgunblaðið - 21.04.2006, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 21. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Góður í brekkunum
og veit hvar þær eru
Garmin GPS leiðsögutæki með íslensku
vega- og hálendiskorti. Virkar um allan
heim og spilar MP3. Andvirði 96.550,-
Leiðsögutæki fylgir hverjum
seldum Impreza
TILBOÐ:STAÐALBÚNAÐUR: 2.0 LÍTRA - 160 HESTÖFL, SÍTENGT FJÓRHJÓLADRIF,
16” ÁLFELGUR, KASTARAR Í STUÐARA... OG MARGT FLEIRA.
Opið: Mánudaga - föstudaga kl. 9:00–18:00 og laugardaga kl. 12:00–16:00Sævarhöfða 2 Sími 525 8000 www.ih.is
Umboðmenn
um land allt
Akureyri
461-2960
Selfossi
482-3100
Njarðvík
421-8808
Höfn í Hornafirði
478-1990
Reyðarfirði
474-1453
Beinskiptur Sedan 2.040.000,- Sjálfskiptur Sedan 2.180.000,- Beinskiptur Wagon 2.080.000,- Sjálfskiptur Wagon 2.210.000,-
GETA markmið stjórnvalda um
valfrelsi í heilbrigðiskerfinu og að
heilsugæslan skuli vera fyrsti við-
komustaður sjúklinga
í heilbrigðiskerfinu
farið saman? Í
skýrslu Ríkisend-
urskoðunar frá árinu
2002 er það dregið í
efa. Ríkisendur-
skoðun bendir á að
full ástæða sé til að
kanna kosti og galla
þess að heilsugæslan
fái aukið hlutverk við
að stýra aðgengi
sjúklinga að heil-
brigðiskerfinu. Ætli
heilbrigðisráðherra
sér nú með tilvísanakerfi til
hjartalækna að framkvæma þessa
tillögu – án umræðu við þjóðina
eða frekari rökstuðnings?
Þegar ofangreind ábending Rík-
isendurskoðunar er höfð í huga
má velta fyrir sér hvort ekki megi
ná þessum markmiðum með auknu
frjálsræði í rekstri heimilislækn-
inga. Þannig að markaðurinn sjálf-
ur leiði til þeirrar niðurstöðu að
báðum markmiðum heilbrigðisyf-
irvalda verði náð, þ.e. valfrelsi
sjúklinga annars vegar og hins
vegar að heimilislæknirinn verði
fyrsti valkostur sjúklinga í meira
mæli en nú er. Ef slík niðurstaða
fengist, með auknu frjálsræði í
rekstri heimilislæknaþjónustu,
næðust jafnframt yfirlýst mark-
mið stjórnarflokkanna og rík-
isstjórnarinnar.
Með því að auka frjálsræði í
rekstri heimilislækninga má leiða
að því líkum að fleiri læknar
mundu leita í sérnám í heim-
ilislækningum. Þar með mundi að-
gengi að heimilislæknum batna og
því líklegt að fleiri sjúklingar en
áður mundu leita til þeirra sem
fyrsta valkosts. Þetta mundi sjálf-
krafa leiða til þess að færri
læknar færu í aðrar sérgreinar,
þannig að draga mundi úr hættu á
offramboði í þeim.
Þá mundi þessi breyting einnig
hafa aðra mikilvæga og eftirsókn-
arverða hliðarverkun. Þegar samið
er um þjónustu sérgreinalækna
við samninganefnd heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra er sífellt
verið að takast á um hversu miklu
fé skuli varið til þeirrar þjónustu.
Sérgreinalæknar halda því fram
að ekki sé tekið tillit til eftir-
spurnar eftir þjónustu þeirra og
að erfitt sé að fá ný verk sam-
þykkt inná samning-
inn. Þá sé starfsum-
hverfið erfitt þar sem
aðgengi sérgreina-
lækna að samningnum
sé opið sem geti leitt
til of mikils framboðs
í einstökum greinum
sem skekki allar
rekstrarforsendur
annarra sér-
greinalækna. Ef
frjálsræði í rekstri
heimilislækna yrði
aukið, með þeirri af-
leiðingu að fleiri
læknar veldu heimilislækningar
sem sérgrein, þá mundi draga úr
ásókn sérgreinalækna inná samn-
ing TR. Með auknu aðgengi að
heimilislæknum mundi draga úr
því að sérgreinalæknar þyrftu að
sinna verkþáttum inni á sér-
greinasamningnum sem heim-
ilislæknar sinna einnig. Þá mundi
skapast mun betra rými til að
sinna fleiri sjúklingum með sér-
hæfð vandamál og unnt yrði að
taka ný verk inná þann samning.
Læknisfræðilega væri það einnig
skynsamlegt því þá væru sér-
greinalæknar að sinna í meira
mæli verkþáttum sem þeir eru
sérþjálfaðir í að sinna. Aukin
verkþjálfun í sérhæfðum verkum
eykur einnig öryggi sjúklinga.
Með þessari breytingu væri unnt
að fjölga sérhæfðum verkum inná
samningi sérgreinalækna þannig
að verkefnum þeirra mundi ekki
fækka og sjúklingar mundu njóta
meira þjónustuframboðs vegna
sérhæfðrar læknisþjónustu. Þá
hefði breytingin í för með sér auk-
ið svigrúm inni á samningnum
þannig að síður kæmi til árlegra
deilna um skort á verkeiningum til
þjónustunnar, eins og t.d. vegna
hjartalækninga. Sjúklingarnir
hefðu sjálfir raunhæft val um sinn
fyrsta viðkomustað í heilbrigð-
iskerfinu.
Ofangreind leið fellur vel að
þeirri umræðu sem átt hefur séð
stað um heilbrigðismál á Vest-
urlöndum síðustu áratugi. Í þeirri
umræðu hafa verið leidd að því
rök að efling heilsugæslu eða
þjónustu heimilislækna sé lyk-
ilatriði í því að stemma stigu við
vexti heilbrigðisútgjalda og stuðla
að skynsamlegri nýtingu fjár-
muna. Meðal annars er sú yfirsýn
sem heilsugæslan og heimilis-
læknar eiga að hafa um heilbrigði
einstaklinga og það samræming-
arhlutverk sem þeim er ætlað að
gegna, talið mikilvægt í þessu
sambandi. Rannsóknir á hag-
kvæmni mismunandi lausna í heil-
brigðisþjónustu þykja benda til
þess að með því að efla heilsu-
gæsluna og þjónustu heim-
ilislækna sé unnt að draga úr
heildarkostnaði í heilbrigðiskerf-
inu, hægja á vexti heilbrigð-
isútgjalda, og stuðla að bættri al-
mennri heilbrigði um leið.
Ofangreind leið fellur einnig vel
að einu af meginstefunum í um-
bótaviðleitni stjórnvalda í þróuð-
um ríkjum sem hefur verið að inn-
leiða markaðslausnir innan
opinberrar heilbrigðisþjónustu en
sú stefna felur í sér að leitast er
við að greina á milli hins opinbera
sem kaupanda þjónustunnar og
sem veitanda hennar. Þannig er
reynt að búa um hnúta að sá arm-
ur stjórnvalda sem er í hlutverki
kaupanda semji við hinn arminn,
veitandann, um kaup á þjónustu
fyrir sem hagstæðast verð. Kerfið
felur í sér hvata fyrir veitandann
að haga rekstri sínum þannig að
hagkvæmni og skilvirkni sé jafnan
gætt svo kaupandinn snúi sér ekki
annað. Á þennan hátt er rík-
isreknum heilbrigðisstofnunum
jafnvel gert að keppa við einka-
aðila eða sjálfseignarstofnanir um
að fá verkefni á sviði heilbrigð-
isþjónustu.
Valfrelsi í heilbrigðiskerfinu
– felst lausnin í styrkingu
heimilislæknaþjónustunnar?
Gunnar Ármannsson fjallar um
valfrelsi í heilbrigðiskerfinu ’Á þennan hátt er rík-isreknum heilbrigð-
isstofnunum jafnvel gert
að keppa við einkaaðila
eða sjálfseignarstofnanir
um að fá verkefni á sviði
heilbrigðisþjónustu.‘
Gunnar Ármannsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Læknafélags Íslands.
AÐ VELJA sér fólk til að stjórna
bæjarfélögum er í dag ennþá mik-
ilvægara en oft áður.
Það helgast af því að
verkefni ríkisins munu
örugglega flytjast til
sveitarfélaganna í
auknum mæli. Þá vil
ég vita afstöðu fram-
boðanna í mínum bæ
til þeirra mála sem
varða aldraða, fatlaða
og langveika. Ég mun
ekki velja fagurgala og
innantóm orð, heldur
mun ég kjósa þau sem
eru með aðgerðarplan.
Hvernig ætlarðu að
gera hlutina og hve-
nær, mun ég spyrja
fólkið í framboðunum
að. Reyndar vona ég
að val milli framboða
verði vegna annarra
málefna en ofantalins.
Málefni hópanna sem
ég taldi upp áðan eiga
að vera sameiginlegt
verkefni okkar allra,
alveg óháð flokkum.
Ég held að við Íslend-
ingar séum þannig
gerð að við viljum allt
það besta fyrir hópa
sem minna mega sín.
Nú hefur ÖBÍ ásamt
fleirum kynnt hug-
myndir um nýja nálg-
un hinna ýmsu mála-
flokka. Ég skora á öll
framboð á landinu að ná sér í eintak
af skýrslunni, afrita hana og líma inn
í stefnuskrá síns framboðs. Bæta svo
við dagsetningum sem segja hvenær
á að efna loforðin. Einfalt og gott.
Við skulum vinda okkur í að leysa
þetta strax. Ekki á morgun, heldur í
dag.
Annað mikilvægt atriði er að
fulltrúar í sveitarstjórnum hafi vilja
og þor til að sameinast og stækka
sveitarfélögin. Með auknum verk-
efnum verða einingarnar að vera það
stórar að þær þoli að veita mann-
sæmandi þjónustu. Smákónga-
hugsun bara gengur ekki lengur.
Það er verið að gera þá
hugsun brottræka úr
fyrirtækjarekstri og
sama á að gera í sveit-
arstjórnarmálum. Nýt-
um fjármagnið í annað
en kostnað við allt of
mikla yfirbyggingu.
Skipulag nýrra íbúð-
arhverfa verður að taka
mið af „aðgengi fyrir
alla“. Ekki ætti að
byggja eina einustu
íbúð nema tryggt sé að
hægt sé að nota íbúðina
fyrir alla, alltaf. (Með
minniháttar breyt-
ingum.) Hugsið ykkur
að einn fjölskyldu-
meðlimur fótbrotni og
þurfi að aka um í hjóla-
stól tímabundið. Höfum
það í huga þegar við
kaupum íbúð. Reyndar
vil ég að bygging-
arreglugerð kveði á um
að þetta verði tryggt.
Aðgengi að þjónustu
sem boðin er almenn-
ingi á að vera fyrir alla.
Gefum okkur þriggja
ára aðlögunartíma og
eftir það verði þeim
stöðum sem ekki upp-
fylla þessi skilyrði lok-
að. Starfsleyfi verði
ekki endurnýjað. Ég
veit t.d. að minn ágæti
tannlæknir, sem býður sína þjón-
ustu á annarri hæð í lyftulausu húsi,
er að drepast úr móral vitandi af
mér hálfskríðandi upp og niður í
tíma hjá honum. Hann vantar bara
hreinar línur varðandi aðgengi og þá
skellir hann lyftu í húsið. (Reyndar
el ég á samviskubitinu hjá honum í
hvert sinn sem ég heimsæki hann.)
Við ættum reyndar öll að velja þjón-
ustu sem hefur aðgengi fyrir alla.
Sleppa hinum, þá þyrfti engar reglu-
gerðir til að laga aðgengi, þjón-
ustuveitendur mundu laga til hjá sér
strax.
Semsagt; aðgengi að þjónustu,
skipulag nýrra hverfa, stækkun
sveitarfélaga og gjörbreytt hugsun
við þjónustu þeirra sem minna mega
sín eru þau mál sem ég ætla að kjósa
um. En þú?
Hvern ætlar
þú að kjósa í vor?
Guðjón Sigurðsson fjallar
um aðgengi fyrir alla
Guðjón Sigurðsson
’Semsagt; að-gengi að þjón-
ustu, skipulag
nýrra hverfa,
stækkun sveitar-
félaga og gjör-
breytt hugsun
við þjónustu
þeirra sem
minna mega sín
eru þau mál sem
ég ætla að kjósa
um. En þú?‘
Höfundur er formaður MND-
félagsins og kjósandi í vor.
Fréttir
í tölvupósti